آشنایی و عیب یابی سیستم الکترونیک برف پاک کن

همه ما به خوبی از مهم بودن سیستم برف پاک کن در خودرو ‌ آگاه هستیم. برف پاک‌کن های خودرو حتی اگر در منطقه ای خشک و گرم ساکن باشیم، لازم و ضروری هستند و از کار افتادن آنها دردسرهای زیادی را ایجاد می کند.

فارغ از خرابی های قسمت های ظاهری برف پاک کن مانند خرابی تیغه ها، فنرها و چشمی‌های شیشه شور، ممکن است قسمت های برقی و الکترونیکی سیستم برف پاک کن دچار مشکل شود که در ادامه به بررسی این مدل از مشکلات می‌پردازیم.

آشنایی با ساختار و نحوه عملکرد

به طور کلی ساختار الکتریکی سیستم برف پاک کن هر خودرو حاوی دسته برف پاک کن، مدار کنترلی، موتور برف پاک کن و مجموعه پمپ و منبع شیشه شور است و در تعدادی از خودروها شاهد سنسور باران هم هستیم.

بسته به فناوری به کار رفته در خودرو، مدار کنترل سیستم برف پاک کن می‌تواند حاوی چند رله کنترلی در کنار هم باشد یا در قالب یک مدار تایمر درون دسته برف پاک کن یا خود موتور برف پاک کن جاسازی شده باشد. در خودروهای مدرن، مدار کنترلی به طور یک قطعه خارجی وجود نداشته و به طور یک نرم‌افزار درون یونیت سنسور باران و یا واحد کنترل مرکزی خودرو (BCM) ذخیره شده است.

دسته برف پاک کن، حکم فرمانده سیستم را دارد و همانطور که گفته شد می‌تواند خود حاوی مدار تایمر باشد یا فقط یک مجموعه کلید ساده باشد که به طور برق و بدنه و یا به طور مالتی پلکس دستورات خود را صادر کند. به طور کلی، مدار کنترل با توجه به شرایط دسته برف پاک کن جریان الکتریکی را به پایه های گوناگون موتور برف پاک کن ارسال می‌کند. موتور برف پاک کن در اغلب خودروها ۴ پایه اصلی دارد که حاوی اتصال بدنه، فرمان دور کند، فرمان دور تند و سیگنال موقعیت صفر (بخواب تیغه) است.

مدار کنترل می‌تواند ۴ حالت اصلی تک ضرب، خودکار، دور کند و دور تند را اجرا کند که حالت های تک ضرب و خودکار در واقع همان دور کند هستند ولی به طور غیر پیوسته. مدار تایمر در هر حالتی سیگنال موقعیت صفر را از پیشرانه برف پاک کن کسب می‌کند تا بدین سان در مواقعی که قرار است برف پاک کن ساکن شود، در وسط شیشه ساکن نشده و به طور کامل بخوابد و سپس ساکن شود. تعدادی از خودروها الگوریتمی دارند که برابر آن اگر بعد از مدت زمان معلومی از فعال شدن برف پاک کن سیگنال موقعیت صفر کسب نشود، برق موتور قطع شود تا بدین سان در صورت گیر مکانیکی بر اثر یخ زدگی یا هر نوع عامل خارجی دیگر، پیشرانه برف پاک کن نسوزد.

حالت خودکار، حالت تایمر است که برف پاک کن در دور کند با فواصل زمانی معینی عمل می‌کند. در تعدادی از خودروها می‌توان به کمک یک پتانسیومتر یا کلید چرخشی روی دسته برف پاک کن فاصله زمانی حالت خودکار را تنظیم کرد و در تعدادی از خودروها فاصله زمانی بر پایه سرعت خودرو تنظیم می‌شود. در خودروهای واجد سنسور باران، حالت خودکار می‌تواند حاوی دور کند و تند در هر مدل فاصله زمانی باشد که اندازه آن بر پایه شدت بارش و شتاب خودرو تعیین می‌شود.

مشکلات سیستم برف پاک‌ کن / برف‌پاک‌کن کلا کار نمی‌کند

پیش از هر نوع بررسی نخست به سراغ فیوزهای تغذیه سیستم بروید. در یعضی خودروها، فیوز سیستم دسته برف پاک کن را تغذیه کرده و در بعضی دیگر از خودروها امکان دارد فیوز تغذیه کننده سنسور باران باشد. تعدادی از خودروها ممکن است چند فیوز مستقل برای دسته برف پاک کن و موتور و مدار تایمر داشته باشند. در هر صورت سوختن هر کدام از این فیوزها باعث کار نکردن کلی سیستم است. در صورت سلامت فیوزها اگر مجددا برف پاک کن کار نمی‌کند، باید اطمینان حاصل کرد که پیشرانه برف پاک کن و تیغه ها دچار گیر مکانیکی نشده باشند که به علت عدم کسب سیگنال صفر، سیستم الکتریکی آنها را قطع کرده باشد. وجود مشکل نرم افزاری در واحد کنترل، خرابی دسته برف پاک کن، تمام‌شدن زغال پیشرانه، شل شدن اتصال بدنه و خرابی سنسور باران از علت های بعدی است.

یکی از حالت های برف پاک کن کار نمی کند

اگر تنها دور تند یا کند داشته باشیم، ممکن است جعبه مقاومت کنترل دور موتور خراب باشد. در نظر داشته باشید که اگر مقاومت دور کند یا رله دور کند سوخته باشد، در آن صورت حالت تک ضرب و خودکار هم کار نمی کند و فقط دور تند داریم. ولی اگر دور کند کار کرده و حالت خودکار یا تک ضرب فعال نشود، دیگر ایراد از جعبه مقاومت یا رله نیست و شاید خود دسته برف پاک کن یا مدار کنترل ایراد دارد.

با خاموش کردن برف پاک کن، تیغه ها در همان موقعیتی که بودند، متوقف می‌شوند

این ایراد علت های گوناگونی می تواند داشته باشد. همینطور که در ابتدا گفتیم، با هر نوبت تحریک موتور (در هر دوری) سیستم منتظر سیگنال موقعیت صفر مانده و بعد از کسب آن به کار ادامه داده و یا موتور را ساکن می‌کند. این خصوصیت موجب می‌شود که هیچگاه تیغه ها در وسط شیشه متوقف نشوند. اگر سیگنال موقعیت صفر به درستی کسب نشود یا خود مدار کنترل مشکل داشته باشد، در حالت تک ضرب با رهاکردن دسته، بی درنگ تیغه‌ها متوقف شده و حالت خودکار هم قادر به حرکت نیست.

عدم کسب سیگنال صفر علت های گوناگونی دارد. شل بودن اتصال بدنه ها یا ضعف باتری این دشواری را می‌تواند ایجاد کند. گاهی ایراد از جعبه دنده داخلی موتور برف پاک کن است که تیغه موقعیت صفر آن کثیف شده یا از جای خود خارج شده است. این مشکل نرم‌افزاری هم می‌تواند باشد و در خودروهای مالتی پلکس به علت اغتشاش در شبکه (نصب غیراصولی تجهیزات افترمارکت مانند دزدگیر) روی می‌دهد.

یک نکته را به یاد داشته باشید که در بعضی خودروها، متوقف شدن برف پاک کن در میانه شیشه یا عمودی ایستادن آن پس از باز کردن سوئیچ بدون اینکه دستوری صادر شده باشد، یک هشدار بوده که سیستم آن را در وضعیتی مانند ضعف باتری یا وجود مشکلات نرم افزاری اجرا می‌کند؛ خصوصیتی که در خودروهایی مانند پژو ۲۰۶ و زانتیا قابل مشاهده است. همینطور در این تیپ خودروها که دسترسی به تیغه‌ها در حالت احلام برف پاک کن مشکل است، در هنگام بسته بودن سوئیچ با یک نوبت تحریک تک ضرب، برف پاک کن ها عمودی می‌شوند تا توانست تیغه ها را تعویض کرد و این خصوصیت یک مشکل محسوب نمی‌شود.

با فعال کردن شیشه شور، برف پاک کن به کار نمی‌افتد

این مشکل یا از خود دسته برف پاک کن است که کنتاکت آن کثیف یا معیوب بوده و دستور را به طور همزمان ارسال نمی‌کند یا ایراد از مدار کنترل است که فرمان را اجرا نمی‌کند. در خودروهایی که برف پاک کن عقب هم دارند، اگر کنتاکت دسته برف پاک کن معیوب باشد، ممکن است زمان فعال کردن شیشه شور عقب، پیشرانه شیشه شور نتواند تغییر حرکت دهد و کلا مایع در ردیف عقب کسب نشده و یا از چشمی های جلو کسب شود.

سنسور باران کار نمی‌کند

در خودروهایی که مدار کنترل مستقل از سنسور باران دارند، از کار افتادن سنسور باران موجب از کار افتادن بقیه حالات برف پاک کن نشده و سیستم بقیه حالات حاوی دور کند و تند و تک ضرب را اجرا می‌کند. ولی در خودروهایی که فرمانده سیستم خود یونیت سنسور باران است، از کار افتادن سنسور باران باعث کار نکردن کلی برف پاک کن می‌شود. گاهی امکان دارد سنسور باران سالم باشد و همه دستورات را اجرا کند و فقط حالت خودکار را اجرا نکرده و در هنگام بارش باران برف پاک کن را فعال نکند. این مشکل در اثر کثیفی چشمی های سنسور باران یا خرابی سیلیکون های تماس دهنده سنسور با شیشه است که باعث نفوذ حباب هوا و تشخیص غلط سیستم می‌شود. در وضعیت آب و هوایی سرد و بارش برف با توجه به خطر یخ زدگی، اگر گرمکن داخلی سنسور باران درست عمل نکند، کارکرد آن گرفتار مشکل شده و برف پاک کن ها کار نخواهند کرد.

متوقف شدن تیغه در میانه راه یا عمودی شدن آن در تعدادی خودروها حالت هشداری دارد

در خودروهای قدیمی اغلب مدار کنترل با دسته برف پاک‌کن ادغام شده است (مانند پراید)

اجزای یک پیشرانه برف پاک کن دوسرعته حاوی آرمیچر، جعبه دنده، جعبه مقاومت و تیغه سیگنال صفر

در تعدادی خودروها خرابی یونیت سنسور باران سبب کار نکردن برف پاک کن می‌شود

هنگام عیب یابی، نخستین گام بررسی فیوزها و رله هاست

منبع: عصر خودرو