شورای رقابت، قیمت گذاری خودرو را به خودروسازان سپرد
در دنیای پرالتهاب و پرتلاطم بازار خودروی ایران، خبرها و مصوبات جدید همیشه با دقت و حساسیت دنبال می‌شوند. چندی پیش، شورای رقابت در مصوبه‌ای مهم، مسئولیت قیمت‌گذاری خودرو را به خودروسازان واگذار کرد. این تصمیم، نقطه عطفی در سیاست‌های بازار خودرو به شمار می‌رود و سوالات زیادی را در ذهن کارشناسان و مصرف‌کنندگان ایجاد کرده است.
چرا شورای رقابت وارد میدان شد؟
قبل از هر چیز باید بدانیم که چرا شورای رقابت اصلاً به این حوزه ورود کرد؟ طبق قانون، شورای رقابت وظیفه دارد با انحصار مبارزه کند. بررسی‌های این شورا نشان داد که بازار خودروی ایران یک بازار انحصاری است. دلایل این انحصار هم کاملاً مشخص است:
- عرضه کم و تقاضای بالا: همیشه تقاضا برای خودرو در کشور بیشتر از میزان عرضه بوده است.
- ممنوعیت یا محدودیت واردات: در سال‌های اخیر، واردات خودرو با محدودیت‌های شدیدی روبه‌رو بوده که باعث شده رقابت‌پذیری در بازار از بین برود.
- قدرت انتخاب پایین مصرف‌کنندگان: به دلیل محدودیت‌های ذکر شده، مصرف‌کنندگان گزینه‌های زیادی برای انتخاب ندارند.
با توجه به این شرایط و با هدف ساماندهی بازار، شورای رقابت در جلسه‌ای، دستورالعمل جدیدی را برای تنظیم بازار خودروهای سواری داخلی و مونتاژی تصویب کرد. این دستورالعمل، یک تغییر اساسی در نحوه قیمت‌گذاری ایجاد می‌کند.
فرمول جدید قیمت‌گذاری: «کاست‌پلاس» چیست؟
بزرگ‌ترین تغییر در مصوبه جدید، مربوط به شیوه قیمت‌گذاری است. پیش از این، قیمت خودروها توسط نهادهای دولتی تعیین می‌شد، اما حالا خودروسازان می‌توانند قیمت نهایی محصولات خود را بر اساس فرمول «کاست‌پلاس» (Cost-Plus) محاسبه و اعلام کنند. اما این فرمول به چه معناست؟
کاست‌پلاس یعنی «هزینه به علاوه سود». به زبان ساده، خودروسازان تمام هزینه‌هایی که برای تولید یک خودرو صرف می‌کنند (مانند هزینه مواد اولیه، دستمزد کارگران، هزینه‌های تحقیق و توسعه و غیره) را محاسبه می‌کنند و سپس یک سود منصفانه به آن اضافه می‌کنند تا قیمت نهایی به دست آید.
در این فرآیند، سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان نقشی نظارتی ایفا می‌کند. یعنی خودروسازان باید تمام مدارک و محاسبات خود را به این سازمان ارائه دهند. سازمان حمایت نیز صحت این محاسبات را بررسی می‌کند و اگر قیمتی که خودروساز اعلام کرده، بالاتر از قیمت مورد تأیید این سازمان باشد، خودروساز موظف است آن را اصلاح کند.
نگاهی به جزئیات مهم مصوبه
علاوه بر تغییر در نحوه قیمت‌گذاری، مصوبه جدید شامل موارد دیگری نیز هست که دانستن آن‌ها برای مصرف‌کنندگان ضروری است:
- خودروهای برقی مستثنی هستند: خودروهای سواری برقی از شمول این دستورالعمل مستثنی شده‌اند و نحوه قیمت‌گذاری آن‌ها متفاوت است.
- شاخص رقابت‌پذیری: برای ایجاد یک فضای رقابتی‌تر، قرار است شاخص رقابت‌پذیری (Competitiveness Index) برای هر خودرو محاسبه شود. این شاخص با مقایسه هر خودروی داخلی با حداقل سه خودروی رقیب خارجی هم‌رده (از نظر کلاس، کیفیت و استاندارد) به دست می‌آید. این رتبه رقابت‌پذیری باید به صورت شفاف در معرض دید مشتریان قرار گیرد.
- محدودیت‌های خرید: شرایطی برای متقاضیان خرید خودرو در نظر گرفته شده است تا از خرید و فروش‌های سودجویانه و واسطه‌گری جلوگیری شود. این شرایط شامل موارد زیر است:
- حداقل سن متقاضی ۱۸ سال است.
- متقاضی نباید در ۴۸ ماه گذشته از شرکت‌های ایران‌خودرو و سایپا یا در ۲۴ ماه گذشته از سایر شرکت‌ها خودرو خریداری کرده باشد.
- متقاضی نباید پلاک انتظامی فعال داشته باشد.
آیا این مصوبه به نفع مشتریان است؟
این سوالی است که شاید ذهن همه را درگیر کرده باشد. از یک سو، این اقدام می‌تواند به شفافیت بیشتر در قیمت‌گذاری کمک کند و خودروسازان را وادار به ارائه مستندات مالی کند. از سوی دیگر، ممکن است این نگرانی وجود داشته باشد که با وجود بازار انحصاری و نظارت ناکافی، خودروسازان قیمت‌ها را به شکل غیرمنطقی افزایش دهند.
در نهایت، موفقیت این طرح به نحوه اجرای آن توسط سازمان حمایت و میزان جدیت خودروسازان در رعایت قوانین بستگی دارد. باید منتظر ماند و دید که این تغییرات، در عمل چه تأثیری بر بازار خواهد داشت و آیا می‌تواند به ثبات و شفافیت در بازار خودروی ایران کمک کند یا خیر.
دیدگاه بگذارید
اولین نفر باشید که دیدگاه خود را می نویسد