کنترل مصرف بنزین بر عهده کیست؟ مردم یا خودروساز؟

یک هفته از انتشار خبر سهمیه‌بندی بنزین و گران شدن آن گذشت. در طول هفته پیش مجلس و دولت متفق القول اعلام کردند که فعلاً تصمیمی برای گران کردن بنزین نداشته و تنها برای احیای کارت سوخت برنامه‌ریزی می‌کنند.

کارت سوخت به‌عنوان ابزاری برای کنترل مصرف و مقابله با قاچاق معرفی‌شده است ولی در طول سال‌های اخیر و بعد از سهمیه بندی بنزین در دولت دهم، استفاده از این کارت به‌نوعی از هدف خود دور شده و نقش خود را به درستی بازی نکرد. خیلی از افراد به خاطر کم بودن سهمیه نسبت به نیاز روزانه به بنزین اقدام به خرید بنزین از کارت سوخت تاکسی‌داران و بعضی جایگاه داران می‌کردند. این موضوع منجر به ایجاد فساد دونرخی شدن غیررسمی بنزین شد.

کاهش سهمیه‌ها و افزایش قیمت بنزین سهمیه‌ای درنهایت منجر شد نمایندگان مجلس شورای اسلامی در رسیدگی به لایحه اصلاح قانون بودجه سال ۱۳۹۵ با حذف بند «ح» تبصره ۱۴ قانون بودجه ۱۳۹۵ با حذف کارت سوخت موافقت کردند و عملاً بنزین سهمیه‌ای باقیمت لیتری ۷۰۰ تومان در شهریورماه سال ۹۵ جای خود را به بنزین تک نرخی باقیمت آزاد لیتری ۱۰۰۰ تومان داد.

باوجود گران شدن بنزین در طول سال‌های اخیر میزان مصرف تنها در مقاطعی کوتاه از زمان کاهش یافت، ولی باگذشت چند روز یا چند ماه از تغییر نرخ سوخت دوباره میزان مصرف بنزین روند صعودی خود را پیش‌گرفته و دولت و نهادهای مرتبط با مصرف سوخت بازهم از کنترل مصرف عاجز ماندند.

به نظر می‌رسد اصلاح الگوی مصرف بنزین در کشور نیازمند مطالعه و پژوهش‌های بیشتری بوده و در بلندمدت به نتیجه خواهد رسید. بنابراین باید فعلاً عطای کنترل مصرف بنزین از سمت جامعه را به لقای آن بخشید و به سمت دیگر معادله پرداخت. اما کارت سوخت ابزاری است که تنها سمت مردم و مصرف‌کنندگان قرار دارد، در حالی که لایه حاکمیتی و تصمیم‌گیر هم می‌توانند با تغییر در بعضی روندها و قوانین میزان مصرف بنزین را پیش از مصرف‌کنندگان کنترل کرده و شاید کاهش دهند.

پس باید گفت در معادله مصرف بنزین دو طرف وجود دارد تولید کننده خودرو و مصرف کننده. قطعاً مصرف‌کنندگان وسایل نقلیه نیاز به اصلاح الگو و فرهنگ‌سازی دارند ولی اگر این فرهنگ‌سازی انجام گرفت ولی خودروها همچنان پرمصرف بود چه باید کرد؟

در طرف دیگر این معادله، خودروسازان و واردکنندگان قرار دارند. در طول سال‌های اخیر مدل‌های گوناگونی از خودروهای چینی توسط خودروسازان وارد کشور شد. با بررسی مدل‌های این خودروها و میزان مصرف بنزین در آن‌ها می‌بینیم بیشتر این خودروها در کشورهای سازنده به‌عنوان خودروی با مصرف متوسط رو به بالا معرفی‌شده و در فهرست خودروهای مقرون‌به‌صرفه برای مصرف‌کننده قرار نمی‌گیرند.

بر اساس آخرین آمارهایی که راهنمایی و رانندگی در خصوص خودروهای تولید شده، منتشر کرده نشان می‌دهد در کل کشور بیش از ۲۰ میلیون خودرو شماره گذاری شده است که یک پنجم آن معادل ۴ میلیون خودرو، سهم شهر تهران است. همچنین شمار موتورسیکلت‌هایی که در شهر تهران وجود دارد، ۳ میلیون است. حال باید سرانه مصرف سوخت هر یک از این خودروها را محاسبه کرد تا در نهایت از انتخاب مدل خودروهای وارداتی یا تولیدی به تفاوت‌های میزانمصرف بنزین در کشور پی برد.

قیمت ارزان بعضی از خودروها البته پیش از رشد نجومی قیمت خودرو در طول یک سال اخیر تنها عاملی بود که مصرف‌کننده ایرانی به آن اقبال نشان داده و صف خرید و ثبت‌نام برای آن‌ها بدون در نظر گرفتن میزان مصرف بنزین و تنها با انتخاب مدل و قیمت وشرایط و تسهیلات و شاید حاشیه سود آن تشکیل شد.

لازم به ذکر است در بین مؤلفه‌های انتخاب خودرو در کشور ما میزان مصرف جزء آخرین شاخص‌ها قرار دارد و دلیل آن‌هم شاید یارانه‌ای باشد که دولت روی هر لیتر بنزین به مصرف‌کننده می‌پردازد.

در این گزارش با انتخاب ۳۸ مدل از پرفروش‌های بازار خودرو میزان مصرف آن‌ها را بررسی کرده‌ایم. البته پیگیری‌ها برای یافتن شمار هر یک از این خودروها به طور پلاک شده به نتیجه‌ای نرسید.

نگاهی به خودروهای پرطرفدار نشان می‌دهد کم‌مصرف‌ترین خودرو در بازار کشور MVM مدل S110 با نزدیک به ۴ لیتر در ۱۰۰ کیلومتر و پرمصرف‌ترین خودرو از همان برند ولی مدل ۵۵۰ آن با بیش از ۸ لیتر در ۱۰۰ کیلومتر است.

البته این میزان مصرف به‌طور متوسط در سرعت حداقل ۶۰ تا ۸۰ کیلومتر سنجیده شده ولی در ترافیک‌های مثال زدنی شهرهای بزرگ کشور قطعاً میزان مصرف بیش از این اعداد خواهد بود.

خبرآنلاین