بررسی تخصصی تیبا و هر آنچه باید بدانید!

در سال ۱۹۸۶ کمپانی مزدا ژاپن به سفارش شرکت فورد آمریکا اقدام به طراحی و تولید یک خودروی کوچک شهری به نام مزدا ۱۲۱ نمود، پس از مدتی این خودرو با نام فورد فستیوا راهی بازار آمریکا گشت؛ اما علی‌رغم استقبال‌های فراوانی که از آن خودرو به عمل آمد، در سال ۱۹۸۷ با بیانیه سازمان امنیت بزرگراه‌های آمریکا تولید این خودرو دوست‌داشتنی متوقف‌شده و در آن سال عنوان ناامن‌ترین خودرو آمریکا را به خود اختصاص داد.
در این زمان فورد فستیوا سر از کمپانی کیا در کره جنوبی درآورده و تحت عنوان کیا پراید تا سال ۲۰۰۰ میلادی به حیات خود ادامه داد. پس‌ازآن در سال ۲۰۰۱ خط تولید آن به شرکت سایپا فروخته‌شده و از آن روز تاکنون این خودرو به‌وسیله شرکت سایپا در حال تولید و توسعه است.
شرکت سایپا با تکیه‌بر توان بالای مهندسی خود، هرچند ماه یک‌بار اقدام به طراحی و تولید یک مدل جدید (فیس‌لیفت) از این خودرو می‌کند؛ به‌طوری‌که هم‌اکنون تعداد نامعلومی از مدل‌های پراید وجود دارد که نام بردن همه آن‌ها کار بسیار دشواری محسوب می‌گردد!
در سال ۱۳۸۷ شرکت سایپا از خودرویی به نام مینیاتور رونمایی کرد که در ابتدا سعی می‌شد به‌عنوان محصولی کاملاً جدید و ایرانی از آن نام‌برده شود و به همین دلیل نام مینیاتور را برای آن انتخاب نمودند؛ اما پس از مدتی نام آن به تیبا تغییریافته و مشخص شد که این خودرو همان پراید خودمان است که باکمی تغییر و ترکیب سعی دارند آن را مدرن و حاصل نبوغ ایرانی جلوه دهند!
این بار تیم بررسی تخصصی Z4CAR به سراغ تیبا رفته تا پس از تست همه‌جانبه آن، تجربیات خود را با شما عزیزان به اشتراک بگذارد.

طراحی ظاهری

در بخش طراحی ظاهری، با یک سدان کوچک شهری مواجه هستیم که طول، عرض و ارتفاع آن به ترتیب برابر با ۴۱۰۵،۱۶۳۵،۱۴۸۴ میلی‌متر است و به همین دلیل در دسته‌بندی‌های جهانی در سگمنت B جای می‌گیرد. ازآنجایی‌که این خودرو بر روی پلتفرم ارتقا یافته پراید (X200) بناشده، ازلحاظ ابعاد و اندازه تفاوت چندانی با پراید ندارد. بد نیست بدانید طبق ادعای شرکت سایپا طراحی این خودروی کاملا ایرانی، توسط گروه آنجلینی دیزاین (IET) و در کشور ایتالیا انجام‌شده است، اما در کمال تعجب باید گفت که در یک نگاه کلی طراحی ظاهری تیبا کاملا ناامیدکننده و ناهماهنگ بوده که غیرممکن است بخواهیم کلمه زیبا را برای توصیف آن به کار ببریم؛ مخصوصا بخش جلویی خودرو که ترکیب خطوط منحنی روی درب موتور و گلگیرها، ‌چنان زننده به نظر می‌رسد که ممکن است با نگاه به این بخش، از خرید تیبا پشیمان شده و به سراغ پراید بروید!
بخش عقبی مدل‌ تیبا ۲ (سری هاچبک)، تنها بخشی است که تا حدی می‌توان آن را نقطه قوت طراحی تیبا دانست و ظاهرا نسبت به سایر بخش‌ها توجه بیشتری به آن شده است.

طراحی داخلی

در طراحی بخش داخلی این خودرو نیز، همچنان با یک طراحی ناموزون و قدیمی روبرو هستیم و در یک دید کلی می‌توان آن را ترکیبی از دو خودرو پراید و ریو دانست که در ساخت آن از بدترین مواد اولیه استفاده‌شده است. جنس و حالت صندلی‌ها، همچنین فضای سرنشینان جلو و عقب تیبا کاملا یادآور پراید است و از این نظر پیشرفت خاصی در آن به چشم نمی‌خورد. تیبا ازلحاظ امکانات در ۴ تیپ SL،LX،SX و EX قرار می‌گیرد که همگی ازلحاظ فنی یکسان بوده و تفاوت آن‌ها در مواردی همچون رینگ آلومینیومی، ایربگ راننده و سرنشین جلو، سیستم تهویه مطبوع دستی یا اتوماتیک، آینه‌های جانبی برقی، ریموت کنترل و... بوده و بر همین اساس کامل‌ترین عضو خانواده تیبا EX است که به‌تمامی آپشن‌های در نظر گرفته‌شده برای این خودرو مجهز شده است. ازجمله این امکانات می‌توان به مه شکن جلو و عقب، فرمان هیدرولیک، CD Player باقابلیت پخش MP3، شیشه‌های برقی جلو، چراغ جلو باقابلیت تنظیم زاویه نور و... اشاره نمود. با توجه به این امر که این خودرو نسبت به پراید محصولی ارتقاءیافته محسوب می‌شود، انتظار می‌رود که کمپانی سایپا گام بزرگی در جهت افزایش کیفیت آن برداشته و توجه بیشتری به آن نماید، اما در کمال تعجب همان‌طور که قبلا هم به آن اشاره شد در ساخت ادوات کابین این خودرو (مخصوصا داشبورد و فرمان) از پلاستیک خشک و بی‌کیفیت استفاده‌شده که پس از مدت کوتاهی با صداهای آزاردهنده خود شمارا شگفت‌زده خواهد کرد.

مشخصات فنی

ازآنجایی‌که خودروسازان داخلی ما علاقه چندانی به ساخت پیشرانه‌های جدید ندارند، سعی می‌کنند با ایجاد برخی تغییرات، پیشرانه‌های قدیمی خود را به‌روزرسانی کرده و از این طریق در مصرف قطعات صرفه‌جویی کنند!
این بار هم شرکت سایپا پیشرانه قدیمی پراید را نزد شرکت FEV آلمان برده تا با همکاری هم موفق به ساخت پیشرانه‌ای جدید شوند. تغییرات اعمال‌شده روی این پیشرانه باعث شد تا حجم آن از ۱۳۰۰ به ۱۵۰۰ سی‌سی رسیده و حداکثر توان خروجی آن از ۷۱ به ۸۷ اسب‌بخار ارتقا یابد. ازآنجایی‌که گیربکس یک خودرو وظیفه انتقال قدرت از پیشرانه به چرخ‌ها را به عهده دارد، گیربکس ۵ سرعته و قدیمی پراید توان تحمل قدرت حاصل‌شده در پیشرانه جدید را نداشته و به همین دلیل مهندسین آلمانی بعد از تقویت پیشرانه پراید به سراغ گیربکس آن رفته و با تغییر ضرایب دنده‌ها و تقویت فنر کلاچ این مشکل را تا حدی برطرف نمودند.
متأسفانه هیچ آمار رسمی از شتاب صفر تا صد این خودرو اعلام‌نشده اما نمی‌توان انتظار خیلی زیادی از این کاردستی سایپا داشت و در خوش‌بینانه‌ترین حالت می‌توان شتابی در حدود ۱۳ ثانیه را برای تیبا تصور کرد.
مصرف سوخت، یکی از مهم‌ترین مواردی است که هنگام خرید خودرو باید به آن توجه کرد. طبق اعلام رسمی شرکت سایپا، تیبا در سیکل ترکیبی ۷.۱ لیتر بنزین را در هر ۱۰۰ کیلومتر مصرف می‌کند که با در نظر گرفتن مخزن سوخت ۴۱ لیتری این خودرو، با هر بار سوخت‌گیری می‌توانید مسافتی در حدود ۵۷۰ کیلومتر را با آن رانندگی کنید!
البته همه این‌ها مشروط بر این است که اعداد اعلام‌شده از سوی شرکت واقعیت داشته باشند؛ اما طبق تحقیقات به‌عمل‌آمده این پیشرانه حتی بعد از به‌روزرسانی‌های انجام‌شده، همچنان برخی مشکلات قبلی را به همراه دارد و اغلب مواقع بعد از کارکردی در حدود ۱۰۰۰۰ کیلومتر شروع به تغییر کرده و کیفیت اولیه خود را از دست می‌دهد؛ بنابراین آمارهای اعلام‌شده توسط این شرکت چندان هم قابل‌اطمینان نخواهند بود.

سیستم تعلیق

در بخش تعلیق این خودرو، به‌منظور دستیابی به تعادل و هندلینگ بهتر، بهسازی‌هایی صورت گرفته است که باعث شده از این نظر تیبا عملکرد بهتری را نسبت به پراید از خود نشان دهد؛ اما نباید انتظار زیادی از آن داشت، زیرا که این بهسازی تنها از طریق ترکیب قطعات ریو با پراید صورت گرفته است!
به این صورت که تعلیق بخش جلویی خودرو کاملا مشابه ریو و از نوع مک فرسون بوده و تعلیق عقب نیز از نوع تیر پیچشی نیمه‌مستقل Semi-Independent و مشابه اکسل عقب استفاده‌شده در پراید است.
ترکیب خودروهای قدیمی و ساخت خودرویی جدید با قطعات آن‌ها، علمی منحصربه‌فرد است که مهندسین ایران‌خودرو و سایپا به درجات بالایی از آن رسیده‌اند و از گذشته‌های دور تاکنون توانسته خودروهای زیادی را با یکدیگر ترکیب نموده و به یک محصول نوظهور دست پیدا کنند.

ایمنی

متأسفانه تاکنون هیچ آمار رسمی از نتایج تست‌های ایمنی انجام‌شده بر روی تیبا اعلام‌نشده است؛ اما با توجه به یکی بودن پلتفرم این خودرو با ارابه مرگ (پراید) احتمال می‌رود نتایج تست‌های ایمنی تیبا چنان ضعیف و شوکه کننده بوده که مانع از انتشار آن شده است! ناگفته نماند کمپانی مطمئن سایپا، تاکنون تلاش فراوانی برای افزایش ضریب امنیت این خودرو انجام داده است و با اضافه نمودن تجهیزاتی مانند کیسه هوا، ترمز ABS، سیستم ضد سرقت، قفل مرکزی و ... سعی در امن جلوه دادن این محصول خود را دارد، اما باید گفت که متأسفانه خودروی از دور خارج‌شده‌ای همچون پراید با تغییر چراغ و سپر و یا حتی با اضافه نمودن تجهیزاتی همچون ایربگ به‌هیچ‌عنوان امن نخواهند شد و چاره کار چیزی دیگری است.

تجربه رانندگی

اکنون زمان آن رسیده که دور کوچکی با این سدان کوچک بزنیم؛
بعد از نشستن بر روی صندلی‌های این خودرو و در دست گرفتن فرمان پلاستیکی آن، با فضایی مواجه می‌شوید که تفاوت‌های فراوانی با پراید داشته، اما بعضی بخش‌های آن شباهت زیادی به خودرو ریو دارد. طراحی خمیده ستون A این خودرو، فضای دید بسیار مناسبی در بخش جلویی آن فراهم‌ نموده و شعاع دید مناسبی را در اختیار راننده قرار می‌دهد. بعد از روشن نمودن خودرو و حرکت با آن، نرمی خاصی در سیستم هندلینگ آن حس شده که از این لحاظ برتری زیادی نسبت به پراید دارد. عملکرد ترمزهای تیبا برای این رنج قیمت مناسب به نظر می‌رسند، اما خیلی قابل‌اطمینان نبوده و به همین دلیل هنگام رانندگی با این خودرو میل چندانی به افزایش سرعت نداشته و در اکثر مواقع به‌آرامی رانندگی می‌کردیم. همان‌طور که انتظار می‌رفت قدرت پیشرانه تفاوت جزئی با پراید داشته و عکس‌العمل‌های این خودرو هنگام رانندگی و تعویض دنده کاملا تداعی‌کننده پراید است. یکی از نکاتی که هنگام رانندگی با این خودرو عجیب به نظر می‌رسد، دور موتور این خودرو بوده که ردلاین آن از ۶۰۰۰ دور در دقیقه آغاز می‌شود و تا ۸۰۰۰ دور ادامه دارد؛ اما در عمل بیشتر از ۵۲۰۰ دور در دقیقه گاز نمی‌خورد و اگر به این امر اصرار کنید به کات‌اف کردن پیشرانه ختم می‌شود!
صندلی‌های این خودرو از روکش بی‌کیفیتی برخوردارند و راحتی آن‌ها نزدیک به پراید است که می‌تواند در رانندگی‌های طولانی‌مدت برای افراد بلندقد و سنگین‌وزن بسیار آزاردهنده باشد.

کلام آخر

در آخر می‌توان گفت متأسفانه با توجه به رقم بالا تعرفه واردات خودرو و درنتیجه عدم وجود رقابت عادلانه بین تولیدات داخلی با نمونه‌های وارداتی، بازار خودرویی کشور به میدانی بی‌رقیب برای تولیدکنندگان داخلی تبدیل‌شده است؛ به همین دلیل اغلب افرادی که قصد خرید یک خودرو در رنج قیمتی زیر ۳۰ میلیون را دارند، مجبور به انتخاب این خودرو می‌شوند.
بنابراین در یک جمع‌بندی نهایی می‌توان گفت، تیبا یک خودروی تحمیلی در رنج قیمتی خود محسوب می‌شود که در حد خود امکانات مناسبی داشته و می‌تواند به‌عنوان یک سدان یا هاچبک کوچک شهری مورداستفاده قرار گیرد؛ اما با توجه به سطح پایین امنیت و کیفیت پایین قطعات، گزینه مناسبی برای سفرهای برون‌شهری و جاده‌ای به نظر نمی‌رسد.

نویسنده : سعید رنجبر ، عکاس : آریا محسنی