اسقاط و نوسازی؛ راهکاری اقتصادی برای کاهش آلودگی هوا و مصرف سوخت

طرح اسقاط و جایگزینی خودروهای فرسوده یکی از مهم‌ترین موضوعات و چالش‌های صنعت و حمل‌ونقل کشور در سال‌های اخیر بوده است. برای درک بهتر اهمیت و روند اجرای این طرح، به سراغ صحبت‌های سهیل معمارباشی، معاون بهره‌برداری و صنایع حمل‌ونقل سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو - IDRO) در مصاحبه‌ای رادیویی می‌رویم که به مزایا و عملکرد طرح اسقاط اشاره کرده است.

چرا اسقاط خودروهای فرسوده حیاتی است؟

جایگزینی خودروهای بسیار قدیمی با مدل‌های جدید و کم‌مصرف، نه تنها یک اقدام فانتزی نیست، بلکه یک ضرورت اقتصادی و زیست‌محیطی است. آقای معمارباشی تأکید می‌کند که فرسودگی ناوگان حمل‌ونقل کشور ابعاد گسترده‌ای از هزینه‌ها و مشکلات را به جامعه تحمیل می‌کند:

1. کاهش چشمگیر آلودگی هوا: خودروهای قدیمی و فرسوده، مقادیر بسیار زیادی آلاینده وارد هوا می‌کنند. جایگزینی آن‌ها با خودروهای جدیدتر، به بهبود کیفیت هوا به‌ویژه در کلان‌شهرها کمک می‌کند.
2. صرفه‌جویی در مصرف سوخت: خودروهای جدید معمولاً از نظر فنی بهینه‌تر هستند و میزان مصرف سوخت بسیار کمتری دارند، که این امر منجر به صرفه‌جویی کلان انرژی در سطح ملی می‌شود.
3. بهبود ایمنی: خودروهای قدیمی از نظر استانداردهای ایمنی بسیار ضعیف‌تر از مدل‌های جدید هستند. نوسازی ناوگان مستقیماً باعث ارتقاء ایمنی جاده‌ها و کاهش سوانح می‌شود.
4. کاهش هزینه‌های اقتصادی: فرسودگی ناوگان علاوه بر هزینه‌های زیست‌محیطی، هزینه‌های نگهداری، تعمیرات و مصرف سوخت بالایی را نیز به مالکان و در نهایت به اقتصاد کشور تحمیل می‌کند.

روند اجرایی و انتقال مسئولیت‌ها

طرح اسقاط و نوسازی ناوگان، یک پروژه بین‌بخشی بزرگ است که نیازمند هماهنگی میان ده‌ها سازمان و ذی‌نفع است و برای تحقق آن، سازوکارهای مالی و اجرایی ویژه‌ای طراحی شده است.

• تکلیف قانونی: طبق قانون‌گذار، و با ابلاغ اصلاح ماده ۱۰ قانون ساماندهی صنعت خودرو بر اساس قانون هوای پاک، سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) مکلف به برنامه‌ریزی برای خروج ناوگان فرسوده از چرخه تردد شده بود.
• تسریع در اجرا: از ابتدای سال ۱۴۰۲، مسئولیت و اختیارات این طرح برای تسریع در روند اجرا، به وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) تفویض شد.

آقای معمارباشی تأکید می‌کند که اجرای درست این طرح، در واقع اقتصادی‌ترین راهکار مدیریتی برای کنترل مصرف سوخت و آلودگی هوا در شهرهای بزرگ است.

دستاوردهای اخیر در طرح اسقاط

معاون بهره‌برداری ایدرو با ارائه آمارهایی، به نتایج عملیاتی که در پی اقدامات صورت‌گرفته حاصل شده، اشاره کرد. این آمار نشان‌دهنده یک جهش قابل توجه در میزان اسقاط خودروها در دو سال اخیر است:

این اقدامات نه تنها به کاهش مصرف انرژی کمک می‌کنند، بلکه در بلندمدت منجر به افزایش بهره‌وری در سیستم حمل‌ونقل کشور خواهند شد.

ضرورت تسریع در اجرای طرح

بر اساس گزارش‌های موجود، متأسفانه در حال حاضر بیش از هشت میلیون وسیله نقلیه در کشور ما در مرز فرسودگی قرار دارند. این آمار بسیار بالا، به‌وضوح بیانگر این است که اگرچه گام‌های بزرگی در سال‌های اخیر برداشته شده، اما طرح اسقاط باید با سرعت و قدرت بسیار بیشتری اجرا شود تا بتواند این حجم عظیم از وسایل نقلیه قدیمی را از چرخه تردد خارج کند و منافع اقتصادی، زیست‌محیطی و ایمنی آن را به جامعه برساند.