جزئیات اظهارنامه های گمرکی

طبق اعلام معاون فنی گمرک ایران اظهارنامه های وارداتی ترخیص شده در نیمه اول امسال با کاهش ۱۷ درصدی همراه بوده است.

مهرداد جمال ارونقی جزئیات کاملی از اظهارنامه های واردات و صادرات در شش ماه نخست سال ۱۳۹۹ در مسیرهای سه گانه اظهارنامه ارائه کرد.

کاهش ۱۷ درصدی اظهارنامه های وارداتی 

بر اساس توضیحات معاون فنی گمرک، تعداد اظهارنامه های وارداتی ترخیص شده در نیمه نخست امسال، نزدیک به ۱۱۳ هزار و ۳۵۰ فقره بوده است که از این تعداد ۴۵ درصد به مسیر قرمز، ۱۰ درصد به مسیر زرد و ۴۵ درصد هم به مسیر سبز هدایت شده اند. این ارقام در نیمه اول سال اخیر ۱۳۲هزار و ۸۶۶فقره اظهارنامه بوده که  ۴۵ درصد در مسیر قرمز، ۱۸ درصد در مسیر زرد و ۳۷ درصد در مسیر سبز ترخیص شده بودند.

با این اوصاف، تعداد اظهارنامه های شش ماهه اول سال جاری، درمقایسه با مدت مشابه سال قبل، با کاهش ۱۷ درصدی رو به رو شده است.

این در حالی است که نسبت مسیر زرد نسبت به مدت مشابه سال اخیر، هشت واحد کاهش داشته که این مقدار کاهش، به افزایش سهم مسیر سبز انجامیده است.

کاهش زمان ثبت اظهارنامه

اما میانگین زمان ثبت (کوتاژ) تا پایان زمان کارشناسی نهایی اظهارنامه های وارداتی در این مدت، به طور میانگین (برای هر سه مسیر) نزدیک به ۱۷۸ ساعت (بیش از یک هفته) بوده است. این زمان، برای مسیر سبز در حدود یک ساعت، مسیر زرد ۲۶۴ ساعت (۱۱ روز) و برای مسیر قرمز ۳۳۴ ساعت (کمتر از ۱۴ روز) بوده است. در نیمه اول سال اخیر، این میانگین برای هر سه مسیر، برابر با ۲۰۱ ساعت (کمتر از ۹ روز) و برای مسیر قرمز برابر با ۳۶۰ ساعت (۱۵ روز) بوده است.

پای خودروهای دپو شده در میان است

کمتر از پنج درصد از تعداد کل اظهارنامه ها یعنی حدود ۴۷۲۶ اظهارنامه در این مدت، با زمان بالاتر از ۸۲۰ ساعت (۳۴ روز) ثبت شده اند که با درنظرنگرفتن این تعداد، میانگین زمان کارشناسی اظهارنامه های واردات، به میانگین کلی ۸۶ ساعت تنزل می کند.

آنطور که رییس کمیته راهبری گمرک ایران می گوید از دلایل عمده تاخیر در ترخیص این اظهارنامه ها می توان به ترخیص اقلام و به خصوص خودروهایی اشاره کرد که از سالهای پیش، به دلایل گوناگون و از جمله ممنوعیت ورود، در انبارها دپو شده و مجوزهای واردات را دریافت نکرده بودند و اکنون با توافقات حاصل شده بین سازمانهای دخیل در امر واردات، به مرحله ترخیص رسیده اند.

خودروهایی که ارونقی به آن اشاره داشته همان بیش از ۱۲ هزار دستگاهی است که در چند سال گذشته وارد شده اما به دلایل گوناگون از جمله تغییر شرایط ارزی و ممنوعیت واردات خودرو ، امکان ترخیص پیدا نکرد تا اینکه از دو سال اخیر به تدریج تعیین تکلیف و ترخیص شدند.

گمرک های عمده واردات از نظر اظهارنامه

گمرکات منطقه ویژه شهید رجایی، فرودگاه امام خمینی (ره)، تهران امور واردات، منطقه ویژه بوشهر ۱ و بازرگان، پنج گمرک عمده واردات از نظر تعداد اظهارنامه هستند که در مجموع ۷۵ درصد از کل اظهارنامه های ترخیص شده در این مدت را به خود اختصاص داده اند.

سهم مسیر قرمز در این گمرکات، برابر با ۳۹ درصد شهید رجایی، ۵۱ درصد فرودگاه امام خمینی(ره)، ۳۶ درصد تهران امور واردات، ۶۶ درصد منطقه ویژه بوشهر۱ و ۶۵ درصد بازرگان بوده که این سهم، در گمرکات فرودگاه امام خمینی (ره) و منطقه ویژه بوشهر ۱ و بازرگان از میانگین کل کشور (۴۵ درصد) بالاتر است.

بیش از نصف اظهارنامه ها در پنج فصل

اما فصول ماشین آلان مکانیکی و اجزاء و قطعات آنها، ماشین آلات الکتریکی و اجزاء و قطعات آنها، مواد پلاستیکی و مصنوعات آنها، محصولات شیمیایی آلی و آلات و دستگاه های سنجش و کنترل عمده ترین فصول اظهار کالاهای وارداتی هستند که بیش از نصف تعداد اظهارنامه ها (۵۳ درصد) را به خود اختصاص داده اند.

ترخیص ۲۴۸ هزار اظهارنامه صادراتی

طبق گزارش دبیر کمیته انتخاب مسیر اظهارنامه گمرک ایران، تعداد اظهارنامه های صادراتی ترخیص شده در نیمه نخست سال جاری، ۲۴۸ هزار و ۶۴۷ مورد بوده است که از این تعداد تنها دو درصد از اظهارنامه ها در مسیر سبز ترخیص شده،۷۱ درصد به مسیر قرمز و ۲۷ درصد هم به مسیر زرد هدایت شده اند،این نسبت در مدت مشابه سال ۱۳۹۸، به ترتیب برابر با ۶ درصد مسیر سبز، ۴۹ درصد مسیر قرمز و ۴۵ درصد مسیر زرد بوده که کاهش سهم مسیرهای زرد و سبز به نفع مسیر قرمز، مشهود است.

دلایل افزایش سهم مسیر قرمز و نقش وزارت صمت

ارونقی علت اصلی افزایش سهم مسیر قرمز، را محدودیت های ابلاغ شده از طرف وزارت صمت و ضرورت کنترل محصولات صادراتی به خصوص در مورد کالاهای ضروری و اساسی، فرآوردهها و مشتقات نفتی عنوان کرد که بخش عمدهای از تعرفه ها را به مسیر قرمز هدایت می کند.

دبیر کمیته راهبردی گمرک ایران گفت:خروج عمده کالاهای صادراتی از بازارچه های مرزی و گمرکات غرب کشور، با توجه به تخلیه کالاها در بازارچه و بارگیری دوباره آن برای خروج، و نیز دقت و نظارت بیشتر بر اظهارنامه های صادراتی آن دسته از صاحبان کالا که بازگشت ارز حاصل از صادرات آنها به میزان کمتر از ۷۰ درصد بوده و یا آن دسته از افرادی که با شاخصهای تعریف شده در حوزه صادرات، مشکوک المعامله یا مظنون به صادرات صوری تشخیص داده می شوند، از دیگر دلایل عمده هدایت اظهارنامه های صادراتی به مسیر قرمز بوده است.

ثبت ۵ درصد اظهارنامه ها با زمان بیش از ۹۶ ساعت

طبق این گزارش نزدیک به ۱۱ هزار و ۷۱۲ اظهارنامه یعنی پنج درصد اظهارنامه ها با  زمان بالای ۹۶ ساعت (۴ روز) ثبت شده اند که با درنظرنگرفتن این تعداد، میانگین زمان کارشناسی اظهارنامه های صادرات، به ۱۴ ساعت کاهش می یابد.

وضعیت گمرک ها از لحاظ اظهارنامه صادرات

این در حالی است که گمرکات یزد، مشهد، باشماق، آستارا، پرویزخان، منطقه ویژه شهید رجایی و تبریز، عمده ترین گمرکات کشور، به لحاظ تعداد اظهارنامه های صادراتی بوده اند که در مجموع ۴۴ درصد تعداد کل اظهارنامه های صادراتی را در بر می گیرند.

سهم مسیر قرمز در تمامی این گمرکات، بیش از ۵۳ درصد بوده که نشان می دهد عمده اظهارنامه های صادراتی در این گمرکات، مورد ارزیابی فیزیکی قرار گرفته اند.

در مقابل، سهم مسیر سبز گمرکات مشهد، آستارا و تبریز به ترتیب هفت، سه و سه درصد بوده و سهم بقیه گمرکات این فهرست از مسیر سبز، تقریبا صفر درصد است.

در میان این هفت گمرک عمده، میانگین زمان انجام فرآیند «کارشناسی گمرکی» در گمرکات شهیدرجایی ۶۳ ساعت، آستارا ۴۱ ساعت و پرویزخان ۳۹ ساعت بوده که از میانگین کلی کشوری (۳۴ ساعت)، بیشتر است. در مقابل، میانگین زمان انجام این فرآیند، در گمرکات مشهد (۱۱ ساعت)، تبریز (۱۲ ساعت) و باشماق (۱۶ ساعت) کمتر از یک شبانه روز بوده است.

فصول عمده صادراتی به لحاظ اظهارنامه

اما هفت فصل عمده صادراتی به لحاظ تعداد اظهارنامه، شامل مواد پلاستیکی و مصنوعات آن، میوه های خوراکی، سبزیجات و نباتات خوراکی، سوختهای معدنی، نان های شیرینی و فرآورده های غلات، فراورده های سبزیجات ومیوه ها، شیشه و مصنوعات آن بوده است که در مجموع ۵۱ درصد تعداد اظهارنامه های  صادراتی را دربرمی گیرد.

این در وضعیتی است که زمان ترخیص میوه های خوراک، سبزیجات و نباتات خوراکی و سوخت های معدنی هم به ترتیب، ۳۹،۳۷ و ۳۵ ساعت بوده که از میانگین کلی کشور (۳۴ ساعت) بیشتر است.

طی روزهای گذشته اختلاف نظری بین وزارت اقتصاد و معاونت اقتصادی رئیس جمهور در رابطه با نحوه دریافت اظهارنامه ها ایجاد شد ؛ به صورتی که نهاوندیان-معاون اقتصادی رئیس جمهور- به گمرک ابلاغ کرد که باید دریافت اظهار کالا و مجوزهای ترخیص از طریق سامانه جامع تجارت انجام شود، اما مسئولان گمرک و البته دژپسند - وزیر اقتصاد - نسبت به این موضوع واکنش نشان داده و آن را خلاف وظایف قانونی و حاکمیتی گمرک دانستند.

ایسنا