جای خالی خودروهای الکتریکی در صنعت خودروی ایران

خودروسازان مطرح در دنیا به طرف تولید اتومبیل الکتریکی حرکت می‌کنند و این در حالی است که ایرانی‌ها میلی برای پیوستن به موج توسعه و ساخت اتومبیل‌های الکتریکی ندارند.

تاریخچه تولید اتومبیل‌های الکتریکی به سال ۱۸۹۸ بر می‌گردد که کمپانی پورشه برای نخستین بار اقدام به ساخت آن کرد ولی تا دهه کنونی میلادی تولید این اتومبیل‌ها جدی گرفته نشد، تا زمانی که بحث اتمام منابع سوخت فسیلی و آلودگی کلان شهرها در دنیا بزرگ شد. در دهه پیش خودروسازان بزرگ دنیا میل بسیار زیادی به تولید اتومبیل‌های الکتریکی پیدا کردند و بر پایه گزارش خبرگزاری رویترز، در هم اکنون مبلغ ۹۰ میلیارد دلار برای توسعه و ساخت اتومبیل‌های الکتریکی سرمایه گذاری شده است.

ولی به نظر می‌رسد که ایران از موج تازه ساخت اتومبیل‌های الکتریکی جا مانده و از سمتی دولت و کمپانی‌ها هم میلی برای انتقال تکنولوژی و ساخت اتومبیل‌های الکتریکی از خود نشان نمی‌دهند. همینطور طول سال‌های گذشته، هیچ اقدام مثبت قابل ملاحظه‌ای برای ساخت، انتقال و خرید زیر ساخت‌های لازم در ایران انجام نشده است.

پرسش اصلی اینجا است که چرا ایران مثل همه کشورها در تکاپوی توسعه و ساخت اتومبیل‌های الکتریکی نیست؟ و دیگر اینکه این عقب ماندگی از روند الکتریکی سازی اتومبیل‌ها در دنیا چه تبعاتی در آینده برای ایران دارد؟

فربد زاوه، کارشناس صنعت خودرو در این مورد می‌گوید: «علت اصلی عدم پیشرفت در زمینه اتومبیل‌های الکتریکی، اقتصاد است. هم اکنون کشورهایی در حال سرمایه گذاری و توسعه اتومبیل‌های الکتریکی هستند که تولید ناخالص ملی و قدرت خرید آن‌ها دست کم چهار تا پنج برابر کشور است.»

او ادامه می‌دهد: «این که بگوییم چرا سرمایه گذاری کشورهایی مثل آلمان و ژاپن بر روی اتومبیل‌های الکتریکی بیشتر از کشور است، مثل این است که بپرسیم چرا وضعیت اقتصادی ایران مانند آن کشورها نیست؟ این امر ارتباط مستقیمی با اقتصاد کشورها دارد.»
این کارشناس تصریح می‌کند: «ساخت اتومبیل‌های الکتریکی اصولاً بسیار پر هزینه است و بر خلاف تبلیغاتی که انجام می‌شود، دارای استهلاک بسیار زیادی هستند. به عنوان مثال عمر باتری این اتومبیل‌ها محدود است و میان هر پنج تا هفت سال باید تعویض شوند.»

یکی دیگر از عمده علت‌های عدم سرمایه گذاری بر روی اتومبیل‌های الکتریکی، داشتن منابع غنی سوخت فسیلی مثل بنزین و گاز است که موجب می‌شود که دولت و خودروسازان به طرف ساخت اتومبیل‌های الکتریکی سوق پیدا نکنند.

فربد زاوه در همین مورد می‌گوید: «قیمت سوخت فسیلی در کشور به اندازه‌ای کم است که استفاده از اتومبیل الکتریکی برای مصرف کننده ایرانی صرفه جویی محسوب نمی‌شود و حدوداً با هزینه‌های اتومبیل بنزینی برابری می‌کند.»

او همینطور به نقش دولت‌ها در سرمایه گذاری برای الکتریکی‌ها اشاره کرد و می‌گوید: «یکی از حوزه‌هایی که جای خالی دولت در آن حس می‌شود، همین بخش است. در سراسر دنیا، دولت‌ها یکی از بزرگ‌ترین حمایت کنندگان تولید اتومبیل‌های الکتریکی هستند و حتی در آزادترین اقتصادها، وام‌های بلاعوض به بخش خصوص و کمپانی‌ها به منظور توسعه اتومبیل‌های الکتریکی اختصاص می‌دهند. این در حالی است که در کشور دقیقاً در همین قسمت که دولت باید حضور داشته باشد، غایب است.»

این کارشناس تصریح می‌کند: «بار سنگین راه اندازی زیرساخت‌های اتومبیل‌های الکتریکی بر روی دوش بخش خصوصی است ولی به علت ریسک بالای سرمایه گذاری در این بخش، شاهد پیشرفت بسیار اندکی در این زمینه هستیم.»

فربد زاوه بر این باور است که تمامی این عوامل باعث می‌شود تا بخش توسعه و ساخت اتومبیل‌های الکتریکی در کشور ناتوان بماند، و همینطور رشد کم و بازار نامناسبی داشته باشد.

او در رابطه با تبعات عدم توجه به این قسمت می‌گوید: «این امر شاید در کوتاه مدت تاثیری نداشته باشد ولی در بلند مدت باعث می‌شود تا شانس کم کردن فاصله خود با سایر کشورهای جهان و همینطور فرصت استفاده کردن از این تکنولوژی‌های تازه را مثل بسیاری از فرصت‌های دیگر از دست بدهیم.»

زاوه باور دارد که اصرار بر انجام تمامی فعالیت‌ها به وسیله دو کمپانی اصلی خودروسازی ایران، باعث کند شدن نحوه پیشرفت خودروسازی در کشور است.

به نظر می‌رسد که توسعه و پیشرفت زیرساخت‌های اتومبیل‌های الکتریکی و همینطور تولید این اتومبیل‌ها نیاز به تغییرات پایه‌ای مخصوصاً تغییرات اقتصادی و تکنولوژیکی دارد. با این شیوه کند، به نظر نمی‌رسد که طول چندین سال و دهه پیش رو، ایران بتواند فاصله خود را با سایر خودروسازان دنیا کم کند و به طرف تولید اتومبیل‌های الکتریکی حرکت کند.