عوارض آلایندگی خودرو؛ اجرای قانونی با ابهام های جدی برای مالکان
در روزهای اخیر، تعداد زیادی از مالکان خودرو در تهران و برخی دیگر از کلانشهرها، هنگام پرداخت عوارض سالیانه خودرو با ارقامی روبهرو شدهاند که نهتنها غیرمنتظره بوده، بلکه در برخی موارد فشار مالی قابلتوجهی ایجاد کرده است. موضوعی که با عنوان «عوارض آلایندگی خودرو» شناخته میشود، اگرچه پشتوانه قانونی دارد، اما نحوه اجرا، زمان اعمال و شیوه محاسبه آن همچنان با پرسشها و ابهامهای جدی همراه است.
ارقام میلیونی؛ از چند میلیون تا دهها میلیون تومان
بررسی تجربه مالکان خودرو نشان میدهد مبالغ اعلامشده در قالب عوارض آلایندگی، اختلاف چشمگیری با سالهای گذشته دارد. این اختلاف، برای بسیاری از شهروندان قابل پیشبینی نبوده است.
برخی نمونههای گزارششده از سوی مالکان خودرو عبارتاند از:
- مالک یک خودروی اقتصادی مانند تیبا که با عوارضی حدود ۲ میلیون تومان مواجه شده است
- مالک خودرویی با کلاس متوسط که هنگام انتقال سند، با مبلغی در حدود ۱۳ میلیون تومان عوارض آلایندگی روبهرو شده
- مالک یک خودروی شاسیبلند مانند تویوتا لندکروزر که باید بیش از ۶۰ میلیون تومان عوارض پرداخت کند
این ارقام، بدون آنکه پیشتر اطلاعرسانی شفافی درباره آنها انجام شده باشد، برای بسیاری از مالکان شوکآور بوده است.
عوارض آلایندگی چیست و بر چه اساسی دریافت میشود؟
عوارض آلایندگی، مبلغی است که شهرداریها از مالکان خودروهایی دریافت میکنند که از نظر قانونی در دسته خودروهای آلاینده قرار میگیرند. مبنای این عوارض، آییننامه اجرایی ماده ۲۹ قانون مالیات بر ارزش افزوده است.
نکات مهم درباره این قانون:
- اصل قانون در سال ۱۴۰۰ تصویب شده است
- آییننامه اجرایی آن در مرداد ۱۴۰۱ ابلاغ شده
- هدف اعلامی قانون، کاهش آلودگی هوا و مدیریت پیامدهای زیستمحیطی خودروهاست
با این حال، آنچه محل انتقاد قرار گرفته، نه اصل قانون، بلکه نحوه اجرای آن بدون اطلاعرسانی مؤثر است.
اجرای ناگهانی؛ چالش اصلی مالکان خودرو
یکی از مهمترین محورهای انتقاد، زمان و شیوه اجرای این عوارض است. بسیاری از مالکان خودرو اعلام کردهاند که:
- هیچ اطلاعرسانی قبلی درباره مبلغ یا زمان اعمال عوارض انجام نشده
- بدهی عوارض، بهصورت ناگهانی و تجمیعی در سامانهها نمایش داده شده
- برخی افراد پس از دریافت برگه «تسویه کامل»، دوباره بدهکار شدهاند
در آییننامه اجرایی این قانون، تأکید شده که اطلاعات مربوط به پرداخت عوارض باید در سامانههای مربوطه ثبت و شفافسازی شود، اما در عمل، بسیاری از شهروندان از جزئیات این محاسبات بیاطلاع ماندهاند.
شهرهای آلاینده؛ فهرستی که بهروز نشده است
نکته قابل توجه دیگر، فهرست شهرهای مشمول عوارض آلایندگی است. بر اساس اطلاعات موجود:
- فهرست شهرهای آلوده، همچنان بر اساس مصوبه سال ۱۴۰۱ مورد استفاده قرار میگیرد
- در این مدت، وضعیت آلودگی هوا در بسیاری از شهرهای دیگر کشور تغییر کرده
- با این حال، دامنه شمول قانون بهروزرسانی نشده است
در پاسخ به پیگیریها، برخی نهادهای مسئول اعلام کردهاند که این عوارض مصوبه دولت است و شهرداریها صرفاً مجری آن هستند؛ پاسخی که بهتنهایی ابهامهای موجود را برطرف نمیکند.
دیدگاه کارشناسان؛ آیا عوارض منطقی محاسبه شده است؟
برخی کارشناسان حوزه خودرو و حملونقل، نسبت به شیوه محاسبه این عوارض انتقاد دارند. بهعنوان مثال:
- مطرح میشود که هنگام خرید خودرو، بخشی از هزینههای مرتبط با آلایندگی در قیمت نهایی لحاظ شده است
- دریافت عوارض سالیانه، بدون توضیح شفاف، میتواند باعث دوبارهپرداخت شدن همان هزینهها شود
- سهم کیفیت پایین سوخت و خودروهای فرسوده در آلودگی هوا، گاهی بیش از خودروهای جدید است
از نگاه این کارشناسان، اگر هدف کاهش آلودگی هواست، باید منطق محاسبه، دامنه شمول و نحوه اجرا برای شهروندان روشن باشد.
جمعبندی؛ قانون هست، شفافیت کم است
عوارض آلایندگی خودرو، از نظر قانونی پشتوانه دارد، اما اجرای ناگهانی و نبود توضیح روشن درباره نحوه محاسبه، باعث نارضایتی گسترده میان مالکان خودرو شده است. آنچه امروز بیش از هر چیز احساس میشود، کمبود شفافیت و اطلاعرسانی دقیق است؛ موضوعی که اگر اصلاح نشود، میتواند اعتماد عمومی به سیاستهای شهری را با چالش جدی مواجه کند.
برای کاهش تنش و سردرگمی، انتظار میرود نهادهای مسئول:
- جزئیات محاسبه عوارض را بهصورت شفاف اعلام کنند
- دامنه شمول شهرها را بهروزرسانی کنند
- و پیش از اعمال هزینههای جدید، اطلاعرسانی دقیقتری به شهروندان داشته باشند
دیدگاه بگذارید
اولین نفر باشید که دیدگاه خود را می نویسد