وضعیت مشتریان در بازار خودرو

فعالان صنفی از تشدید رکود و خروج سرمایه‌های سرگردان از بازار خودرو خبر می‌دهند. اگرچه دامنه نوسان قیمت خودرو کمتر شده و مالکان خودروهای دپوشده سعی در فروش این خودروها در بازار را دارند، اما مشتری چندانی برای خرید خودروهای صفرکیلومتر و کارکرده تولید داخل یا وارداتی وجود ندارد. با سعید موتمنی، رئیس اتحادیه نمایشگاه‌داران و فروشندگان خودرو در مورد وضع کنونی و چشم‌انداز بازار خودرو درنیمه دوم امسال گفت‌وگو کرده‌ایم.

وضع کنونی بازار خودرو چگونه است؟  

بازار این روزهای خودرو آرام و بدون مشتری است؛ به‌نحوی‌که کمتر خریداری برای خودروهای صفرکیلومتر و کارکرده داخلی و خارجی پیدا می‌شود. تغییر قیمت شدیدی در بازار خودرو نداشته‌ایم اگرچه برخی خودروهای کمتر از ۳۰۰‌ میلیون تومان با نوسان قیمت یک میلیون تومانی مواجه بوده است. اما در کل نوسان شدیدی در قیمت خودروهای داخلی نداشته‌ایم اما میزان معاملات در بازار خودروهای قیمتی بالای ۵۰۰‌ میلیون تومان مونتاژی و وارداتی نسبت به خودروهای داخلی کمتر است. در بازار خودروهای کمتر از ۳۰۰ میلیون تومان نیز گرچه خرید و فروش اندکی انجام می‌شود، اما تعداد این معاملات بسیار کم است. در مجموع  می‌توان گفت که رکود حرف نخست این روزهای بازار خودرو است.

این روزها از یک‌ سو نرخ ارز نوسان چندانی نداشته، از سوی دیگر وزارت صمت هم از اجرای طرحی برای رشد تولید و عرضه خودرو خبر می‌دهد، تاثیر این عوامل بر بازار خودرو چه خواهد بود؟

از مرداد ماه امسال تاکنون نرخ دلار در محدوده ۲۷ تا ۲۸‌ هزار تومان مانده  و نوسان ارزی شدیدی را در بازار شاهد نبوده‌ایم تا بازار خودرو واکنش تندی به آن نشان دهد؛ در نتیجه میزان تاثیرپذیری بازار خودرو از نوسان نرخ ارز کمتر شده است. کاهش نوسان نرخ ارز موجب شده تقاضاهای مصرفی در بازار خودرو باقی بمانند. در بازار خودروهای گران‌قیمت نیز خرید و فروش چندانی نمی‌شود زیرا مالکان این‌گونه خودروها هم اغلب ۲ تا ۳ خودرو خارجی در پارکینگ منازل خود دارند، چون این روزها خودروهای وارداتی جدیدی با مدل‌های به‌روز در بازار عرضه نمی‌شود، این افراد نیز تمایلی برای فروش یا تعویض خودروهای خود ندارند، زیرا کسی که مثلا خودرو سانتافه یا لندکروز دارد، قادر به پیداکردن خودرویی بهتر و با مدل بالاتر نیست تا بخواهد آن را تعویض کند.

اما در بازار خودروهای کمتر از ۳۰۰‌ میلیون تومان هنوز متقاضی واقعی برای خرید خودرو صفر کیلومتر یا تعویض خودروهای کارکرده وجود دارد، علت رکود بازار این‌گونه خودروها چیست؟

در بازار این‌گونه خودروها نیز تقاضای نسبی وجود دارد اما کاهش قدرت خرید مشتریان و نوسان قیمت‌ها بر میزان درخواست خرید یا تعویض این‌گونه خودروها تاثیرگذار بوده است.  به نحوی که حتی عرضه برخی خودروهای مونتاژی جدید چینی با قیمت بالاتر و امکانات نسبی بیشتر موجب شده تا مثلا کسانی که خودروهای اس‌یووی چینی را استفاده می‌کردند، به سمت تبدیل این‌گونه خودروها با محصولات جدید چینی که در بازار عرضه شده، بروند اما تعداد این‌گونه متقاضیان نیز کم است و این کار به قصد سرمایه‌گذاری صورت نمی‌گیرد. در بازار خودروهای پرتیراژ داخلی نیز برخی مشتریان که خودروهای کارکرده داخلی را دارند، با بهبود قدرت خریدشان به دلیل اختلاف نه‌چندان زیاد انواع صفرکیلومتر و کارکرده این خودروها در بازار به سمت تبدیل آن با خودروهای مدل یا تیپ بالاتر رفته‌اند.

طرح احتمال آزادسازی واردات خودرو چه تاثیری بر بازار خودروهای خارجی داشته است؟

فعلا واردات خودرو در حد طرح و حرف است. اگر واردات خودروهای خارجی آزاد می‌شد، رشد عرضه خودروهای خارجی صفرکیلومتر مدل بالا می‌توانست بر بهبود شرایط بازار این‌گونه خودروها تأثیر داشته باشد. در این زمینه نیز اظهارنظرهای متناقض و مختلفی مطرح می‌شود. در بهترین حالت، واردات خودروهای خارجی در سال آینده محقق خواهد شد. ضمن این که باید منتظر باشیم تا مشخص شود واردات خودروهای خارجی با چه تعرفه و ضوابطی صورت خواهد گرفت.

علاوه بر آن، میزان، نوع و مدل خودروهایی که وارد می‌شود، در تعیین شرایط بازار خودروهای خارجی موثر خواهد بود اما به هر صورت واردات و رشد عرضه خودروهای خارجی در بازار می‌تواند در جهت کاهش یا تثبیت قیمت این‌گونه خودروها تاثیر روانی داشته باشد اما به دلیل رده قیمتی متفاوت این‌گونه خودروها، در بلندمدت واردات خودرو به میزان کمتری در بازار خودروهای پرتیراژ داخلی تاثیرگذار خواهد بود. باید منتظر نهایی‌شدن تعرفه و شرایط و ضوابط واردات خودروهای خارجی بود تا بتوان در مورد آثار احتمالی آن بر بازار خودرو اظهارنظر کرد. قیمت کنونی یک سانتافه مدل ‌۲۰۲۱ در بازارهای مبدأ ۲۷‌ هزار دلار است که با احتساب مثلا نرخ دلار ۳۰‌ هزار تومانی‌، قیمت این خودرو به ۹۰۰ میلیون تومان و با لحاظ تعرفه ۱۰۰‌ درصدی به یک میلیارد و ۸۰۰‌ و سایر هزینه‌ها به ۲ میلیارد تومان می‌رسد درحالی که نرخ کنونی سانتافه کم‌کارکرد مدل ۲۰۱۷ در بازار امروز ۲‌ میلیارد تومان است. 

تاثیر تشدید رکود بازار بر کسب‌وکار فعالان صنفی و نحوه خرید و فروش خودرو چگونه بوده است؟

آن‌دسته از نمایشگاه‌داران و فروشندگان خودرو که مالک محل کسب‌وکارشان هستند، نمی‌توانند چراغ فروشگاه‌های خود را خاموش کنند اما این امر به معنای انجام معاملات روزانه یا حتی هفتگی خودرو در این‌گونه مراکز نیست، تعداد معاملات در اغلب نمایشگاه‌های خودرو به حداکثر یک تا ۲ مورد در طول یک ماه کاهش یافته است. فروشندگان خودرو، سهمیه‌ای برای عرضه خودرو از شرکت‌های خودروسازی ندارند تا به واسطه آن ویترین مغازه‌های خود را پرکنند. از سوی دیگر چندسالی است که دارندگان خودرو به‌راحتی می‌توانند خودروهایشان را با قیمت دلخواه در شبکه‌های اجتماعی آگهی کنند و به فروش برسانند.

برخلاف گذشته که فروشندگان خودرو را از طریق نمایشگاه‌های سطح شهر یا بازارهای هفتگی عرضه می‌کردند، اکنون میزان خرید و فروش انواع خودروهای داخلی و خارجی در فضای مجازی نسبت به نمایشگاه‌ها بیشتر شده و مشتریان مطلع هستند که با درج آگهی در فضای مجازی به‌راحتی قادر به خرید و فروش خودرو هستند. هرچند برخی فعالان صنفی نمی‌توانند مغازه خود را ببندند اما میزان کاسبی آنها به‌شدت کاهش یافته است. مشاهده شده برخی ‌نمایشگاه‌داران فقط نصف روز فعالند و برخی دیگر که اجاره مغازه پرداخت می‌کردند نیز به دلیل کاهش شدید درآمد و ناتوانی در پرداخت اجاره‌بها و سایر هزینه‌ها به سمت تعطیلی محل کسب‌وکارشان رفته‌اند. 

با این روند پیش‌بینی شما از وضع بازار خودرو در ۴.۵ ماه باقیمانده از سال چیست؟ 

باید به شرایط کنونی بازار خودرو عادت کنیم. این بازار هیچ‌وقت به شرایط ۲ سال پیش بازنمی‌گردد، زیرا تقاضایی که در بازار خودرو آن زمان وجود داشت، تقاضایی مصرفی نبود و صرفا دارندگان نقدینگی برای حفظ ارزش پول خود وارد این بازار شده بودند.

یعنی احتمال رونق نسبی در بازار شب عید خودرو نیز وجود ندارد؟

اگر تغییر خاصی در شرایط عرضه یا قیمت خودرو اتفاق نیفتد، رکود بازار خودرو ادامه‌دار خواهد بود. در صورتی که نرخ تورم کنترل شود نیز این رکود تداوم خواهد یافت  زیرا خودروهای صفرکیلومتر در دست سرمایه‌گذاران باقی مانده اما خریدار وجود ندارد. اگر تورم کنترل نشود نیز موجب تداوم سیر صعودی قیمت انواع خودروهای داخلی و خارجی در بازار خواهد شد و برخی افراد برای تبدیل نقدینگی خود به کالا نسبت به خرید و ذخیره‌سازی خودرو اقدام می‌کنند که در این صورت نیز شاهد تداوم رکود تورمی حاکم بر بازار خودرو خواهیم بود. همانطور که ظرف ۲، ۳‌ ماه گذشته همه فروشنده خودرو بوده‌اند اما خریدار چندانی به بازار خودرو مراجعه نمی‌کند.

همشهری