سرانجام داستان واردات غیرقانونی خودرو به کجا خواهد رسید؟
گمرک ایران با انتشار بیانیه‌ای، حین اعلام اینکه «تمام خودروهای وارداتی به کشور طی سال ۹۶، دارای مجوز ثبت سفارش معتبر بوده‌اند»، رسماً این سازمان را از تخلفات احتمالی رخ داده در ثبت سفارش خودروهای موردنظر مبرا دانست.
داستان به چند هفته پیش برمی‌گردد، زمانی که بعضی از رسانه‌ها از تخلفی بزرگ در ثبت سفارش خودرو خبر دادند. طبق اخبار منتشرشده، بیشتر از ۶ هزار و ۴۰۰ دستگاه خودروی وارداتی، در زمانی ثبت سفارش شده‌اند که سایت مربوطه بسته بوده و بطبع امکان سفارش گذاری وجود نداشته است. به‌عبارت دیگر، در دوره حدوداً شش ماهه‌ای که دولت سایت ثبت سفارش را به روی واردکنندگان بسته بود، بعضی شرکت‌های واردکننده موفق به ثبت سفارش خودروهای موردنظر خود شده‌اند. این به آن معناست که دربازه زمانی موردنظر، سایت ثبت‌سفارش برای تعدادی از واردکنندگان خاص باز شده و آنها موفق به سفارش گذاری شده‌اند. هرچند انتشار این اخبار، در ابتدا عمل خاصی را از سوی دولت و سازمان توسعه تجارت نداشت؛ اما در آخر مجتبی خسروتاج، رئیس سازمان توسعه تجارت تأیید کرد که ۶ هزار و ۴۸۱ دستگاه خودرو خارجی به صورت غیرقانونی ثبت‌سفارش شده‌اند.
او با اشاره به اینکه حراست وزارت صنعت، معدن و تجارت در چندین نوبت نسبت به مورد تأیید نبودن تعدادی از ثبت سفارش‌ها، اطلاع رسانی انجام داده، تاکید کرد که «اگرچه در تیرماه سال ۹۶ بارها اعلام شد ثبت‌سفارش خودرو متوقف است، اما بعضی خودروهای ترخیصی از گمرک، پس از تاریخ اعلامی (بازه‌ای که سایت ثبت‌سفارش بسته بوده) سفارش‌گذاری شده‌اند.»
خسروتاج با تأیید پدیدار شدن تخلف در این ماجرا اعلام کرد که «شرکت‌های واردکننده ضمن بی‌اطلاعی از اتفاق رخ داده، می‌گویند ثبت سفارش از طرف کارمندان آنها صورت گرفته است.» رئیس سازمان توسعه تجارت در نهایت با بر حذر داشتن رسانه‌ها از قضاوت‌های زودهنگام، تاکید کرد که «سازمان نیز بروز تخلف در ثبت‌سفارش خودروها را تأیید می‌کند، منتها برای مشخص شدن اینکه تخلفات موردنظر چگونه و با چه سازوکاری انجام شده‌اند، باید منتظر باشیم تا بررسی‌های لازم انجام شود.»
گفته‌های رئیس سازمان توسعه تجارت در شرایطی بود که در ادامه معلوم شد خودروهای دارای ثبت سفارش غیرقانونی، تماماً متعلق به دو برند خاص بوده‌اند که آنها نیز تاکنون واکنش ویژه‌ای به این اتهام نشان نداده‌اند؛ هرچند که خسروتاج از قول آنها بیان کرده بود که ثبت سفارش از طرف کارمندان این شرکت‌ها انجام گرفته و آنها در جریان تخلفات رخ داده نیستند. این پاسخ اما به هیچ عنوان برای افکار عمومی قابل پذیرش نبود؛ چون که همه می‌دانستند که سایت ثبت‌سفارش از تیر ماه بسته شده و امکان سفارش‌گذاری وجود ندارد.
با این حساب، مقامات ارشد شرکت‌های واردکننده قطعاً از این موضوع (بسته بودن سایت ثبت‌سفارش) مطلع بوده‌اند و طبعاً باید بابت ثبت سفارش‌های انجام شده در آن بازه زمانی، از کارمندان خود توضیح می‌خواسته‌اند. در واقع قابل قبول کردن نیست که ثبت‌سفارش خودرو بدون اطلاع و هماهنگی با مقامات ارشد شرکت‌های واردکننده، صورت گرفته باشد و به نظر می‌رسد کارمندان قبلاً از طرف مسوولان بالادست خود، از زمان دقیق باز شدن مقطعی سایت اطلاعداشته و اقدام به سفارش‌گذاری کرده‌اند. در این باره، البته حراست وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز اعلام کرده که موضوع بروز تخلف در ثبت‌سفارش بیش از ۶ هزار و ۴۰۰ دستگاه خودرو در دست بررسی قرار دارد و حال باید منتظر ماند و دید در نهایت زوایای این اتفاق عجیب، چه زمانی معلوم خواهد شد.
اما در شرایطی که رقم ۶ هزار و ۴۸۱ دستگاه برای خودروهای دارای ثبت‌سفارش غیرقانونی، از طرف رسانه‌ها اعلام و مورد تأیید مسوولان قرار گرفت، چندی بعد، نایب رئیس انجمن واردکنندگان خودرو ابیان کرد تعداد این خودروها بیشتر است. به گفته فرهاد احتشام‌زاد، طبق اطلاعات انجمن واردکنندگان خودرو، در زمان بسته بودن سایت ثبت‌سفارش، بیش از ۱۵ هزار دستگاه خودرو به طور غیرقانونی سفارش گذاری شده‌اند.
اما بیانات نایب رئیس انجمن واردکنندگان خودرو در حالی بود که سازمان توسعه تجارت ایران واکنش کنایه آمیزی به این ادعا نشان داد. این سازمان با استقبال از نشر مدارک مربوط به ثبت سفارش غیرقانونی بیش از ۱۵ هزار خودرو، تاکید که «شایسته است، نایب رئیس محترم انجمن واردکنندگان خودرو که اطلاعات دقیق‌تری از واردات غیرقانونی و کار متخلفان خودرو دارند، هرچه زودتر این داده‌ها را در اختیار مقامات نظارتی و امنیتی کشور برای انجام رسیدگی لازم قرار دهند. آشکار است، در غیر این صورت شائبه افزایش تخلف واردات توسط خود اعضای انجمن به ذهن متبادر می‌شود.» این در وضیعتی است که انجمن واردکنندگان خودرو هنوز عکسلعملی به این موضوع نشان نداده؛ بنابراین معلوم نیست تعداد خودروهای دارای ثبت سفارش غیرقانونی، دقیقاً چند دستگاه است.
اما آخرین اظهارنظر در بارهٔ ورود خودروهای غیرقانونی به کشور مربوط به محمد شریعتمداری وزیر صنعت، معدن و تجارت است. وی نه تنها به طور تلویحی اعلام کرد که تخلف در ثبت‌سفارش محرز است، بلکه وزارت صنعت دولت دوازدهم را مبرا از این تخلف دانست. شریعتمداری در گفت‌وگویی بیان کرده بود که توقف ثبت‌سفارش در دوره وزیر پیشین اتفاق افتاده و وی در این زمینه مقصر نیست. به حر حال آنچه که در حا حاضر اتفاق افتاده واردات غیرقانونی هزاران خودرویی است که وزارت صنعت معدن و تجارت دولت پیشین اصرار بر توقف ورود آنها به بهانه ساماندهی بازار ارز و همچنین محدودیت در بازاروارداتی‌ها داشت. اینکه چرا با وجود بسته بودن سایت ثبت‌سفارش، برای عده‌ای مجوز خاص در نظر گرفته شده نماد عینی استفاده از رانت دولتی است و اینکه مسوولان صنعتی وقت این مجوز را در ازای چه امتیازی به واردکنندگان داده‌اند خود جای سؤال دارد.
دفاعیه گمرک
اتفاقات رخ داده بعد از انتشار اخبار مربوط به تخلف در ثبت سفارش خودرو، در حالی بود که در قدم اول گمرک ایران تلویحاً به عنوان یکی از مقصران احتمالی این ماجرا معرفی شد. در واقع ازآنجاکه قسمتی از خودروهای مربوطه ترخیص شده‌اند، برخی معتقدند گمرک نباید اجازه خروج آنها را می‌داده و بنابراین به نوعی در این ماجرا مرتکب تخلف شده است. این در شرایطی است که گمرک در مقام دفاع از خود برآمده و روز گذشته با صدور بیانیه‌ای، این سازمان را از تخلفات رخ داده مبرا دانست. در بیانیه‌ای که گمرک در سایت خود منتشر کرده، آمده است: «تمامی ۷۰ هزار و ۷۵ دستگاه دستگاه خودروی وارداتی در سال ۹۶ مجوز ثبت سفارش معتبر دارند و اطلاعات مجوز ثبت سفارش این خودروها در سامانه جامع گمرکی و پنجره واحد تجارت فرامرزی در دسترس است. همچنین متولی تأیید یا عدم تأیید اصالت مجوزهای ثبت سفارش گمرک نیست؛ چون که اساساً مرجع صدور مجوز ثبت‌سفارش سازمان توسعه تجارت است.»
در ادامه این بیانیه آمده که «اطلاعات مربوط به ۶ هزار و ۴۸۱ دستگاه خودرو که قبل از این اعلام شده ثبت سفارش آنها غیرقانونی و عیب دار بوده است، به همراه مجوز ثبت‌سفارش معتبر، مجوزهای قانونی و مقرراتی سازمان‌های ذی ربط، آشکار و شفاف در سامانه جامع گمرکی و پنجره واحد تجارت فرامرزی موجود است. همچنین کد ۸ رقمی ثبت‌سفارش این خودروها به صورت الکترونیکی صادر و در سامانه گمرک بارگذاری شده است.» بنابر اعلام گمرک، خودروها کاملاً دارای تأییدیه ضوابط فنی و نمایندگی مجاز و رسمی در کشور هستند. این خودروها در فهرست محصولات قابل ورود به کشور قرار دارند که قبلاً ضوابط فنی موضوع آیین‌نامه ضوابط فنی مصوب دولت را احراز کرده‌اند. در واقع مجوزهای لازم، از کمیته مربوطه که تحت نظر وزارت صنعت، معدن و تجارت است، اخذ شده و خودروها دارای نمایندگی رسمی مورد تأیید آن وزارتخانه هستند.
گمرک ایران در ادامه خاطرنشان کرده که «خودروهای ترخیص شده از گمرکات که در لیست ۶ هزار و ۴۸۱ دستگاهی قرار دارند، براساس بررسی‌های اولیه کمتر از یک‌سوم این تعداد بوده و همگی مجوزهای ثبت‌سفارش معتبر، استاندارد و تأییدیه سازمان توسعه تجارت را دارند. حقوق و عوارض گمرکی این خودروها پرداخت و تشریفات گمرکی به‌طور کامل انجام و پروانه الکترونیکی برای این خودروها صادر شده است و مابقی خودروها در گمرکات توقیف شده است.»
به گفته گمرک، «بر پایهٔ اعلام رسمی مرکز حراست وزارت صنعت، معدن و تجارت، مجوز ورود یا اصطلاحاً مجوز ثبت‌سفارش تعداد ۶ هزار و ۴۸۱ دستگاه خودرو به طور غیرقانونی در سامانه ثبت سفارش سازمان توسعه تجارت صادر شده که موضوع در حال رسیدگی است.» گمرک در ادامه گزارش خود به بعضی نکات فنی درخصوص موضوع واردات خودرو اشاره کرده است، از جمله اینکه واردات تمامی کالاها به کشور در گام نخست مستلزم اخذ مجوز ثبت سفارش است. گمرک تاکید کرده که بدون عرضه مجوز ثبت سفارش وزارت صنعت، معدن و تجارت امکان ترخیص هیچ گونه کالای تجاری از گمرکات سراسر کشور وجود ندارد و طبعاً تمامی واردکنندگان نیز برای واردات خودرو ملزم به اخذ مجوز ثبت سفارش هستند.
دیگر موضوعی که گمرک به آن اشاره کرده است، مرجع صدور مجوز ثبت‌سفارش کالا براساس قانون مقررات صادرات و واردات است. به گفته گمرک، براساس ماده ۸ قانون مقررات صادرات و واردات کشور مصوب مجلس شورای اسلامی، واردکنندگان کالاهای گوناگون اعم از دولتی و غیردولتی برای اخذ مجوز ورود و ثبت‌سفارش باید منحصراً به وزارت صنعت، معدن و تجارت مراجعه کنند. همچنین براساس تبصره یک ماده فوق‌الذکر نیز موافقت با ورود کالا، مجوز ترخیص تلقی شده و نیاز به اخذ مجوز جداگانه نیست. دراصل حرف گمرک این است که مرجع صدور مجوز ثبت‌سفارش کالا براساس قانون مقررات صادرات و واردات، این سازمان نیست. در بخش دیگری از توضیحات گمرک آمده که «با راه‌اندازی سامانه جامع گمرکی و پنجره واحد تجارت فرامرزی در گمرک، مجوزهای ثبت‌سفارش به طور الکترونیکی اخذ و در سامانه بارگذاری می‌شود و در صورت عدم ارائه مجوز ثبت‌سفارش، در گام اول امکان اظهار کالا در سامانه جامع گمرکی وجود ندارد؛ بنابراین بدون ارائه مجوز ثبت سفارش امکان اظهار خودروهای وارداتی در سامانه جامع گمرکی و پنجره واحد تجارت فرامرزی وجود ندارد.»
در بخش دیگری از این توضیحات تاکید شده که درخصوص ترخیص خودروهای وارداتی علاوه‌بر اخذ مجوز ثبت‌سفارش قبل از اظهار به گمرک، پس از اتمام تشریفات گمرکی و در موقع خروج نیز ضمن ارائه vin خودروهای وارداتی به وزارت صنعت، معدن و تجارت، گمرکات نسبت به اخذ تأییدیه مجدد مشخصات خودروها و مجوزهای ثبت‌سفارش و نمایندگی‌های رسمی خودروهای وارداتی به‌صورت سیستمی و در موقع خروج خودروها، اقدام می‌کنند. بنابر اعلام گمرک، همچنین مجوز ثبت‌سفارش و تأییدیه ۷۰ هزار و ۷۵ دستگاه خودروی وارداتی در سال ۹۶ در بانک اطلاعاتی گمرک ثبت شده و اسناد آن موجود است. مستندات مجوز ثبت‌سفارش این تعداد خودرو اخذ و سپس اجازه ترخیص از گمرکات داده شده است. همهٔ این مجوزها در بانک اطلاعات گمرک موجود بوده و قابل‌دسترسی است.
گمرک در ادامه گفته که «با کمک گمرک الکترونیک، گواهی‌های ترخیص خودرو هم به طور الکترونیکی برای شماره‌گذاری خودرو در اختیار مرکز شماره‌گذاری خودرو قرار می‌گیرد.» گمرک ایران در آخر گفته که «با عنایت به حذف گواهی‌نامه‌های کاغذی، مراکز شماره‌گذاری خودرو برای استعلام و تطبیق مشخصات خودروهایی که پروانه گمرکی آنها در گمرکات صادر شده، به صورت الکترونیکی و بدون دخالت عامل انسانی اقدام و این اطلاعات را به صورت اینترنتی مستقیماً از سامانه جامع گمرکی و پنجره واحد تجارت فرامرزی گمرک دریافت و با خودرو تطبیق می‌دهند.»
دیدگاه بگذارید
اولین نفر باشید که دیدگاه خود را می نویسد