تکرار اشتباه؛ پیش فروش خودرو همان فروش سکه است

مدتی قبل بانک مرکزی اقدام به پیش فروش سکه در قیمت های قطعی نمود. با توجه به اینکه قیمت سکه تقریباً سه برابر شده برای همه آشکار شده است که این کار اقدام غلطی بوده زیرا موجب شد درآمدی مجانی و هنگفت به جیب خریداران سکه رفته و بانک مرکزی این درآمد را از دست بدهد. اگر به خاطر داشته باشیم در آن مقطع قیمت سکه افزایش یافته بود و التهابات سکه موجب شده بود تا فشار به بانک مرکزی زیاد شود تا با عرضه سکه قیمت را متعادل کند.

امروزه عیناً همین خطا در عرضه خودرو اتفاق افتاده است. با توجه به افزایش نرخ ارز قیمت دارایی از جمله خودرو افزایش یافته و این امر فشارهای سیاسی روی دولت را به شدت بالا برده است و عده‌ای دولت را تحت فشار گذاشته اند تا با پیش فروش قطعی خودرو در این بازار قیمت ها را کنترل کند، غافل از اینکه این افزایش نرخ ناشی از سوداگری است و با این کارها مهار نمی‌شود. همانطور که پیش فروش سکه باعث شد تا درآمد مفت و هنگفتی نصیب افرادی شود. پیش فروش خودرو در قیمتهایی که پایین تر از بازار است و ربطی به قیمت در زمان تحویل ندارد رانت و درآمد مفتی را نصیب خریداران خودرو خواهد کرد. حتما لازم نیست تا اقتصاد خوانده باشیم تا وجود رانت در این بازار را درک کنیم بلکه کافی است به رفتارهای مردم نگاه کنیم!

یورش مردم برای ثبت نام خودرو نشانگر وجود یک مشکل در این فروش می باشد. مردم رانتی را دیده‌اند که به آن هجوم برده‌اند. دقیقا به همین دلیل خودرو سازان مجبور شده اند محدودیت روی تعداد خرید و عدم امکان انتقال تا یکسال را شرط کنند.

در کتاب‌ها و کلاس‌های اقتصاد مقدماتی عنوان شده، هرجا تقاضا بیشتر از عرضه باشد معلوم است که قیمت ها در قیمت تعادلی نیستند. راه حل بدیهی، بالا بردن قیمت تا قیمت تعادلی است یعنی جایی که عرضه با تقاضا برابر شود. دولت به جای اینکه از افزایش قیمت خودرو وحشت زده شود و سعی کند رانت ایجاد کند و این رانت را تا حد امکان برابر بین خریداران توزیع کند بهتر است رانت ایجاد شده را خود به شکل مالیات بردارد و بین اقشار فقیری که در شرایط اخیر دچار مشکل شده‌اند توزیع کند یا حداقل تعهدات برجا مانده‌اش را تادیه کند.

یادداشت/علی سرزعیم-اقتصاددان