کاهش ۶۷ درصدی تولید خودروهای عمومی

آخرین آمار منتشره نشان می‌دهد اوضاع تولید خودروهای عمومی در کشور چندان مساعد نیست و بیشتر شرکت‌ها زیر ظرفیت اسمی خود تیراژ دارند. این در حالی است که با توجه به سهمیه‌بندی و افزایش قیمت بنزین، احتمال استفاده بیشتر از ناوگان حمل و نقل عمومی وجود دارد و این موضوع، افزایش تولید را می‌طلبد. طبق آمارهای موجود، تا پایان مهر امسال تنها ۷۳ دستگاه خودروی عمومی شامل اتوبوس، مینی‌بوس، میدل بأس و ون به تولید رسیده است، حال آنکه در هفت ماه مشابه سال اخیر، این عدد ۲ هزار و ۶۳۴ دستگاه بود. با توجه به این آمار،‌تولید خودروهای عمومی موردنظر در هفت ماه امسال و نسبت بازه زمانی مشابه سال پیش بیش از ۶۷ درصد کاهش داشته است.

حال با توجه به سهمیه ‌بندی و افزایش قیمت بنزین، سؤال مهم اینجاست که آیا ناوگان حمل و نقل عمومی توان پاسخ به تقاضای احتمالی ایجاد شده را دارد؟ و اینکه خودروسازان داخلی می‌توانند به تقاضای ایجاد شده (چه در بخش خودروهای عمومی و چه در حوزه تاکسی) پاسخ بدهند؟ برای جواب به این پرسش‌ها، بهتر است نگاهی بیندازیم به وضع کنونی ناوگان حمل و نقل عمومی و همچنین اوضاع تولید خودروهای عمومی در کشور که اتفاقاً وضعیت چندان قابل قبولی چه از حیث فرسودگی ناوگان و چه از منظر کمی و کیفی ندارد.

ناوگان حمل و نقل عمومی را هم اکنون امثال مترو، تاکسی، ون، مینی‌بوس و اتوبوس تشکیل می‌دهند و در این بین، حساب مترو از سایرین (از این حیث که ارتباطی با خودروسازان ندارد) جداست. از مترو و شلوغی‌هایش به‌عنوان یکی از بخش‌های مهم اما غیر خودرویی حمل و نقل عمومی که بگذریم، اوضاع دیگر بخش‌های ناوگان که به مینی‌بوس و اتوبوس و حتی تاکسی‌ها مربوط می‌شود، چندان مساعد و مناسب نیست. موضوع بسیار مهمی که در این بخش از ناوگان به‌عنوان چالشی بزرگ به چشم می‌آید، سن فرسودگی است، به ویژه در اتوبوس‌ها و مینی‌بوس‌ها. هم اکنون ناوگان حمل‌و‌نقل عمومی کشور در بخش اتوبوس و مینی‌بوس، با انبوهی از خودروهای فرسوده رو به رو است و این موضوع از چند جهت مشکل ایجاد کرده و می‌کند. نخستین مساله، مصرف سوخت بالای آنها در مقایسه با خودروهای نو است. اتوبوس‌ها و مینی‌بوس‌های فرسوده مصرف بسیار بالایی دارند و روزانه مقادیر زیادی سوخت (گازوئیل) را می‌بلعند، گازوئیلی که فعلاً قیمت آن افزایش نیافته است. آن طور که وزیر صنعت، معدن و تجارت هم اخیراً تاکید کرده، فعلاً قرار نیست قیمت گازوئیل تغییر کند، حداقل تا پایان امسال. با توجه به عدم تغییر قیمت گازوئیل و تداوم یارانه پردازی دولت به استفاده‌کنندگان از این سوخت، شاید چندان فشار و انگیزه‌ای بابت تعویض اتوبوس‌ها و مینی‌بوس‌های فرسوده وجود نداشته باشد، اگرچه البته عوامل دیگری مثل قیمت بالای محصولات نو و تیراژ ضعیف هم در این ماجرا اثرگذار است.

چالش دیگری که مینی‌بوس‌ها و اتوبوس‌های فرسوده ایجاد کرده‌اند، آلایندگی بالای آنهاست، چه آنکه گفته می‌شود چند برابر یک محصول نو آلودگی ایجاد می‌کنند. اتفاق معضل آلودگی سال‌هاست گریبان کلان‌شهرهای کشور را گرفته و تحقیقات نشان می‌دهد عامل اصلی این بحران، خودروهای فرسوده هستند. بخشی از این فرسوده‌ها را همین مینی‌بوس‌ها و اتوبوس‌ها تشکیل می‌دهند، بنابراین اسقاط و جایگزینی آنها علاوه بر تاثیری که در کاهش سرانه مصرف سوخت دارد، در کاستن از بحران آلایندگی هم مؤثر است. اما جدا از بحث آلایندگی و مصرف سوخت، خودروهای فرسوده عضو ناوگان حمل و نقل عمومی، از ایمنی مناسبی هم برخوردار نیستند و این موضوع با توجه نقش کلیدی‌شان در جا‌به‌جایی مسافران درون شهری و برون‌شهری، می‌تواند موجب حوادث و سوانح جانی و مالی زیادی شود.

در مجموع، وجود چالش‌های موردنظر، ضرورت نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی را دو چندان می‌کند. از آن طرف سهمیه‌ بندی و افزایش قیمت بنزین هم بر استفاده بیشتر از ناوگان حمل و نقل عمومی مؤثر است و این موضوع هم بر الزام تقویت ناوگان موردنظر می‌افزاید. اما آیا خودروسازان داخلی توان پاسخ به این تقاضاها را دارند؟ با توجه به اوضاع کنونی تولید، به نظر می‌رسد پاسخ این سؤال منفی است، چون گروه‌های خودروساز کشور با تیراژی بسیار پایین‌تر از ظرفیت اسمی خود کار می‌کنند. آماری هم که در ابتدای گزارش به آن اشاره شد، به وضوح نشان می‌دهد خودروسازان داخلی در بخش تولید محصولات عمومی وضعیت مناسبی ندارند.

دنیای اقتصاد