انواع مختلف شمع خودرو را بشناسید

در خودرو، شمع ابزاری است برای انتقال جرقه‌های متناوب برق داخل سیلندرها که در انتهای سیلندر و روی سرسیلندر در موتور خودرو نصب می‌شود و برق موتور که با حرکت متناوب دلکو به سر شمعها می‌رسد، طوری تنظیم شده که به هنگام فشردگی بخار بنزین در انتهای سیلندر جرقه‌ای از انتهای شمع ساطع شده، موجب انفجار بنزین و حرکت موتور می‌گردد.

امروزه انواع گوناگون و مختلفی از شمعها در بازار موجود است که باید با توجه به مدل موتور خودرو وتوصیه‌های کارخانه سازنده و البته کیفیت و برندهای گوناگون بهترین مدل را برای خودری خود انتخاب کنیم که بتوانیم بهترین راندمان و مصرف سوخت را از موتور خودرو دریافت کنیم.

شمع‌های تک و دوپلاتین

وقتی شمع نو برای خودرو شما نصب می‌شود فاصله بین الکترودها (بنا بر نظرسازنده) رقم مشخصی است. مثلاً برای پژو ۴۰۵ گپ شمع ۰٫۹ تعریف شده است. به مرور که کارکرد شمع بالا می‌رود بر اثر جرقه‌های متوالی و حرارت محفظه احتراق، در نوک الکترودها مقداری خوردگی ایجاد شده و همین خوردگی موجب می‌شود گپ شمع به مرور افزایش یابد و از میزان مجاز فراتر رود (مثلاً از ۰٫۹ به ۰٫۹۷ برسد).

هر چه فاصله بین الکترودها یا گپ شمع بیشتر شود فشار بیشتری به کویل خودرو وارد شده و نیاز به ولتاژ بیشتری دارد تا جرقه مورد نیاز موتور را تأمین کند. در نتیجه کارکرد بالا موجب فرسوده شدن الکترودها و شرایط شدن جرقه شده و عملکرد موتور را کاهش می‌دهد. اینجاست که عمر بیشتر شمعهای دو پلاتین مشخص می‌شود.

در شمع دو پلاتین هنگامی که تازه روی موتور نصب شده است جرقه همیشه بین فاصله‌ای (گپی) که کمتر هست رخ می‌دهد. مثلاً فرض کنید گپ اول ۰٫۹ میلی متر و گپ دوم ۰٫۹۱ میلی متر باشد. در ابتدا جرقه بین گپ اول (به خاطر کوتاهتر بودن) زده می‌شود. به مرور زمان الکترود کناری اول دچار خوردگی شده و موجب می‌شود که گپ اول افزایش یابد.

به عنوان مثال اگر پس از ۳ ماه گپ اول از ۰٫۹ به ۰٫۹۱۲ برسد دیگر جرقه در گپ اول رخ نمی‌دهد و به گپ دوم که تقریباً ۰٫۹ هست منتقل می‌شود (از کلمه تقریباً به این منظور استفاده می‌شود که الکترود مرکزی هم پس از ۳ ماه تا حدودی خوردگی دارد.)

در واقع پس از ۳ ماه که از عمر شمع گذشته است جرقه به گپ دوم منتقل شده و از آنجایی که الکترود کناری دوم هنوز خوردگی خاصی ندارد جرقه بهتری نسبت به گپ اول در گپ دوم تأمین می‌شود. این فرآیند همچنان ادامه یافته و زمانی می‌رسد که گپ دوم هم از ۰٫۹۱۲ تجاوز کرده و دوباره جرقه به گپ اول منتقل می‌شود. این تغییر مداوم جرقه بین گپ اول و دوم موجب می‌شود همیشه یکی از الکترودهای کناری در حال استراحت باشند اما در شمع تک پلاتین از همان ابتدا فشار جرقه مدام روی تنها الکترود کناری هست و برای همین زودتر فرسوده می‌شود.

بنابراین نتیجه کلی که می‌توان گرفت این است که الکترودهای کناری در شمعهای دو پلاتین دیرتر مستهلک می‌شوند یا به عبارتی جرقه‌ای که شمع دو پلاتین تولید می‌کند دیرتر ضعیف می‌شود. دیرتر ضعیف شدن جرقه در سیکل انفجار به معنای این است که در صورت استفاده از شمع دو پلاتین عملکرد و مصرف موتور خودروی شما دیرتر افت می‌کند.

شمع‌های سوزنی ایریدیوم و پلاتینیوم

دراین نوع شمعها، الکترود مثبت آنها به شکل سوزن نوک تیز است و این خاصیت موجب می‌شود که جرقه حاصله از شمع بسیار دقیق، در راستای سیلندر و خیلی قوی‌تر از یک شمع معمولی باشد. زمانی که جرقه قوی‌تر باشد شعله حاصله از انفجار بزرگتر و در نتیجه بنزین داخل سیلندر بطور کامل سوخته، تمامی انرژی آن آزاد می‌شود. نتیجه این فرآیند کاهش مصرف سوخت ، افزایش شتاب و کاهش صدا و لرزش موتور خودرو می‌باشد که مورد آخر نشان دهنده بهتر کارکردن موتور و افزایش عمر قطعات موتور و کاهش استهلاک آن است.

شمع‌های موجود شامل دو گروه پلاتینیوم و ایریدیوم می‌باشند:

۱.شمع‌های پلاتینیوم

جنس آلیاژ این گونه از شمعها از فلز پلاتینیوم ساخته شده است که مقاومت حرارتی در حدود ۲۵۰۰ درجه سانتیگراد دارند. مقاومت حرارتی بالا موجب می‌شود در دمای زیاد و دور موتور بالا کاهش ولتاژ جرقه در سر شمعها اتفاق نیافتد و کیفیت جرقه ثابت باقی بماند.

این حد از مقاومت حرارتی موجب می‌شود تا این شمعها با توجه به کیفیت بنزین مصرفی در کشور ما تا نزدیک به ۱۰۰،۰۰۰ کیلومتر عمر مفید داشته باشند.

۲.شمع‌های ایریدیوم

آلیاژ استفاده شده در این شمعها فلز ایریدیوم است که مقاومت حرارتی آن نزدیک به ۴۰۰۰ درجه سانتیگراد است. در این شمعها علاوه بر الکترود مثبت که سوزنی شکل و با آلیاژ ایریدیوم است، الکترود منفی هم دارای نقطه پلاتین است که موجب بوجود آمدن بالاترین و دقیق‌ترین حد جرقه در بین شمعهای حرفه‌ای می‌شود .

این شمعها هم با توجه به سوخت مصرفی در داخل، عمر مفیدی معادل ۱۵۰،۰۰۰ کیلومتر دارند و درصورتی که از مکمل اکتان در سوخت استفاده شود طبیعتاً این طول عمر افزایش پیدا می‌کند.

نکته: شمع‌های رایج در بازار از آلیاژ نیکل ساخته شده که تحمل حرارتی معادل ۱۰۰۰ درجه دارند و به همین خاطر عمر مفید آنها ۲۰،۰۰۰ کیلومتر است و بخاطر تخت بودن الکترود مثبت آنها جرقه کاملاً نامنظم است و همین نکته موجب بالا رفتن مصرف سوخت و خام سوزی می‌شود. این نکته تأثیر بسزایی در مقرون بصرفه بودن شمعهای سوزنی از لحاظ اقتصادی می‌گذارد.

مزایای شمعهای سوزنی ایریدیوم و پلاتینیوم عبارتند از:

-افزایش بازده موتور با ایجاد شعله تا ۲۱٪ بزرگ‌تر در اتاق انفجار موتور طبق استانداردهای جهانی

-کاهش میانگین مصرف سوخت در یک سیکل مشابه

-طول عمر تا ۵ برابر شمعهای عادی (۱۰۰۰۰۰ کیلومتر گارانتی)

-سوخت بهتر مخلوط هوا و سوخت در سیلندر موتور و افزایش عمر کاتالیزور اگزوز و کاهش آلودگی هوا

-کارکرد نرم و روان موتور و افزایش عمر قطعات آن

-روشن شدن سریع و آسان در هنگام سرد بودن موتور

تسنیم