آیا جهش تولید در خودروسازی محقق خواهد شد؟

پس از نامگذاری سال ۹۹ به‌عنوان سال جهش تولید، وزارت صنعت، معدن و تجارت به فاصله اندکی برنامه تولید خودرو را فارغ از مشکلات و مصائبی که سال‌هاست گریبانگیر این صنعت شده، اعلام کرد.

برنامه تولید امسال هم مشابه برنامه سال گذشته ارائه شد؛ تولید یک میلیون و ۲۰۰ هزار دستگاه خودرو. سال ۹۸ البته سیاست‌گذار کلان خودرو کف و سقف تولید را تعیین کرده و کف را یک میلیون دستگاه در نظر گرفته بود، این در وضعیتی است که خودروسازان به کف برنامه‌ریزی وزارت صنعت هم نرسیدند. سال ۹۷ هم برنامه‌ریزی به همین منوال بود و خودروساز نتوانست به اهدافی که سیاست‌گذار خودرو برای تولید تعریف کرده بود برسد.اما دو خودروساز بزرگ هم بلافاصله پس از اعلام میزان تولید خودرو از طرف وزارت صنعت، به تبیین برنامه راهبردی خود در این زمینه پرداختند و به نوعی حلقه برنامه‌ریزی وزارت صمت را تکمیل کردند.

بدین ترتیب به نظر می‌رسد خودروسازان با صحه‌گذاری بر نسخه‌ای که مسوولان این وزارتخانه برای این صنعت پیچیده، به نوعی دخالت دولت در موضوعات استراتژیک و حیاتی خودروسازی را پذیرفته‌اند.

به عقیده خیلی از صاحب‌نظران و دست‌اندرکاران زنجیره خودرو آنچه خودروسازان را از افزایش تولید بازداشته، دخالت دولت در تمام امور دو شرکت بزرگ خودروساز است. دخالتی که بنگاه‌های بزرگی مانند خودروسازهای کشور را می‌تواند به مرز ورشکستگی بکشاند. بنابراین به‌نظر می‌رسد نسخه‌ای که برای جهش تولید در خودروسازی‌ها باید پیچیده شود همان نسخه حذف دخالت دولت در امور این شرکت‌ها است.

اگر وزارت صمت برنامه تولید یک میلیون و ۲۰۰ هزار دستگاه خودرو در سال جهش تولید را برای خودروسازان برنامه‌ریزی کرده، مشخص نیست که تدارک این برنامه با حذف دخالت دولت تعریف شده یا با تداوم آن. اگر با تداوم دخالت‌ها در قیمت‌گذاری و برنامه‌های استراتژیک خودروسازان است که باید تحقق پیش‌بینی تولید در سال ۹۹ را به فراموشی سپرد اما اگر دولت قرار است از این صنعت پا پس کشد، شاید بتواند به کف خواسته خود در میزان تولید خودرو دست پیدا کند. از طرف دیگر تحقق یک جهش قابل توجه در تولید مستلزم فراهم شدن ملزومات و بسترهای لازم است که دولت در این بخش به خوبی می‌تواند نقش ایفا کند.

جهش چالش‌ها و تولید در سال ۹۹

آیا جهش تولید در خودروسازی محقق خواهد شد؟ در پاسخ به این سؤال بعضی از کارشناسان عقیده دارند که عزم و اراده وزارت‌نشینان نمی‌تواند به تنهایی راه را برای تحقق شعار جهش تولید هموار کند. بی‌تردید عملیاتی کردن برنامه وزارت صمت نیازمند بررسی دو فاکتور است. فاکتور اول مربوط به وضعیت و شرایط موجود می‌شود. باید به این سؤال پاسخ داده شود که وضعیت فعلی این اجازه را می‌دهد تا برنامه جدید طراحی شده امکان عملیاتی شدن بیابد؟ در فاکتور دوم هم الزامات رشد تولید مورد توجه است.

با توجه به دو فاکتور ذکر شده باید ببینیم این صنعت برای تحقق شعار سال جاری در چه وضعیتی قرار دارد.

هم اکنون گروه‌های خودروساز با چالش‌های ناشی از تحریم‌های صنعت خودرو دست به گریبان هستند و نتوانستند هدف‌گذاری مورد نظر وزارت صمت را در ارتباط با بحث تیراژ محقق کنند. سال پیش سیاست‌گذار صنعت خودروی کشور کف یک میلیون دستگاه و سقف یک میلیون و ۲۰۰ هزار دستگاه خودروی تولیدی را به عنوان هدف صنعت خودرو تعیین و آن را به مدیران خودروساز ابلاغ کرد. در حالی که در سال ۹۸ به نسبت سال پیش از آن خودروسازان رشد تولید را به نام خود ثبت کردند اما همان طور که اشاره شد مجموعه خودروسازی کشور نتوانست هدف‌گذاری تعیین شده را برای سال اخیر در خطوط تولید خود عملیاتی کند.

در کنار تحریم‌ها چالش‌های تأمین نقدینگی، قیمت‌گذاری دستوری و همچنین وضعیت نامناسب کسب‌وکار همچنان با خودروسازان است. پس تا اینجای کار صنعت خودرو در همان مسیر سنگلاخ سال اخیر حرکت می‌کند. حال به سراغ فاکتور دوم یعنی الزامات مورد نیاز برای عملیاتی کردن جهش تولید در سال جاری در خطوط تولید خودروسازان می‌رویم. بدون شک بخشی از الزامات مورد نیاز شرکت‌های خودروساز برای تحقق این مهم برطرف کردن چالش‌های موجود در این صنعت است. بنابراین جهش تولید منوط به این خواهد بود که قدم اول (رونق تولید) با برداشته شدن موانع از سر راه آن اجرا شود.

ذکر این نکته هم حائز اهمیت است که امسال سال ویژه‌ای برای خودروسازان محسوب می‌شود. علت این ویژه بودن را باید در تکمیل حلقه خصوصی‌سازی خودروسازان و حذف برخی از مدل‌های پرتیراژ دو خودروساز بزرگ کشور جست و جو کرد، بنابراین مدیریت این دو مساله را هم می‌توان جزو الزامات مورد نیاز خودروسازان برای تحقق شعار جهش تولید دانست.  

افزایش تیراژ، مقدم بر تنوع محصول

گروه‌های خودروساز برای اینکه بتوانند اهداف وزارتخانه در ارتباط با جهش تولید را محقق کنند نیاز به تعیین استراتژی مشخص در سال جاری دارند. این موضوع مورد توجه حسن کریمی سنجری کارشناس خودرو هم قرار دارد.

کریمی سنجری می‌گوید: دو خودروساز مطرح کشور برای تحقق جهش تولید در سال جاری بدون شک باید تمرکز خودرو را روی افزایش تیراژ متمرکز کنند.

این کارشناس خودرو ادامه می‌دهد: برای این موضوع باید تمرکز خودروسازان روی تولید محصولاتی متمرکز باشه که از عمق داخلی‌سازی بیشتری برخوردار است.

کریمی سنجری عقیده دارد خودروسازان در ماه‌های پایانی سال اخیر به فکر ایجاد تنوع در سبد محصولات خود افتادند و در همین راستا از برخی از محصولات جدید هم رونمایی کردند که این اتفاق با شعار جهش تولید در تعارض است.

کریمی سنجری پیشنهاد می‌دهد امسال که سال جهش تولید است پرتیراژها را همچنان در خطوط تولید نگه داریم و تلاش کنیم به سمتی برویم که در تولید باقی محصولات فعلی هم به میزان محصولات پرتیراژ توانمند شویم آنگاه پرتیراژهای فعلی را از رده خارج کنیم.

کریمی سنجری همچنین می‌گوید باید استراتژی مدیران خودروساز به سمت چابک‌سازی مجموعه تحت مدیریت‌شان باشد.

این کارشناس در توضیح این چابک‌سازی می‌گوید: خودروسازان باید در تمام بخش‌ها چابک شوند. این بخش‌ها از تولید تا خدمات پس از فروش را شامل می‌شود. او ادامه می‌دهد: خودروسازان باید به روز سرویس دهند، به‌روز بفروشند، به روز تأمین قطعه کنند و به روز خودرو تولید کنند. به نظر این کارشناس چابک‌سازی نیازمند تأمین نقدینگی است که می‌شود از مسیر فروش اموال مازاد و شرکت‌های فاقد فعالیت خودروسازان با نگاه به داخل بنگاه آن را تأمین کرد. چنانچه این اتفاق مدنظر مدیران خودروساز قرار داشته باشد آنها می‌توانند بنگاه تحت مدیریت خود را با شعار جهش تولید هماهنگ کنند.

کریمی سنجری در پاسخ به این سؤال که امسال بر اساس برنامه‌های وزارت صمت خودروسازان باید خصوصی شوند، آیا این اتفاق موجب تسهیل در جهش تولید می‌شود یا ترمز آن را خواهد کشید؟ می‌گوید: هم اکنون به خاطر تحریم‌ها و وضعیت حاکم بر اقتصاد کشور زمان مناسبی برای واگذاری خودروسازان و حرکت به سمت خصوصی‌سازی آنها نیست. چنانچه بخواهیم جهش تولید را محقق کنیم باید به سمتی برویم که مدیران خودروساز به جای پاسخگویی به مدیران سیاسی تمام تمرکز خود را روی سوددهی بنگاه تحت مدیریت خود بگذارند و به سمتی بروند که تنها به مجموعه تحت مدیریت خود پاسخگو باشند. این تمرکز روی سوددهی باید در وزارت صمت هم مورد توجه قرار گیرد.

وی چالش کرونا را در مقطع فعلی مهم ارزیابی می‌کند، اما عقیده دارد این چالش ادامه‌دار نخواهد بود؛ بنابراین جهش تولید از این مساله آسیب نخواهد ندید.

رضا رضایی فعال قطعه‌ساز هم عقیده دارد برای تحقق جهش تولید در خودروسازی باید شعار‌ها عملیاتی شود.

رضایی می‌گوید: سیاست‌گذار کلان خودرو نمی‌تواند تنها به زنجیره خودروسازی تکلیف کند که جهش تولید را محقق کند، اما ابزار و اسباب آن را در اختیار آنها قرار ندهد. بنابراین رضایی معتقد است که سیاست‌گذار کلان خودرو باید از شعار فاصله بگیرد و در عمل زمینه را برای تحقق جهش تولید مهیا کند.

وی می‌گوید اگر قرار است جهشی در تولید اتفاق بیفتد باید مشوق‌هایی از سوی سیاست‌گذار کلان به زنجیره خودروسازی پیشنهاد شود.

رضایی تسهیل در دریافت مواد اولیه داخلی را یکی از مهم‌ترین مشوق‌هایی می‌داند که مجموعه حاکمیت می‌تواند در اختیار فعالان قطعه‌ساز قرار دهد.

برطرف کردن چالش نقدینگی بنگاه‌های قطعه‌ساز مسیر دیگری است که به عقیده این فعال قطعه‌ساز می‌تواند زمینه را برای جهش تولید فراهم کند.

رضایی پیشنهاد می‌دهد چنانچه پرداخت نقدینگی کافی از مسیر گروه‌های خودروساز یا تسهیلات‌دهی شبکه بانکی به قطعه‌سازان امکان‌پذیر نیست دولت می‌تواند از مسیر تقسیط مالیات و همچنین هزینه‌های مربوط به بیمه به یاری شرکت‌های قطعه‌ساز بیاید.

حل چالش گمرکی برای واردات قطعه هم مدنظر رضایی قرار دارد. این فعال قطعه‌ساز می‌گوید در شرایط حاضر که به خاطر کرونا تأمین قطعات وارداتی سخت‌تر از گذشته است مدیران ارشد وزارت صمت می‌توانند با ایجاد هماهنگی زمینه کاهش بوروکراسی اداری را برای ترخیص قطعات و مواد اولیه از گمرک برای قطعه‌سازان فراهم کنند.

دنیای اقتصاد