تردید در مورد همکاری مجدد با خودروسازان فرانسوی

در حالی که قائم‌مقام سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) بتازگی اعلام کرده در صورت لغو تحریم‌ها، همکاری با خودروسازان فرانسوی ادامه خواهد یافت، گویا وزارت صنعت، معدن و تجارت چندان موافق این ماجرا نیست. اوایل هفته بود که بهزاد اعتمادی، قائم‌مقام ایدرو عنوان کرد رنویی‌ها سرمایه‌هایی در کشور باقی گذاشته‌اند و منتظرند تا در صورت توافقات سیاسی مجدد (بین ایران و آمریکا) به ایران برگردند.

وی تاکید کرد که همکاری مجدد با رنو بستگی به شرایط دارد و (پس از حصول توافقات سیاسی و لغو تحریم‌ها) اگر رنویی‌ها شروط را بپذیرند، باز هم با آنها همکاری انجام خواهد گرفت. اعتمادی همچنین در خصوص همکاری مجدد با پژو هم عنوان کرد که ایران‌خودرو از گذشته با پژو کار می‌کرده و آنها ریشه در فناوری خودروی ایرانی دارند و به همین خاطر نمی‌توان به یکباره رابطه قدیمی با این خودروساز را قطع کرد. اظهارات قائم‌مقام ایدرو نشان داد این سازمان هنوز هم روی خودروسازان فرانسوی به‌عنوان شرکای خارجی حساب می‌کند، آن هم در وضعیتی که رنو و پژو در تحریم‌ها صنعت خودروی کشور را تنها گذاشتند.  در همین حین معاون طرح و برنامه وزارت صنعت، معدن و تجارت اخیراً اعلام کرده رنو دیگر شریک راهبردی خودروسازی ایران نیست. سعید زرندی تاکید کرده که باید دقت کنیم اگر وضعیت بار دیگر عادی شد، کم کاری شرکت‌هایی مثل رنو با دقت بیشتری مدنظر قرار گیرد و دست کم به‌عنوان شریک راهبردی و قابل اطمینان روی آنها حساب باز نشود. اگرچه وی در اظهاراتش تنها به رنو اشاره کرده، ولی ازآنجاکه صحبت از کم کاری به میان آورده، به نظر می‌رسد پژو هم به نوعی در لیست خاکستری وزارت صنعت برای شراکت مجدد با خودروسازی ایران قرار گرفته‌ است. رفتار فرانسوی‌ها با خودروسازی ایران در دوران تحریم، چشم وزارت صنعت را ترسانده و آنها برای همکاری مجدد با رنو و پژو (در صورت لغو تحریم‌ها) به تردید افتاده‌اند. این تردید البته فقط مختص وزارت صنعت نیست، چه آنکه ظاهراً خودروسازان بزرگ کشور هم دیگر اعتماد چندانی به دو قلوهای فرانسوی ندارند و بدشان نمی‌آید در آینده با برندهای دیگری مشارکت کنند. به‌عنوان مثال، یک مقام ارشد ایران‌خودرو معتقد است این شرکت دیگر به دنبال همکاری با پژو نیست و حتی اگر خودش هم بخواهد، افکار عمومی و نهادهای بالاسری اجازه آن را نخواهند داد.

اینکه وزارت صنعت و خودروسازان و البته افکار عمومی نسبت به همکاری مجدد با خودروسازان فرانسوی به تردید افتاده‌اند، ریشه در رفتارهای رنو و پژو در دوران تحریم دارد. در تحریم‌های سال‌های ۹۱ و ۹۲، پژو به‌طور کامل از ایران رفت و ایران‌ خودرو را حسابی به دردسر انداخت، تا جایی که تیراژ محصولات پژویی این شرکت به شدت افت کرد. رنو هم اگرچه کامل از کشور خارج نشد، ولی فعالیت‌هایش به حداقل رسید و در نتیجه، هم ایران‌خودرو و هم پارس‌خودرو در تولید محصولات مشترک با این شرکت به چالش بزرگی برخوردند. رنو و پژو ولی پس از توافق هسته‌ای و برجام، جزو نخستین کمپانی‌هایی بودند که برای حضور مجدد در ایران چراغ سبز نشان دادند و در نهایت قراردادهایی بین آنها و طرف‌های ایرانی به امضا رسید. ابتدا این پژو بود که قرارداد همکاری مشترک خود را با ایران‌خودرو به امضا رساند و بنا شد تا سال ۲۰۲۲ نزدیک به ۲۰۰ هزار محصول جدید این کمپانی در ایران به تولید برسد. در ادامه رنویی‌ها هم پس از کش و قوس فراوان، قرارداد همکاری مشترک خود با طرف‌های ایرانی (سازمان گسترش و یک شرکت بخش خصوصی) را به امضا رساندند و بنا شد آنها هم چند مدل محصول جدید در ایران به تولید برسانند. در همان روزهایی که فرانسوی‌ها مشغول مذاکره و عقد قرارداد با ایرانی‌ها بودند، تردیدهایی جدی در خصوص ماندن آنها در صورت تحریم مجدد کشور ایجاد شد. در نهایت هم پیش ‌بینی‌ها درست از آب درآمد و با خروج آمریکا از برجام و بازگشت تحریم‌ها، این دو خودروساز فرانسوی قید قراردادهایشان را با ایرانی‌ها زده و رفتند.

این موضوع برای خودروسازی ایران بسیار گران تمام شد، چه آنکه اولاً دید افکار عمومی نسبت به عملکرد مسوولان صنعتی کشور در حوزه عقد قراردادهای خارجی در صنعت خودرو بسیار منفی شد و ثانیاً تیراژ و کلاً آینده این صنعت در مسیری خطرناک افتاد. ایرانی‌ها انتظار نداشتند رنو و پژو باز هم بی‌وفایی کرده و سوار بر موج تحریم‌ها، خودروسازی کشور را تنها بگذارند، با این حال این اتفاق به بدترین شکل ممکن رخ داد تا تجربه تلخ دیگری در تقویم همکاری‌های خارجی صنعت خودرو ثبت شود.

اکنون اما این بحث مطرح شده که اگر روزی تحریم‌ها لغو و امکان مشارکت با خارجی‌ها فراهم شد، آیا رنو و پژو می‌توانند جزو گزینه‌ها یا حداقل اولویت‌های همکاری باشند؟ در پاسخ به این پرسش گویا نظرات گوناگونی در مجموعه وزارت صنعت، معدن و تجارت وجود دارد و برخی موافق همکاری مجدد هستند و برخی نسبت به آن تردیدهایی جدی دارند. اگرچه تجربه دو بار ترک ایران از طرف خودروسازان فرانسوی، بی‌اعتمادی به آنها را به اوج رسانده، با این حال نباید این موضوع را هم فراموش کرد که پس از توافق هسته‌ای و برجام، به جز رنو و پژو، عملاً پیشنهاد همکاری جدی و محکمی از طرف دیگر خودروسازان دنیا مطرح نشد. به عبارت بهتر، خودروسازان فرانسوی دست به نقدترین گزینه‌ها برای همکاری با صنعت‌خودروی ایران بودند و چندان خبری از دیگر برندهای معتبر نبود. حال اینکه در آینده چه پیش‌ آید و به جز رنو و پژو، خودروسازان بزرگ و معتبر دیگری حاضر به همکاری با صنعت خودرو ایران بشوند یا نشوند، پرسشی است که برای پاسخ به آن باید صبر کرد. این احتمال وجود دارد که در آینده باز هم فرانسوی‌ها تنها گزینه‌های جدی مشارکت با خودروسازی ایران باشند و در این صورت، چاره‌ای جز مشارکت با آنها نخواهد بود. این در حالی است که اگر برندهای معتبر دیگری برای همکاری با خودروسازی ایران چراغ سبز نشان دهند، آنگاه می‌توان از نام پژو و رنو عبور و بی‌وفایی‌شان را تلافی کرد.

دنیای اقتصاد