تحلیل بازار واردات خودرو: از ابهام تعرفه تا کسری بودجه ۱۴۰۴
همان‌طور که در جریان هستید، بحث واردات خودرو پس از یک دوره توقف، حالا با چالش‌های جدیدی مواجه شده که نه تنها بازار مصرف، بلکه منابع درآمدی دولت را نیز تحت تأثیر قرار داده است.
۱. گره کور درآمدی دولت و بلاتکلیفی تعرفه‌ها
قانون بودجه سال ۱۴۰۴، یک هدف مالی بسیار بزرگ برای گمرک ایران تعیین کرده بود: تأمین حدود ۱۱۰ هزار میلیارد تومان از محل حقوق ورودی (عوارض و مالیات‌های متعلقه) واردات خودرو.
اما در هشت ماهه نخست سال، به دلیل عدم قطعیت در دو موضوع حیاتی، عملاً مسیر واردات به بن‌بست خورد و این هدف محقق نشد:
- ابهام در نرخ تعرفه‌ها: مشخص نبود که برای واردات هر خودرو چه درصدی باید به عنوان عوارض پرداخت شود.
- ابهام در نرخ محاسباتی ارز گمرکی: نرخ رسمی تبدیل ارز برای محاسبه عوارض نیز نامشخص بود.
نتیجه این بلاتکلیفی، یک آمار نگران‌کننده است: در این مدت، کل وصولی گمرک از محل واردات خودرو به کمتر از ۵ هزار میلیارد تومان رسید. این شکاف بزرگ (حدود ۱۰۰ هزار میلیارد تومان) زنگ خطر کسری بودجه را برای دولت به صدا درآورد.
🔔 نکته کلیدی: اگرچه بخش‌هایی از ترخیص‌ها با ضمانت‌نامه انجام شده و انتظار افزایش درآمدهای گمرکی در پایان سال وجود دارد، اما کسری درآمدهای میان سال، چالش بزرگی در مدیریت مالی دولت ایجاد کرده بود.
۲. دو موج قیمتی و توقف بازار
فضای تردید و ابهام، در عمل باعث ایجاد دو شوک قیمتی متوالی در بازار خودروهای وارداتی شد که واردکنندگان را از ثبت سفارش منصرف کرد:
موج اول: افزایش نرخ ارز محاسباتی گمرک
در ابتدای سال، مجلس نرخ محاسباتی ارز برای گمرک را از حدود ۲۸,۵۰۰ تومان به حدود ۷۰,۰۰۰ تومان افزایش داد. این تصمیم به تنهایی، مبنای محاسبه عوارض را به میزان حدود ۲.۵ برابر گران‌تر کرد و طبیعتاً باعث افزایش شدید قیمت تمام‌شده خودروهای وارداتی شد.
موج دوم: پیشنهاد تعرفه ثابت ۱۰۰ درصدی
در کنار افزایش نرخ ارز، در یک مقطع، بحث بر سر اعمال یک تعرفه ثابت ۱۰۰ درصدی برای تمام خودروهای وارداتی مطرح شد. این تصمیم، موج دوم گرانی و توقف مطلق واردات را رقم زد.
۳. پایان بلاتکلیفی با تعرفه پلکانی
خوشبختانه، پس از ماه‌ها مذاکره، پیشنهاد دولت برای اجرای تعرفه پلکانی (یعنی درصد عوارض متغیر بر اساس قیمت و نوع خودرو) سرانجام به تصویب نهایی رسید. هیئت تطبیق مقررات مجلس این مصوبه را تأیید کرد و به این ترتیب، یکی از موانع اصلی (تعرفه ثابت ۱۰۰ درصدی) از سر راه برداشته شد.
- تعرفه پلکانی چیست؟
- به زبان ساده، یک نظام تعرفه‌ای است که در آن، عوارض گمرکی بر اساس ارزش و لوکس بودن کالا تعیین می‌شود.
- برای مثال: خودروهای اقتصادی و ارزان‌تر با تعرفه‌های پایین‌تر (مانند ۲۰ درصد) وارد می‌شوند، در حالی که خودروهای گران‌قیمت‌تر و لوکس‌تر، مشمول تعرفه‌های بالاتری خواهند بود.
این تصمیم، سیگنال مثبتی برای واردکنندگان بود و انتظار می‌رود جریان ثبت سفارش و ترخیص خودرو در ماه‌های پایانی سال فعال‌تر شود.
۴. چشم‌انداز پیشِ رو: تحقق درآمدها در هاله‌ای از ابهام
بر اساس آمارهای رسمی، تاکنون حدود ۲۵,۰۰۰ دستگاه خودرو از گمرکات ترخیص شده که در مقایسه با نیاز بازار و اهداف درآمدی دولت، رقمی بسیار ناچیز است.
هرچند تصویب تعرفه پلکانی گام مهمی است، اما هنوز یک مانع بزرگ بر سر راه واردات وجود دارد: افزایش ۲.۵ برابری نرخ محاسباتی ارز گمرک که همچنان به قوت خود باقی است.
|
عامل تأثیرگذار |
وضعیت فعلی |
تأثیر بر قیمت نهایی خودرو |
|
نرخ ارز محاسباتی گمرک |
۷۰,۰۰۰ تومان (افزایش ۲.۵ برابری) |
افزایش چشمگیر قیمت تمام‌شده |
|
تعرفه واردات |
پلکانی (از ۲۰٪ تا سقف‌های بالاتر) |
کاهش نسبی جهش قیمتی نسبت به تعرفه ۱۰۰٪ |
نتیجه‌گیری ما:
تصویب تعرفه پلکانی قطعاً به تعادل بازار و افزایش درآمدهای گمرکی کمک خواهد کرد. با این حال، تا زمانی که نرخ محاسباتی بالای ارز گمرکی (۷۰,۰۰۰ تومان) تغییر نکند، چشم‌انداز تحقق کامل ۱۱۰ هزار میلیارد تومان درآمد پیش‌بینی‌شده تا پایان سال چندان روشن نیست.
دولت در ماه‌های پیش رو، بر سر یک دوراهی دشوار قرار دارد: آیا باید با تعدیل نرخ ارز گمرکی به کنترل قیمت خودرو و رفاه مصرف‌کننده کمک کند، یا باید برای جبران کسری منابع بودجه، این نرخ بالا را حفظ کرده و خطر رکود واردات را بپذیرد؟ تصمیم‌گیری در این خصوص، آینده بازار خودروهای وارداتی را رقم خواهد زد.
دیدگاه بگذارید
اولین نفر باشید که دیدگاه خود را می نویسد