ابعاد مختلف طرح جایگزینی موتورسیکلت‌های برقی
شمار زیادی از شهروندان تهرانی مایل به خرید "موتورسیکلت‌های برقی" هستند ولی قیمت این موتورسیکلت‌ها با افزایش شدید به حدود ۱۸ میلون تومان رسیده در حالیکه تسهیلات بلاعوض پرداختی به خریداران این موتورها همچنان همان ۲.۵ میلیون تومان سابق باقی مانده است!
طبق اطلاعات منتشر شده، ۸۰ درصد آلودگی هوای شهر تهران مربوط به وسایل نقلیه است ولی وقتی صحبت از آنها می‌شود، انگشت اتهام به سمت موتورسیکلت‌ها نشانه می‌رود چون که خیلی از کارشناسان این نوع از موتورها را یکی از متهمان اصلی ایجاد آلودگی هوا در تهران می‌دانند.
با توجه به رفت و آمد نزدیک به سه میلیون موتور سیکلت در سطح شهر تهران که به خاطر پایین بودن کیفیت خیلی از آنها، نقش قابل توجهی در انتشار ذرات آلاینده دارند، مدیریت شهری سابق پیشنهاد استفاده از موتورسیکلت‌های برقی را مطرح و با تعیین مصوبه‌ای در این باره، اقدامات قابل توجهی برای ترغیب دارندگان موتورسیکلت‌های بنزینی به استفاده از مورسیکلت‌های برقی به انجام رساند از جمله ارائه تسهیلات بلاعوض ۲.۵ میلیون تومانی به خریداران موتورسیکلت‌های برقی اما با پایان یافتن مدت زمان فعالیت مدیریت شهری قبلی اجرای این طرح، بی‌سرانجام ماند؛ هم اکنون و پس از گذشت یک سال و نیم از فعالیت شورای دوره پنجم شهر تهران، اعضای شورا قصد دارند ترویج و توسعه استفاده از موتور سیکلت‌های برقی را از سر بگیرند.
هم اکنون شمار زیادی از شهروندان تهرانی تمایل زیادی به خرید و استفاده از موتورسیکلت‌های برقی دارند ولی طی یک سال گذشته و با بی‌تدبیری‌های انجام گرفته در بازار ارز کشور و تورم شدید حاصله، قیمت موتورسیکلت‌های برقی که قابلیت استفاده در شهری مثل تهران را داشته باشند نیز به شدت افزایش داشته و به حدود ۱۸ میلون تومان رسیده است و با توجه به اینکه تسهیلات بلاعوض پرداختی به خریداران این دسته از موتورسیکلت‌ها همچنان همان مبلغ ۲.۵ میلیون تومان باقی مانده است لذا شمار زیادی از شهروندان تهرانی درخواست‌ها و سؤالات گوناگونی در این مورد داشته‌اند چون که این خبرگزاری بتازگی در قالب یک پرونده مستقل، مسئله جایگزینی موتورسیکلت‌های برقی را در دستور کار خود قرار داده است.
برای پاسخ به این سؤالات و ابعاد مختلف طرح جایگزینی موتورسیکلت‌های برقی گفت‌وگویی با "وحید حسینی" دبیر کارگروه ملی کاهش آلودگی هوا داشتیم که تا سال ۹۵ مدیر شرکت کنترل کیفیت هوای شهر تهران را عهده‌دار بود؛ حسینی در این گفت‌وگو به تشریح اقدامات مدیریت شهری سابق و ضرورت استفاده از موتورسیکلت‌های برقی و سؤالاتی که که در ذهن متقاضیان این نوع از موتورسیکلت‌ها وجود دارد، پرداخته شده است
اقدامات مربوط به جایگزینی "موتورسیکلت‌های برقی" در تهران از چه زمانی شروع شد و به کجا رسید؟
اقدامات مربوط به موتورسیکلت‌های برقی از حدود سال ۱۳۹۲ شروع شد و شورای شهر دوره چهارم مصوبه‌ای برای حمایت از خرید موتورسیکلت برقی تصویب کرد و بودجه مناسبی هم برای اجرای این طرح در اختیار قرار داد؛ ایده طرح این بود که بخشی از موتورسیکلت‌های تهران به ویژه در مرکز شهر به موتورسیکلت‌های برقی تبدیل شود.
گام اول تدارک تسهیلات برای متقاضیان
در آن زمان موتورسیکلت مناسب برای تهران با مسافت‌ها و شیب این شهر، موتورهایی با حداقل توان ۳ کیلو وات تشخیص داده شد که در مجموع با وضعیت فنی در نظرگرفته شده شامل نوع باتری، نزدیک به ۸ میلیون تومان قیمت داشت؛ در ادامه اقدامات انجام گرفته شورای شهر تسهیلاتی برای متقاضایان در نظر گرفت و شهرداری را ملزم به پرداخت آن کرد؛ بر این اساس مقرر شد به خریداران موتورسیکلت برقی با مشخصات فنی ذکر شده، ۲.۵ میلیون تومان کمک بلاعوض یا ۶.۵ تومان وام بدون بهره در نظر گرفته شود.
با اقدامات یاد شده بخشی از مسیر هموار شد اما مشکل بعدی این بود که موتورهای برقی در کشور اصلاً مجوز پلاک نمی‌گرفتند و استانداردهای آن برای کشورمان تعریف نشده بود؛ به خاطر دارم به همین علت مجبور شدیم با بهره‌مندی از تجارب اساتید دانشگاه، مشخصاتی برای حداقل استانداردهای این محصول تهیه و تنظیم کنیم تا از ورود موتورسیکلت‌های بی‌کیفیت جلوگیری شود.
در ادامه این روند هم چند نمایشگاه برای ارائه و معرفی موتورهای برقی برگزار کردیم؛ طی برگزاری نمایشگاه‌ها با تنوع محصولات و باتری‌ها این موتورسیکلت‌ها آشنا شدیم و تا سال ۱۳۹۴ فرآیند تعریف استاندارد و دریافت مجوز پلاک‌گذاری به طول انجامید و اولین مجوز پلاک موتورسیکلت‌های برقی توسط سازمان ملی استاندارد ایران صادر شد.
صدور مجوز استاندارد اولین موتورسیکلت برقی هم نزدیک به ۱۸ تا ۲۴ ماه زمان بُرد؛ این در حالی بود که شهرداری تهران بستر را فراهم کرده بود یعنی آمادگی لازم وجود داشت، تسهیلات آماده بود و شورای شهر هم مبلغ خوبی برای اجرای این طرح تخصیص داد ولی محصول به اندازه کافی وجود نداشت، تنوعی نداشت و خریداران احتمالی و علاقمند انتخاب‌های خوبی نداشتند.
در این بین پیک‌های موتوری در مرکز شهر هم استقبال خوبی از طرح داشتند و جزو متقاضیان اولیه ما محسوب می‌شدند؛ از این رو به تأمین‌کننده و تولیدکننده فشار آوردیم و قرارداد حمایتی منعقد کردیم؛ در این راستا وضعیتی تعیین کردیم و نهایتاً به دو کارخانه ساخت داخل رسیدیم؛ یکی از آنها تحت حمایت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری است و محصول مناسبی تولید می‌کند ولی در این مدت محصول پلاک شده‌ای ارائه نداده است.
یک سازنده دیگر هم محصولات مناسبی از خارج و به تعداد کم وارد کرد که پلاک شد و متقاضیان با دریافت تسهیلات از شهرداری آنها را خریداری کردند البته به خاطر دارم تا زمانی که در مجموعه شهرداری بودم کمتر از ۱۰۰ دستگاه وارد کشور شد.
علاوه بر این موتورسیکلت‌هایی با توان ۱۵۰۰ وات که شبیه اسکوتر و دارای باتری اسیدسربی که نوع ارزانتر و کم ظرفیت‌تر باتری است هم وارد کشور و پلاک‌گذاری شد اما موتورسیکلت‌های ارزانی بود که نیاز به تسهیلات نداشت؛ آنها موتورسیکلت‌هایی نبودند که به عنوان موتور کار بتوان از آنها استفاده کرد پس تنها چند هزار دستگاه در کشور فروش رفته است ولی با یک بار شارژ ۲۰ کیلومتر را طی می‌کند و عمر باطری آن هم بسیار کم است.
آیا در این فرایند، دولت کمکی به اجرای این طرح کرد؟
بله؛ یکی دیگر از کارهایی که انجام دادیم این بود که از دولت چند مصوبه گرفتیم؛ یکی از آنها اسقاط موتورسیکلت‌های بنزینی بود بر این اساس مقرر شد هر تولیدکننده با تولید یک موتور سیکلت، یک موتور بنزینی را اسقاط کند علاوه بر این موتورهای برقی هم از اسقاط معاف باشند؛ اگر تولیدکننده قصد تولید موتورهای برقی را داشت هم دیگر نیاز به اسقاط یک موتور نیست.
۱۰ درصد محصولات هر کارخانه باید موتور سیکلت برقی باشد
یکی دیگر از مصوبات یاد شده این بود که ۱۰ درصد محصولات هر کارخانه باید برقی باشد؛ این مصوبات در ذیل آیین‌نامه هوای پاک قید شده است؛ اگر ۱۰ درصد محصولات برقی نباشد موتورهای بنزینی که تولید می‌کنند، پلاک نمی‌شود مگر اینکه به ازای هر موتور سیکلت برقی تولید شده، سه موتور اسقاط شود؛ موضوع یاد شده که در سال جاری ابلاغ شده مربوط به قانون هوای پاک مجلس شورای اسلامی است که دولت را مکلف کرده مصوباتی ذیل این قانون تهیه کند. برای اجرای ماده ۱۱ که همان اسقاط یک به یک موتورسیکلت بنزینی است، تولیدکنندگان یک سال مهلت گرفته‌اند اما ماده ۱۲ که مربوط به تولید ۱۰ درصدی برقی است، اجرایی شده است.
قیمت ۱۸ میلیون تومانی موتورسیکلت‌های برقی و پرداخت تسهیلات ۲.۵ میلیون تومانی!
با تلاش‌های انجام گرفته، حمایت‌های لازم برای اجرای این طرح جذب و سیاستگذاری برای تأمین و ایجاد تقاضا هم ایجاد شد اما متأسفانه علی‌رغم فراهم شدن تسهیلات، در سال جاری با افزایش قیمت‌ها رو به رو شدیم؛ نوسانات ارز روی این موضوع اثر داشت از این رو موتورهایی که پیش از این حدود ۸ میلیون تومان قیمت داشت به حدود ۱۸ میلیون تومان افزایش یافته است؛ هم اکنون دیگر پرداخت ۲.۵ میلیون تومان تسهیلات مدیریت شهری هم برای چنین قیمتی به متقاضیان کمکی نخواهد کرد!
می‌توان دست‌انداز گرانی را با تسهیلات قوی‌تر رد کرد؛ نباید ناامید شد
در عین حال در وضعیتی که قیمت خیلی از کالاها افزایش یافته و خودرویی مثل پراید به ۵۰ میلیون تومان رسیده است، ۱۸ میلیون تومان برای یک موتور سیکلت برقی و با کیفیت رقم بالایی نیست؛ همه تلاش‌هایمان همگرا بود و برای عرضه فشار آوردیم، تقاضا را تحریک کردیم و تسهیلاتی در نظر گرفتیم ولی به گرانی‌ها برخورد کردیم؛ این مقطع به نوعی یک دست‌انداز است؛ می‌توان این دست‌انداز را رد کرد و به فکر تسهیلات قوی‌تر بود پس نباید ناامید شد.
بتازگی یکی از اعضای شورای شهر اعلام کرده بود تمرکز روی موتورسیکلت‌های برقی بی‌فایده است و باید فکر گزینه دیگری بود در حالیکه بنده فکر می‌کنم این نگاه درست نیست؛ اگر در خصوص موضوعات زیست محیطی و سلامت مردم هر اتفاق کوچکی می‌افتد، عقب‌نشینی کنیم، به جایی نمی‌رسیم.
توصیه شما به سیاستگذاران شهری چیست؟
توصیه من به سیاستگذاران شهری و همکارانم این است که ناامید نشوند؛ خوشبختانه بخش خصوصی ما بخش توانمندی است و برای تجارت خودش هم که شده می‌تواند واردات و جابه‌جایی ارز و تولید را ادامه دهد؛ نیازی به دخالت دولت نیست؛ دولت باید تسهیل‌گری کند و برای محصولات زیست محیطی نظیر موتورسیکلت برقی، یارانه بدهد.
ممنوعیت پلاک‌گذاری موتورهای کاربراتوری از کارهای جدی دولت بود که انجام شد؛ از ابتدای سال ۹۶ هم حتی یک مورد موتور سیکلت کاربراتوری تولید نشده و موتورهای انژکتوری جایگزین آن شده است در این راستا از چند کارخانه بازدید کرده‌ام؛ شعف‌آور بود، طرح سی جی ۱۲۵ سی سی که سال‌هاست در کشور تولید می‌شد اکنون با سامانه پاشش سوخت انژکتوری و کنترل الکترونیکی تولید می‌شود و اگر این قطعات نباشد یا میزان آلایندگی در آزمون‌ها از حد مجاز بالاتر باشد، آن محصول مجوز زیست محیطی برای پلاک‌گذاری نمی‌گیرد.
موتورهای انژکتوری یورو ۴ آلودگی خیلی کمتری نسبت به کاربراتوری‌ها دارند و موتورهای برقی هم آلودگیشان در حد صفر است؛ تلاش‌هایمان خیلی همگرا شده بود، مجسم کنید از زمانی که آغاز کردیم، موتورها، کاربراتوری‌ها بودند و سالی ۴۰۰ هزار دستگاه تولید می‌شد؛ هیچ قیدی برای آلایندگی آنها نبود همه هم راضی بودند و کارخانه‌ای که موتورهای کاربراتوری را تولید می‌کرد، سود بسیار بالایی داشت اما ما عرضه و تقاضا را برای موتورهای برقی ایجاد کردیم، اسم موتورهای برقی روی زبان‌ها افتاد و بازار آن ایجاد شد با این حال به همکاران خودم که با آنها کار می‌کنم یا کسانی که سیاست‌گذار شهری هستند یا در دولت هستند، می‌گویم "ناامید نشوید!"
بین اقداماتی که با حضور شما در شهرداری انجام شد و اقدامات شورای شهر دوره پنجم فاصله زیادی افتاد و روند اجرای این طرح کند شد ...
نمی‌خواهم در این خصوص قضاوت کنم؛ نظر من سیاسی یا جناحی نیست؛ مهندس هستم و به سیاستگذاری مبتنی بر دانش اعتقاد بسیار دارم و این کار را بارها در کشور انجام داده‌ام؛ درپی این هستم که راه حل مهندسی را به سیاست جامع که همه ابعاد موضوع را ببیند، تبدیل کنم همچنانکه با شهرداری در اختیار یک جناح سیاسی کار کرده‌ام، به دولت جناح دیگر هم مشاوره علمی می‌دهم و هر جایی که اجازه بدهند روی موضوعات زیست محیطی کار کنم، کار می‌کنم ولی از شنیدن اظهاراتی از نمایندگان مردم یا سیاستگذاران شهری و ملی که مثلاً به خاطر گرانی باید موتور برقی را فراموش کنیم، یا فناوری "فیلتر دوده" که همه جای دنیا دارد به عنوان فناوری برتر و مؤثر برای حذف دود سرطان‌زا دیزلی‌ها استفاده می‌شود، مؤثر نیست، کمی دلسرد و ناامید می‌شوم چون که به نظرم سخنان کارشناسی و اصولی نیست.
اینجا سلامت مردم فدای نگاه جناحی یا نگاهی مبتنی بر اطلاعات غلط کارشناسی و حواشی می‌شود؛ اتفاقاً در همه این موارد، بالا رفتن قیمت‌ها به خاطر گرانی قطعات وارداتی باید موجب شود که به سمت تولید داخل برویم؛ به عنوان مثال، هفته پیش از یکی از زیرمجموعه‌های صنایع دفاع بازدید کردم که درایو الکتریکی را از ابتدا می‌ساختند و جالب بود که می‌گفتند بخشی از کارهای کارگری آسان در سازمان زندان‌ها انجام می‌شود؛ در زندان‌ها بخشی از تولید درایو به طور دستی انجام می‌شود که موجب اشتغال و درآمدزایی می‌شود.
مجموعه‌های ارزشمند دیگری هم در همین دانشگاه شریف هستند که قطعات موتور الکتریکی می‌سازند؛ مجموعه‌های دانش‌بنیانی را می‌شناسم که با مشقت و سختی نمونه موتورسیکلت برقی، نمونه فیلتر جاذب دوده ایرانی، مجموعه الکترونیکی کنترل پاشش سوخت موتور انژکتوری را ساخته‌اند، همه این‌ها نیازمند این هستند که سیاستگذاران شهری و ملی نترس و شجاعی داشته باشند که با تخصیص بودجه‌های مناسب، مشتریان این کالاهای ایرانی با کیفیت را تکثیر کنند.
ظاهراً صباباتری هم برای تولید باتری موتورسیکلت‌های برقی اقدام کرده است؟
یک مقدار از صباباطری گله‌مند و کمی ناامید هستم؛ ۴ یا ۵ سال است که باطری تولید می‌کند ولی خروجی نداشته است و همه موتورسیکلت‌سازان همچنان قطعات چینی خریداری می‌کنند؛ صنعت یک تجارت خصوصی است درپی کمترین قیمت و بهترین کیفیت است پس حدس می‌زنم صباباتری از نظر قیمت و کیفیت نتوانسته رقابت کند که هنوز سهمی در بازار ندارد؛ در غیر این صورت اگر ارزانتر بدهد و کیفیتش با نمونه‌های خارجی برابری کند مطمئن باشید که سراغش خواهند رفت؛ اگر تولیدکننده‌ها روی کیفیت مانور بدهند از بابت باطری این نگرانی‌ها برطرف خواهد شد.
بگذاریم طرح توسعه موتورسیکلت‌های برقی زنده بماند!
امیدوارم که شورای شهر در تهران و دیگر کلان شهرها و سیاستگذاران ملی ناامید نشوند و با همان قوت قبلی از این طرح توسعه موتورسیکلت برقی حمایت کنند؛ اگر فرض کنیم نمی‌توانیم ۵۰ هزار موتور برقی در خیابان‌ها ببینیم، لابد ۵ هزار موتور که می‌توانیم داشته باشیم و اگر ۵ هزار موتور نداشته باشیم، ۵۰۰ دستگاه موتور که می‌توانیم در حال رفت و آمد ببینیم؛ باید از جایی ولو کم آغاز کنیم و اگر آهسته و پیوسته جلو برویم، می‌توانیم استفاده از موتورهای برقی را فراگیر کنیم؛ باید بگذاریم این طرح زنده بماند.
رهبر معظم انقلاب به «جنگ اقتصادی» اشاره کردند و و رئیس جمهور هم از این تعبیر استفاده کرد؛ تعارف نداریم، در این جنگ اقتصادی نباید عقب‌نشینی کرد اتفاقاً باید این تهدید افزایش قیمت و گران شدن ارز را به فرصت تولید داخل و اتکا به توان جوانان ارزشمند و برومندمان تبدیل کرد.
فرصتمان، تولید داخل و اتکا به توان جوان‌هاست؛ گوهرهایی در دانشگاه صنعتی شریف و دیگر دانشگاه‌های برتر کشور داریم که از آنها به درستی استفاده نمی‌شود؛ خروجی‌های دانشگاه‌های مانند صنعتی شریف، تهران و صنعتی امیرکبیر و سایر دانشگاه‌ها را نگاه کنید که هر کدام برای خودشان کارآفرین، ایده‌پرداز و مهندس برجسته هستند.
موتورسیکلت برقی وارداتی از آن تهدیدهایی است که می‌توان آن را به فرصتی جذاب تبدیل و ایجاد اشتغال ایجاد کرد؛ هم جان تازه به صنعت بیجان می‌دهد و هم کمک جدی به کاهش آلودگی هوا می‌کند؛ هم اشتغال ایجاد می‌کند، هم فناورانه است و هم سازگار با محیط زیست؛ با این امر زندگی شهری و مرکز شهر تهران رو دیگر کلانشهرها را می‌توان متحول کرد و به آن زیبایی بخشید.
در اجرای این طرح، دولت هم جدی است؛ درست است که دولت هم با مشکلاتی مواجه است و گرفتاری‌های خودش دارد اما می‌تواند کمی خود را درگیر کند و به اصطلاح پایش را خیس کند؛ باید به سمت تولید داخل برویم و از شرایط کنونی به عنوان فرصت آن استفاده کنیم.
تسنیم
دیدگاه بگذارید
اولین نفر باشید که دیدگاه خود را می نویسد