تأثیر اصلاح قیمت بنزین بر وضعیت بازار

یک ماه از بازگشت دوباره طرح سهمیه بندی سوخت و اصلاح قیمت بنزین می‌گذرد و نگاه‌های جامعه همچنان نگران افزایش قیمت اقلام و کالا‌های مورد نیاز زندگی است.

چند ساعتی است که اصلاح قیمت بنزین، یک ماهگی خود را پشت سرمی گذارد. تغییری که خاطره خوبی برای این کشور به همراه نداشت اما به هر حال تنها راه کنترل مصرف سوخت توسط مسئولان امر بود.

اصلاح نرخ بنزین، از سال ۹۶ کلید خورد و با این پا و آن کردن دولت خود را به سال ۹۸ رساند و یکباره به تصمیم دولت بنزین گران شد و این نهاد با تصمیم سران سه قوه در رأس ساعت ۲۴ شب ۲۵ آذر ۹۸، خبر افزایش قیمت بنزین را اعلام کرد. بر این اساس هر لیتر سهمیه‌ای ۱۵۰۰ تومان و هر لیتر آزاد بنزین ۳ هزار تومان تعیین شد.

در همان لحظات ابتدایی این تصمیم استان‌ها و شهرستان‌ها با برگزاری جلسات گوناگون استانداری‌ها و وزارت کشور، رصد لحظه‌ای بازارهای اصلی و جلوگیری برای تأثیر نامطلوب اصلاح قیمت بنزین را در دستور کار قرار داد. از طرفی تیم اقتصادی برای جلوگیری از افزایش قیمت، پرداخت یارانه معیشتی به اقشار ضعیف را بهترین راه حل می‌داند. همتی رئیس کل بانک مرکزی نیز تأثیر قیمت بنزین بر اقلام اساسی را ۴ درصد اعلام کرده  است تأثیر بیش از حد آن را تقلب می‌نامد.

جالب است که در همان ساعات ابتدایی اجرای طرح سهمیه بندی بنزین این طرح منجر به کاهش مصرف سوخت شده بود و فاطمه کاهی، سخنگوی شرکت پخش فرآورده‌های نفتی ایران بیان کرد: پروسه سوخت گیری خودروها ۱۰ روز یکبار است و  برای بررسی کاهش یا صعود بازار مصرف سوخت باید دید پس از یک ماه مصرف سوخت به همراه سهمیه بندی به کدام جهت می‌رود اما در ابتدای مسیر می‌توان گفت که مصرف سوخت در روزهای اول ۱۰ درصد کاهش پیدا کرده است.

اما هدف از این گزارش، بیان نحوه کنترل قیمت اقلام پس از افزایش نرخ بنزین بوده که در این بررسی مسکن تقریباً بدون تأثیر باقی ماند و از آن طرف اقلام اساسی، سکه، طلا، ارز و خودرو و کرایه‌های حمل بار افزایش قیمت را تجربه کردند!

افزایش نرخ بنزین مسکن را گران نکرد

حسام عقبایی نایب رئیس اول اتحادیه املاک استان تهران ، از افزایش نیافتن قیمت مسکن همزمان با آغاز طرح اصلاح قیمت بنزین خبر داد و گفت: قیمت مسکن تا پایان خرداد سال ۹۹ به بهانه گران شدن بنزین افزایش نخواهد یافت.

دولت پس از افزایش قیمت بنزین، بار‌ها هشدار داد که افزایش این نرخ با پرداخت یارانه معیشتی، از افزایش قیمت کالا‌ها جلوگیری می‌کند، وزیر صمت به عنوان رئیس ستاد تنظیم بازار کشور، روزانه بیش از ۲ بار جلسه ستاد تنظیم بازار را با حضور وزرای اقتصادی دولت برگزار و از منع افزایش قیمت اصناف و اتحادیه‌ها خبر می‌داد.

رحمانی به اعلام همگانی متخلفان و گرانفروشان اشاره می‌کند و مجوز افزایش قیمت خیلی از صنوف را باطل می‌کند، اما در این بین اقلامی نظیر آلومینیوم، مواد اولیه دوخت کفش دست دوز، مواد اولیه بسیاری از تولیدکنندگان پوشاک و همچنین محصولا کشاورزی و میوه  افزایش قیمت ۴ تا ۸ درصدی را تجربه کردند.

اگرچه تجربه‌های گذشته، نشان می‌داد که دولت‌ها پس از اصلاح قیمت بنزین، با افزایش دوباره قیمت‌ها به خاطر تحمیل هزینه‌ها رو به رو می‌شوند، ولی در این بین تاکید وزراء مبنی بر اینکه هیچ افزایش قیمتی رخ نخواهد داد مردم را تا حدودی گله‌مند کرده است.

نمودار افزایش قیمت ارز و سکه و طلا خبر از تأثیر پذیری این اقلام از افزایش قیمت بنزین می‌دهد.

اصلاح قیمت بنزین لازم بود اما به موقع نبود!

پرویز جاوید عضو انجمن اقتصاد دانان ایران در مورد افزایش قیمت بنزین و سهمیه بندی آن اظهار کرد: چندی پیش با طرح افزایش قیمت بنزین رو به رو شدیم  و در سراسر کشور شوک ایجاد شد و اگر یادتان باشد جایگاه‌های بنزین در آخر شب به شدت شلوغ شد؛ ما هیچ وقت مخالف افزایش قیمت بنزین در کشور نبوده و نیستیم اما می‌توان گفت برای این اقدام کشور در وضعیت مناسبی قرار نداشت.

وی ادامه داد: برابری قدرت خرید و رفاه مردم مهم‌ترین مسئله‌ای است که دولت باید به آن توجه کند و حال امیدواریم این گرانی بنزین باعث گران شدن کالاهای دیگر, افزایش بیکاری,کاهش رشد نرخ سرمایه گذاری ,کوچک شدن کارخانه‌ها و عدم سرمایه گذاری در کشور نشود.

جاوید افزود: این تغییرات در کشور را زمانی می‌توانیم ببینیم که دولت به وظایف و گفته‌های خود عمل نکند؛ به طور متوسط درآمد۶  تا ۷ دهک در جامعه در یک سطح قرار دارد؛ بنابراین بازهم می گویم این اقدام دولت درست بود اما به موقع نبود.محمود رهبری کارشناس مسائل اقتصادی در حوزه انرژی در مورد سهمیه بندی و افزایش قیمت بنزین اظهار کرد: هدف از سهمیه‌بندی اجرای بخشی از تبصره‌ی ۱۳ بودجه و مدیریت مصرف سوخت از طرف همگان است که زمستان سال پیش شروع آن بود.

وی ادامه داد: سهمیه بندی بنزین و استفاده از کارت سوخت در کشور مشکلی ایجاد نمی‌کند؛ همچنین در کشور‌های دیگر جهان هم سیاست‌های یارانه‌ای وجود دارد و برخلاف نظر اکثر کارشناسان سهمیه بندی بنزین در کشور ما نمی‌تواند باعث تورم شود.

رهبری بیان کرد: شدت مصرف انرژی در ایران بیش از میانگین جهانی است و دولت برای کنترل مصرف باید قیمت‌ها را اصلاح کند به گونه‌ای که به سود کاهش شکاف طبقاتی در جامعه باشد؛ همچنین باید توجه کنیم که تنها در ایران است که بنزین ارزان عرضه می‌شود و همین موضوع موجب شده است تا مصرف بهینه فراموش شود.

وی گفت: به نظر عده‌ای افزایش قیمت بنزین در وضعیت کنونی منجر به تورم و افزایش فاصله طبقاتی می‌شود، از این جهت استفاده از روش افزایش تصاعدی قیمت و یا سهمیه‌بندی می‌تواند کارساز باشد؛ از این رو می‌توان نتیجه گرفت که این روش‌ها در گذشته هم مورد برسی قرار گرفته  و منجر به افزایش درآمد دولت شده است.

این کارشناس اقتصادی در پایان تصریح کرد: سهمیه‌بندی زمانی می‌تواند مؤثر باشد و موجب کاهش مصرف در سراسر کشور شود.

روش دولت برای اصلاح قیمت بنزین حساب شده نبود!

تمام تفاسیر موجود نشان می‌دهد که افزایش نرخ بنزین لازمه کنترل و مصرف سوخت در کشور محسوب می‌شود اما از طرفی حلقه ناگسستنی این انرژی ارزشمند با تعیین نرخ تمام شده کالاها، کار را تاحدودی دشوار کرده است.

قطعاً همگان واقفند که حمل بسیاری از مواد غذایی در حال حاضر با وانت بارها و نیسان‌ها صورت می‌گیرد و در نهایت نرخ بنزین بر قیمت آن‌ها اثر گذار خواهد بود. اما چرا دولت برنامه ریزی صحیحی برای این افزایش و کنترل بی رویه آن در نظر نداشت و فکری به حال سودجویان بعد از ابلاغ یک طرح نکرد؟

اگر طی سال‌های متوالی قیمت بنزین به صورت پلکانی و شبیه به طرح اجرایی دولت نهم و دهم، افزایش قیمت پیدا می‌کرد جامعه با شوک رشد قیمت‌ها رو به رو نمی‌شد.

به هر حال اصلاح نرخ بنزین امری ضروری اما با برنامه ریزی‌های مناسب و رصدهای پی در پی است. حال شما تصور می‌کنید چگونه می‌توان در قبال اصلاح نرخ بنزین بازارهای موازی و اصلی کشور از جمله اقلام اساسی و سکه و طلا را کنترل کرد؟!

باشگاه خبرنگاران جوان