بازگشت خودرو به بورس کالا: وعده تحویل ۴۸ ساعته

در روزهای اخیر، اخباری مبنی بر تلاش‌های جدی دولت برای بازگرداندن عرضه خودرو به بورس کالا منتشر شده است. خانم معصومه آقاپور علیشاهی، که هم مشاور اقتصادی رئیس‌جمهور هستند و هم عضویت در شورای عالی بورس را دارند، این موضوع را تأیید کرده و جزئیات مهمی از سازوکارهای اجرایی این طرح را بیان کرده‌اند.

به عقیده متخصصان این حوزه، عرضه خودرو در بورس کالا می‌تواند به عنوان تنها راهکار شفاف برای ایجاد رقابت واقعی در بازار شناخته شود؛ اقدامی که انتظار می‌رود به حذف پدیده رانت و واسطه‌گری کمک کرده و در عین حال، زیان انباشته خودروسازان را که ناشی از قیمت‌گذاری‌های دستوری است، کاهش دهد.

توافق دولت و نهادهای بالادستی

به گفته خانم آقاپور علیشاهی، خوشبختانه یک موافقت اصولی در سطح دولت وجود دارد. ایشان به عنوان عضو شورای عالی بورس، موضع خود را همسو با سیاست‌های دولت در زمینه گریز از قیمت‌گذاری دستوری اعلام کردند.

• هدف اصلی: بورس کالا (Commodity Exchange) تنها بستری است که می‌تواند شرایط کامل رقابت را فراهم کند و به طور موثری جلوی واسطه‌گری و سودهای غیرقانونی (رانت) را بگیرد.
• تجربه گذشته: ایشان به تجربه موفق دولت سیزدهم در این زمینه اشاره کردند که مردم توانستند بدون فرآیندهای پیچیده و غیرشفاف (مانند قرعه‌کشی یا لاتاری)، خودرو را به صورت رقابتی و شفاف خریداری کنند.

وضعیت فعلی: چندضلعی نارضایتی

در حال حاضر، وضعیت صنعت خودرو کشور به صورت یک چندضلعی از نارضایتی‌ها است:

• مردم به دلیل قیمت‌های بالا و مشکلات تحویل، ناراضی هستند.
• سهامداران به دلیل سودآوری ضعیف شرکت‌ها، ناراضی هستند.
• خودروسازان به دلیل تحمیل قیمت‌های دستوری، ناراضی هستند.
• حتی دولت نیز از وضعیت موجود و نتایج آن ناراضی است.

این وضعیت نشان می‌دهد که سیستم فعلی ناکارآمد است و نیاز به یک اصلاح ساختاری از طریق مکانیزمی مانند بورس کالا دارد.

سازوکارها و لیست خودروهای قابل عرضه

طبق اظهارات مشاور اقتصادی رئیس‌جمهور، کلیه سازوکارهای اجرایی لازم برای عرضه مجدد خودرو در بورس کالا، طراحی و نهایی شده است. جلسات متعددی با ذی‌نفعان اصلی شامل خودروسازان، سازمان بورس و وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) برگزار شده است.

• موانع در حال رفع: ایشان تأکید کردند که موانع حقوقی و قانونی این طرح در حال رفع شدن هستند و امید می‌رود این اتفاق در مدت کوتاهی عملیاتی شود.
• خودروهای لیست شده: نوع خودروهایی که قرار است در بورس عرضه شوند نیز مشخص شده و توافقات اولیه‌ای در این خصوص انجام گرفته است.

تحویل ۴۸ ساعته؛ استاندارد جدید در بورس

یکی از مهم‌ترین و جسورانه‌ترین وعده‌های این طرح، تسریع در فرآیند تحویل است.

• استاندارد جدید: پس از ورود خودرو به بورس کالا، یکی از تعهدات هم‌زمان خودروسازان این است که خودرو باید ظرف حداکثر ۴۸ ساعت پس از انجام معامله، به مشتری تحویل داده شود.
• فرآیند جامع: تمامی فرآیندهای قانونی مربوط به نقل و انتقال و صدور اسناد نیز باید در همین بازه زمانی انجام گیرد تا نارضایتی‌های ناشی از تأخیرهای طولانی مدت، به طور کامل حذف شود.

آقاپور با انتقاد از تأخیرها و «کاغذبازی‌های» مرسوم، اظهار داشت که در عصر کنونی و با وجود پیشرفت‌های فناوری، دیگر این میزان از تأخیر در فرآیندهای تحویل قابل قبول نیست و باید فرآیندها به نفع مصرف‌کننده بازنگری شوند.

در نهایت، با توجه به اظهارات ایشان مبنی بر موافقت وزارت صمت و در حال امضا بودن تفاهم‌نامه‌ها بین دولت و خودروسازان، به نظر می‌رسد این تصمیم در صورت نهایی شدن با نظر موافق رئیس‌جمهور و معاون اول، به زودی عملیاتی خواهد شد تا بازار خودرو به سوی شفافیت بیشتر حرکت کند.