ایران دومین کشور عرضه کننده بنزین ارزان در جهان

عضو هیئت علمی گروه اقتصاد انرژی دانشگاه خوارزمی با اشاره به شرایط جهانی قیمت بنزین و پایین بودن قیمت بنزین کشور در مقایسه با دیگر کشورها گفت: با توجه به آمارهای جهانی، در ۱۰ سپتامبر ۲۰۱۸ (شهریور ۱۳۹۷) قیمت بنزین در ایران هفت سنت در هر لیتر است که پس از ونزوئلا با نرخ هر لیتر بنزین یک سنت، دومین کشور عرضه کننده بنزین ارزان در جهان محسوب می‌شود.

دکتر محمد صیادی افزود: واقعی نبودن قیمت سوخت در ایران تبعات گوناگونی را در پی دارد که افزایش فزاینده مصرف در کنار قاچاق به خارج از مرزها به خاطر سودآوری بزرگی که از اختلاف قیمت در داخل و خارج کشور وجود دارد، از جمله مهم‌ترین آنهاست.

صیادی افزود: در طول ماه‌های گذشته و در پی افزایش شدید نرخ ارز، اختلاف قیمت حامل‌های انرژی و به طور خاص بنزین در داخل و خارج کشور افزایش داشته است به صورتی که بر اساس اظهار نظر مسئولین، قاچاق روزانه بنزین از پنج میلیون لیتر در سال ۱۳۹۶ به رقم ۲۰ میلیون لیتر در پنج ماه نخست سال ۱۳۹۷ افزایش یافته است.

این متخصص اقتصاد نفت و گاز یادآوری کرد: بیشترین قیمت بنزین با دو دلار ۱۹ سنت به ازای هر لیتر به کشور هنگ کنگ تعلق دارد؛ همچنین کمترین و بیشترین قیمت بنزین در کشورهای همجوار با ۳۵ سنت و یک دلار و ۱۳ سنت به ترتیب به کشورهای کویت و ترکیه تعلق دارد، همین اختلاف قیمت قابل توجه مبنای کسب سود قابل توجهی برای قاچاقچیان فراهم می‌آورد که باعث شکل گیری پدیده‌ای تحت عنوان کارت سوخت‌های مهاجر برای استفاده قاچاقچیان سوخت شده است.

میانگین مصرف خودروهای داخلی نزدیک به ۷.۵ لیتر در ۱۰۰ کیلومتر است

صیادی در جواب به سوالی در رابطه با سهم خودروهای تولید داخل در بالا بودن مصرف سوخت در کشور گفت: با توجه به اینکه سهم عمده‌ای از خودروهای مورد استفاده در کشور در داخل تولید می‌شود، مصرف سوخت بنزین این دسته از خودروها می‌تواند معیاری برای بررسی میزان مصرف سوخت در بخش حمل و نقل باشد.

این استاد اقتصاد دانشگاه خوارزمی افزود: بر اساس آمارهای وزارت صنعت، روند مصرف سرانه سوخت بنزین خودروهای تولید داخل نزولی شده و به ۷.۴۶ لیتر در ۱۰۰ کیلومتر در هفت ماهه نخست ۱۳۹۶ رسیده است البته با وجود این سیر نزولی، میزان مصرف سوخت خودروهای تولید داخل همواره از استانداردهای بین المللی بالاتر بوده است به طور نمونه ‌ در استانداردهای جدید مصرف سوخت در آمریکا، از صنایع خودرو خواسته شده تا سال ۲۰۲۵ میزان مصرف سوخت را تا ۵۴.۵ مایل برای هر گالن یا ۴.۳۶ لیتر در هر ۱۰۰ کیلومتر کاهش دهند.

وی افزود: در نهایت به نظر می‌رسد چیزی که باعث افزایش فزاینده مصرف بنزین در ماه‌های گذشته شده است فرصت سودآوری ناشی از اختلاف قیمت بنزین در داخل کشور و کشورهای همجوار است؛ در حال حاضر چند سالی است که قیمت بنزین در نرخ ۱۰ هزار ریال برای هر لیتر باقی مانده است.

این متخصص اقتصاد نفت و گاز ادامه داد: با توجه به افزایش شدید نرخ ارز در چند ماه گذشته و ثابت ماندن قیمت بنزین در کشور، فرصت آربیتراژ (استفاده از اختلاف قیمت یک کالا در دو منطقه جغرافیایی متفاوت) قابل توجهی را برای قاچاقچیان سوخت فراهم آورده است.

خودروهای دیزلی اروپا از خودروهای بنزینی در ایران آلایندگی کمتری دارند

صیادی با مقایسه وضعیت تولید خودرو و بنزین در اروپا و ایران، گفت: خودروهای دیزلی در اروپا به مراتب آلایندگی کمتری نسبت به خودروهای بنزینی در ایران دارند؛ در واقع الزام‌های زیست محیطی سختگیرانه در آن کشورها موجب می‌شود تا پالایشگرها سوخت‌ها را با حداکثر کیفیت در بازار عرضه کنند ضمن اینکه عرضه کننده سوخت در اروپا به طور انحصاری نبوده و عرضه کنندگان سوخت در رقابت قیمتی و کیفیتی با یکدیگر قرار دارند.

وی افزود: برای بررسی دقیق‌تر این مساله نیازمند بررسی شاخص شدت مصرف انرژی (نسبت مصرف انرژی به تولید ناخالص داخلی) هستیم که در این شاخص ایران در سال ۲۰۱۷ رتبه هفتم را در جهان به خود اختصاص داده است که نشان از ناکارایی مصرف انرژی در ایران دارد.

صیادی ضمن گوشزد کردن میزان بالای قاچاق سوخت در حاشیه کشور و لزوم در نظر گرفته شدن قیمت‌ها و سهمیه‌های متفاوت برای نقاط مرزی کشور از سوی دستگاه‌های سیاستگذاری، گفت: طرح دیگری که با فعال شدن سیستم کارت سوخت می‌تواند پیگیری شود، امکان منطقه‌ای کردن تخصیص بنزین در کشور است، بنا به نظر کارشناسان، در این طرح می‌توان در سامانه کارت سوخت این امکان را فراهم آورد تا هر چه به مناطق مرزی نزدیک‌تر می‌شویم، میزان سهمیه بنزین اختصاص یافته کاهش یابد تا انگیزه قاچاق بنزین به مرزهای همجوار کاهش یابد.