بررسی ایمنی خودروهای دوگانه ‌سوز کارگاهی

با سهمیه ‌بندی و افزایش قیمت بنزین، گویا استفاده هرچه بیشتر از گاز (به جای بنزین) در خودروها، باز هم در اولویت سیاست‌های سوختی دولت قرار گرفته؛ سیاستی که پیش‌تر امتحان خود را پس داده و نمره قبولی هم دریافت نکرده است.

در طول بیش از یک هفته‌ای که از ماجرای بنزین می‌گذرد، میل عمومی به استفاده از گاز افزایش یافته و به تبع آن، خیلی از شهروندان به فکر دوگانه‌سوز کردن خودروهای خود افتاده‌اند. در جواب به این تقاضای ایجاد شده، کارگاه‌های رسمی و زیرزمینی هم مجدداً مثل اواسط دهه ۸۰ فعال شده و مشغول تبلیغ برای جذب شهروندان بابت دوگانه‌سوز کردن خودروها هستند. در این بین، تکلیف کارگاه‌های زیرزمینی مشخص است. این کارگاه‌ها هیچ مجوز قانونی بابت فعالیت در عرصه دوگانه‌ سوز کردن خودروها ندارند و احتمال اینکه مشکلات ایمنی و حتی مالی و جانی برای مراجعه‌کنندگان ایجاد کنند، بسیار بالا است.از آن طرف اما اتحادیه‌ای که البته از طرف اتاق اصناف (زیرمجموعه وزارت صنعت،معدن و تجارت) مجوز اخذ کرده و مورد تأیید وزارت نفت هم هست، اخیراً فراخوانی را بابت دوگانه‌سوز کردن خودروها اعلام کرده است. این اتحادیه با نام اتحادیه «سوخت‌های جایگزین» از شهروندان خواسته برای قرار گرفتن در نوبت دوگانه‌سوز کردن خودروهایشان، در سایت مربوطه ثبت نام کنند. بنا بر گفته علی محمودیان، رئیس اتحادیه سوخت‌های جایگزین، حجم تقاضا برای گازسوز کردن خودروها همزمان با اجرای طرح سهمیه‌بندی بنزین افزایش یافته و تا مرز دریافت روزانه ۳۰ هزار تقاضا در سامانه ثبت‌نام بالا رفته است. وی این را هم گفته که قطعات و تجهیزات موردنیاز برای دوگانه‌سوز کردن خودروها، کاملاً بومی‌سازی شده و با توجه به افزایش تقاضا، در حال حاضر کارخانه‌های مربوطه تولید خود را بالا برده و شبانه‌روزی و دو شیفته کار می‌کنند. به گفته محمودیان، متقاضیان برای گازسوز کردن خودروها می‌توانند به سامانه جامع اطلاعات خودروهای دوگانه‌سوز (NGVI.IR) مراجعه و از طریق قسمت تبدیل خودروها، برای ثبت‌نام تبدیل خودروی خود اقدام کنند. وی این را هم گفته که در مدت یک هفته از طرف این اتحادیه پیامکی برای متقاضیان ارسال می‌شود و این افراد می‌توانند از طریق مراجعه به سامانه، نزدیک‌ترین مرکز مجاز به محل سکونت خود را برای تبدیل انتخاب و مراجعه کنند. همچنین قرار است وامی دو میلیون و ۵۰۰ هزار تومانی هم در اختیار متقاضیان دوگانه‌سوز کردن خودروها قرار بگیرد؛ وامی که ظاهراً لازمه پرداخت آن، ثبت نام در سایت اتحادیه سوخت‌های جایگزین است.

در انتظار استانداردهای جدید

فراخوان اتحادیه سوخت‌های جایگزین به‌عنوان انجمنی تحت مجوز وزارت صمت برای دوگانه‌سوز کردن خودروها در حالی است که اولاً نقش سازمان ملی استاندارد در این ماجرا فعلاً مشخص نیست و ثانیاً کارشناسان ایرادهای فنی زیادی به تبدیل غیر کارخانه‌ای خودروهای بنزینی به دوگانه‌سوز وارد می‌کنند. در باب مساله نخست (مشخص نبودن نقش سازمان استاندارد در مساله دوگانه‌سوز کردن خودروها) یک منبع آگاه در این سازمان گفت: در بحث خودروهای دوگانه‌سوز دو موضوع مطرح است؛ یکی خودروهای پایه گازسوز تولیدی توسط خودروسازان و دیگری خودروهایی که خارج از کارخانه دوگانه‌سوز می‌شوند. وی افزود: در بحث خودروهای پایه گازسوز با توجه به اینکه توسط خودروسازان و با استانداردهای لازم تولید می‌شوند، بحثی وجود ندارد؛ ولی در خصوص خودروهای به اصطلاح تبدیلی، دولت مصوب کرده که ابتدا نهادهای مربوطه استانداردهای لازم را برای آنها تعریف و تدوین و ابلاغ کنند و پس از آن، خودروهای موردنظر دوگانه‌سوز شوند. این منبع آگاه تاکید کرد: هم اکنون بابت تأیید سلامت خودروهایی که پیش‌تر دوگانه‌سوز شده‌اند، همکاری لازم بین سازمان ملی استاندارد و اتحادیه‌های مربوطه وجود دارد؛ ولی در خصوص خودروهایی که تازه می‌خواهند دوگانه‌سوز شوند، فعلاً باید منتظر تدوین استانداردهای لازم باشیم. طبق آنچه از اظهارات این منبع آگاه قابل برداشت است، ظاهراً سازمان ملی استاندارد نقشی در تأیید سلامت فنی خودروهایی که قرار است خارج از محیط کارخانه‌های خودروسازی دوگانه‌سوز شوند، ندارد. در واقع این سازمان فعلاً منتظر تدوین و ابلاغ استانداردهای جدید در خصوص خودروهایی است که تازه می‌خواهند دوگانه‌سوز شوند.

چالش‌های فنی تبدیل کارگاهی

اما جدا از مساله بی خبری سازمان ملی استاندارد در ماجرای فراخوان بابت دوگانه‌سوز کردن خودروها، چالش مهم دیگر، مشکلات و ایرادات فنی ناشی از تبدیل کارگاهی خودروها از تک سوز (بنزین‌سوز) به دوگانه‌سوز است. هنوز تجربه‌های تلخ سال‌های اخیر که خودروها به طور کارگاهی دوگانه‌سوز می‌شدند و بعضی از آنها هم حوادث جانی و مالی پدید آوردند، از اذهان عمومی پاک نشده است. اگرچه بیشتر مشکلاتی که در گذشته رخ داد، ناشی از تبدیل خودروهای بنزینی به دوگانه‌سوز در کارگاه‌های زیرزمینی بود؛ با این حال کارشناسان عقیده دارند حتی کارگاه‌های مجوزدار هم نمی‌توانند همه استانداردهای لازم در دوگانه‌سوز کردن خودروها را رعایت کنند.  در این خصوص، رئیس اداره انطباق قوای محرکه ایران خودرو گفت: در تبدیل خودروهای بنزینی به دوگانه‌سوز، چند مساله وجود دارد که نخستین آنها به استاندارد قطعات و تجهیزات و همچنین نحوه نصب آنها مربوط می‌شود؛ قطعات دوگانه‌سوزها باید تابع استاندارد اروپا باشند و این موضوع در کارخانه‌های خودروسازی کشور رعایت می‌شود؛ اما قطعاتی که در کارگاه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند، الزاماً استاندارد لازم را ندارند. محمد تجلی بخش با بیان اینکه در گذشته از مخازن فاقد استاندارد ساخت روسیه استفاده می‌شد، افزود: معلوم نیست مخازن و قطعاتی که در کارگاه‌های تبدیلی مورد استفاده قرار می‌گیرند، استانداردهای ملی را رعایت می‌کنند یا نه؛ همچنین اینکه استانداردهای کارخانه‌ای هم در آنها رعایت بشود یا نه مورد تردید است.  وی ادامه داد: حداقل انتظار این است که استانداردهای ملی در بحث تبدیل کارگاهی رعایت شود؛ اگرچه معلوم نیست چه کسی می‌خواهد در آینده پاسخگوی قطعات متفرقه (غیر استاندارد) باشد. تجلی‌بخش با تاکید بر اینکه مساله و چالش بعدی به میزان مقاومت قطعات در برابر گاز مربوط می‌شود، گفت:خودروهایی که در کارخانه به طور پایه گازسوز تولید می‌شوند، به قطعات مقاوم در برابر گاز مجهز هستند، به این معنی که قطعات موردنظر در برابر خشکی آسیب‌رسان سوخت گاز، مقاومت مناسب‌تری نسبت به قطعات یک خودروی بنزین‌سوز نشان می‌دهند. وی افزود: در تبدیل‌های کارگاهی، خودروی بنزینی به دوگانه‌سوز تبدیل می‌شود، پس قطعات آن از مقاومت لازم در برابر گاز برخوردار نیستند و خشکی این سوخت به آنها آسیبی زودهنگام می‌رساند و همچنین عمر موتور نیز پایین می‌آید.  رئیس اداره انطباق قوای محرکه ایران خودرو اما به موضوع آلایندگی خودروهای دوگانه‌سوز کارگاهی هم اشاره کرد و گفت:در تبدیل کارگاهی، به نوعی ECU خودرو را فریب می‌دهند؛ به طوری که متوجه کار نکردن انژکتور بنزین نمی‌شود و بنابراین استاندارد آلایندگی هم که بر اساس بنزین تعریف شده، رعایت نخواهد شد. وی در نهایت به اضافه وزن ناشی از قرار گرفتن تجهیزات گاز اشاره و تاکید کرد: وقتی خودرویی به طور پایه گازسوز در کارخانه به تولید می‌رسد، اضافه وزن ناشی از تجهیزات سوخت هم در نظر گرفته می‌شود تا مشکلی برای تعادل خودرو رخ ندهد. این در حالی است که در تبدیل‌های کارگاهی چنین موضوع مهمی را رعایت نمی‌کنند.

دنیای اقتصاد