مقصر تصادفات منجر به فوت خودران ها کیست ؟

در اتوبان در حال حرکت هستید و در محیط زوم جلسه دارید، یا در حال بازی با گوشی همراه خود هستید یا نه روی صندلی لم داده اید و رانندگی را به خودران سپرده اید. حالا اگر به هر دلیلی تصادف منجر به مرگ به وجود آید، چه کسی از لحاظ حقوقی باید پاسخگو باشد، مالک خودرو؟ کسی که پشت رُل نشسته است؟ یا شرکت خودروسازی که ادعا کرده خودرانی که تحویل مشتری داده، از هر جهت آزمون ها را با موفقیت پشت سر گذاشته است؟

این سؤال در حال حاضر در بریتانیا بحث بسیار داغی است و به حکومت این کشور توصیه شده است که متولی یا مسئول پاسخگویی به این حوادث باید خودروساز باشد. این که آیا حکومت بریتانیا چنین موضوعی را به قانون تبدیل خواهد کرد یا نه باید منتظر ماند و دید. سایر کشورها هم دیدگاه های مختلفی دارند.

هر چقدر خودران ها به حقیقت واقعی زندگی مردم نزدیک می شوند،‌ دولت ها تحت فشار بیشتری قرار می گیرند تا آیین نامه ها و قوانین مناسب در این زمینه را به تصویب برسانند.

ایده آل ترین حالت آن این است که یک ساختار حقوقی پذیرفته شده و یکپارچه در دنیا حاکم شود که همه از این قوانین بین المللی و استانداردهای مربوط به آن پیروی کنند. اما دستیابی به چنین حالت ایده آلی بسیار رؤیایی است چون حتی در یک کشور یا شهر هم حوزه های استحفاظی، تفاوت های بزرگی با هم دارند و امکان رسیدن به یک چارچوب یکپارچه و جامع بسیار دشوار است.

سردرگمی و برداشت های متنوع در این زمینه از همان «انجمن بین المللی مهندسان خودرو» شروع می شود که خودشان هم هنوز به یک تعریف واحد از پدیده خودران نرسیده اند. شاید این توضیح مختصر لازم باشد که خودران ها را به ۶ سطح تقسیم بندی می کنند که از صفر شروع می شود. سطح ۰: هیچ کاری خودکار انجام نمی شود؛ سطح۱: خودران به کمک راننده نیاز دارد؛ سطح۲: بدون نیاز به راننده حرکت می کند اما به توجه راننده نیاز دارد؛ سطح۳: خودران عمل می کند اما مسئولیت همچنان با راننده است؛ سطح۴: سطح بالایی از خودران که به دخالت راننده نیاز ندارد اما همچنان مسئولیت با راننده است؛ سطح۵: خودران کامل که امکان بروز حادثه در آن به صفر رسیده است.

با این که در صنعت خودرو هیاهوی زیادی در مورد خودران به وجود آمده حتی سامانه «اتوپایلوت» تسلا هم سطح ۵ به حساب نمی آید و هیچ خودرویی در دنیا گواهینامه یا مجوز در خیابان های عادی را نگرفته است. از سال ۲۰۱۸ تا به حال ۱۱ مورد تصادف خودروهای تسلا باعث شده است که تحقیق و تفحص در خصوص خودران ها توسط اداره ایمنی ترافیک بزرگراه ملی یا NHTSA آغاز شود.

در آخرین مورد آن در کالیفرنیا، یک تسلا در حالت اتوپایلوت از چراغ قرمز عبور می کند و با تصادف به وجود آمده ۲ نفر جان خود را از دست می دهند. صاحب این خودرو اولین کسی است که مسئول مرگ انسان با استفاده از خودران شده است.

مهندسان و طراحان خودران ها و سرمایه گذاران در این زمینه نمی توانند با صدای بلند بگویند که برای پیشرفت در این سامانه ها، چاره ای جز فدا شدن جان تعدادی از انسان ها وجود ندارد.

بر اساس انجمن سازندگان و تاجران وسایل نقلیه موتوری Society for Motor Manufacturers and Traders مدعی هستند که حداقل در بریتانیا «سامانه های رانندگی خودمختار یا خودران می تواند سالانه جلوی ۴۷ هزار مورد تصادف و مرگ ۳۹۰۰ نفر انسان را بگیرد.»

اما این زمانی ممکن است که خودران ها به سطح ۵ فناوری ها و سامانه ها برسند که تا آن زمان راه طولانی در پیش است.

برخی از کشورها مثل امارات متحده عربی گفته است که می خواهد حداقل ۲۵ درصد از سامانه حمل و نقل این کشور تا سال ۲۰۳۰ را خودران ها تشکیل دهند.

شاید با تصویب قوانینی که خودروسازان و طراحان خودران را متولی و مسئول حوادث می داند، خیال مردم از شکایت ها و دعاوی قضایی آسوده شود اما تعجیل در پذیرش این فناوری –که هنوز نه آماده است و نا قادر به رعایت الزامات است- باری است که بر دوش وجدان صاحبان خودران ها سنگینی می کند و تا به درستی و به طور جامع فناوری کامل و قوانین مصوب نشود، صاحبان خودران ها هم در جرم این تصادف ها شریک خواهند بود.