درباره سرانجام زوج و فرد تهران

سال‌ها بود می‌گفتند طرح‌های ترافیکی تهران کارآیی لازم ندارند چون ترافیک مدام در حال افزایش است ولی باز این طرح‌ها همانطور مثل همیشه اجرا می‌شدند.

شاید هم کسی جراتش را پیدا نمی‌کرد زیر یک خم این طرح‌ها را بگیرد چون در ارتباط مستقیم با زندگی شهروندان است و سبد هزینه‌های آنان را هم دستخوش تأثیر می‌کند.

ولی در این دوره مدیریت شهری اجرای این طرح‌ها دستخوش تغییراتی شده؛ پس از تغییر در فرآیند اجرای طرح ترافیک در طول سال اخیر، اینک مدیران شهری می گویند نوبت به زوج و فرد رسیده است.

طرح زوج و فرد که سالیان سال در محدوده مرکزی شهر اجرا می‌شد براساس اعلام مدیران شهری و با تصمیم شورای ترافیک تهران قرار است به محدوده کنترل آلودگی هوا تغییر نام دهد، تا تابستان امسال حذف و به عنوان رینگ (حلقه) دوم طرح ترافیک اجرا و شناخته شود.

شهروندان تهرانی سال‌هاست با اجرای ۲ طرح ترافیکی در محدوده مرکزی شهر آشنا هستند و با وسواس و حساب و کتاب خاصی برای رفت و آمد با خودرو شخصی در هسته مرکزی شهر عمل می‌کنند.

برنامه ریزی برای کاهش بار ترافیکی پایتخت از طریق ایجاد محدودیت رفت و آمد در مناطق مرکزی شهر تهران از اواخر سال ۱۳۵۷ آغاز شده است و اینک دو محدوده طرح ترافیک و هم زوج و فرد در شهر تهران وجود دارد که خودروهای دارای مجوز طرح ترافیک می‌توانند وارد آن شوند و در محدوده زوج و فرد هم رفت و آمد براساس رقم آخر پلاکشان امکانپذیر است.

هدف اصلی اجرای این ۲ طرح، کاهش بار ترافیکی مناطق مرکزی شهر و همچنین میزان آلودگی هوا بوده است؛ موضوعی که در طول سال‌های اخیر در عمل آنطور که باید موفق نبوده و یکی از دلایل حذف زوج و فرد هم همین نداشتن کارآیی این طرح اعلام شده است.

مختصات طرح

براساس طرح زوج و فرد رفت و آمد خودروها از شمال به بزرگراه همت، از شرق به بزرگراه امام علی (ع)، از جنوب به بزرگراه بعثت و از غرب به بزرگراه‌های نواب و چمران براساس آخرین رقم سمت راست پلاک خودروها محدود می‌شود.

بدین معنی که اگر آخرین رقم سمت راست خودرویی فرد باشد در روزهای فرد و اگر زوج باشد در روزهای زوج هفته اجازه رفت و آمد در محدوده یاد شده خواهد داشت.

محدوده طرح ترافیک هم از سمت شمال به خیابان مطهری، از جنوب خیابان شوش، از غرب خیابان کارگر و از سمت شرق به خیابان‌های شریعتی و ۱۷ شهریور محدود است و عموم شهروندانی که قصد دارند با خودرو شخصی در محدوده طرح ترافیک رفت و آمد کنند باید پیش از اولین ورود اطلاعات شخص و خودرو را در سامانه my.tehran.ir ثبت کنند و اجازه رفت و آمد بگیرند.

هرچند دریافت عوارض بابت ورود غیرمجاز به محدوده زوج و فرد از اواخر سال پیش تاکنون محل بحث و اختلاف نظر مدیریت شهری و دیگر مراجع هست اما ورود غیرمجاز به طرح‌های ترافیکی تهران علاوه بر جریمه ۲۰ هزار تومانی مشمول پرداخت عوارض نیز می‌شود.

طرح ترافیک و زوج و فرد در روزهای شنبه تا چهارشنبه از ساعت ۶:۳۰ تا ۱۹ اجرا می‌شود و روزهای پنجشنبه و جمعه و تعطیلات رسمی ورود به این محدوده‌های ترافیکی برای عموم شهروندان آزاد و رایگان است.

کارآیی زوج و فرد

زمزمه حذف طرح زوج و فرد به خاطر کارآمدنبودنش سال‌ها بود از طرف پلیس و معاونت حمل و نقل شهرداری تهران شنیده می‌شد که با تصمیم شورای ترافیک تهران و آنطور که مدیران کنونی شهری اعلام کرده‌اند این طرح تنها تا تابستان امسال اجرا و پس از آن به عنوان محدوده کنترل آلودگی هوا عملیاتی می‌شود.

منظور از این تغییر آن است که شهروندان درصورت حذف زوج و فرد، دیگر براساس پلاک خودروهایشان نمی‌توانند وارد محدوده یاد شده شوند بلکه برای رفت و آمد در آنجا هم باید مجوز بگیرند و هزینه بپردازند؛ البته براساس اعلام مدیران متولی، هزینه‌های ورود به این طرح کمتر از طرح ترافیک خواهد بود و تسهیلاتی هم برای ساکنان و دیگر شهروندان در مقایسه با طرح ترافیک قائل شده‌اند.

«محسن پورسیدآقایی» معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران در دفاع از حذف زوج و فرد این طرح را اشتباه خوانده که در بلند مدت نه تنها آلودگی هوا را کاهش نداده بلکه باعث شده است مردم به سمت خرید خودور ارزان قیمت اما دارای پلاک مخالف گرایش پیدا کنند.

او ادامه داده که براین اساس و با اجرای طرح جدید، دیگر پلاک خودرو ملاک تردد در محدوده نخواهد بود و همه خودروها با هر پلاکی می‌توانند آزادانه تردد کنند اما هزینه ورود به حلقه دوم طرح ترافیک یا همان محدوده زوج و فرد یک سوم هزینه طرح ترافیک خواهد بود.

وی خاطرنشان کرده است: مانند طرح ترافیک، برای تردد ساکنان رینگ دوم نیز تخفیف‌های خاصی در نظر گرفته می‌شود.

نحوه اجرای رینگ دوم طرح ترافیک

معاون شهردار تهران در مورد نحوه اجرای طرح رینگ دوم طرح ترافیک می‌گوید: امسال دیگر محدودیتی در پلاک زوج و فرد نداریم و محدوده کنترل آلودگی هوا جایگزین طرح زوج و فرد خواهد شد البته اجرای طرح جدید از تابستان ۹۸ آغاز می‌شود چون که باید تا آن زمان ثبت نام‌ها را انجام دهیم.

وی ادامه می‌دهد: ۸۰ روز در سال و ۲۰ روز در هر فصل رفت و آمد رایگان برای هر خودرو به این محدوده در نظر گرفته شده است و برای رفت و آمد مازاد در این سهمیه هم باید عوارض پرداخت شود.

پورسیدآقایی گفته که با اجرای این طرح این اختیار را به شهروندان می‌دهیم که خود زمان ورود به محدوده رینگ دوم طرح ترافیک را انتخاب کنند و اگر کار واجبی داشتند قادر به رفت و آمد در طرح جدید باشند.

معاون شهردار البته تاکید می‌کند بهتر است شهروندان در صورت امکان از خودرو شخصی استفاده نکنند.

پورسید آقایی با اشاره به شرایط ساکنان محدوده‌های طرح ترافیک و رینگ دوم آن گفت: به ازای هر واحد مسکونی واقع در هر دو محدوده، یک خودرو اجازه دارد به صورت نیم بها در محدوده‌ها رفت و آمد کند و قبل از ساعت ۰۸:۳۰ و پس از ساعت ۱۷:۳۰ رفت و آمد در این محدوده‌ها یکبار در روز برای ساکنان رایگان است.

میزان عوارض

براساس تصمیم ۱۳ بهمن ۹۷ شورای ترافیک تهران مقرر شد طرح ترافیک در سال ۹۸ از هر ۲ محدوده مصوب شامل رینگ اول (محدوده طرح ترافیک) و رینگ دوم (محدوده زوج و فرد) دریافت شود؛ در واقع رقمی که خودروهای متقاضی رفت و آمد در محدوده طرح‌های ترافیکی پرداخت می‌کنند بر حسب زمان ورود و نوع معاینه فنی تعیین می‌شود.

بهای پایه عوارض رفت و آمد در محدوده طرح ترافیک در سال ۹۸ با تصویب شورای اسلامی شهر تهران نسبت به سال اخیر حداکثر ۱۵ درصد افزایش یافته است و در عین حال خودروهای دارای معاینه فنی برتر مشمول تخفیف ۲۵ درصدی برای رفت و آمد در محدوده‌های مرکزی شهر می‌شوند.

خودروهایی که در ساعات اوج ترافیک صبحگاهی وارد محدوده طرح ترافیک و در ساعات اوج ترافیک عصرگاهی از محدوده یاد شده خارج شوند باید روزانه ۴۱ هزار و ۴۰۰ تومان عوارض بپردازند.

همچنین برای سفرهایی که فقط یک سر آن در ساعات پیک (اوج) ترافیک انجام شود، بهای عوارض ۲۷ هزار و ۶۰۰ تومان و هم برای سفرهایی که کاملاً در ساعات غیر پیک (بین ساعت ۱۰ تا ۱۶) انجام می‌شود این رقم ۲۰ هزار و ۷۰۰ تومان خواهد بود.

حلقه دوم طرح ترافیک سال آینده محدوده کنونی زوج و فرد است و هر خودرو می‌تواند بر اساس نیاز خود در هر یک از روزهای هفته در این محدوده تا ۲۰ روز در هر فصل رایگان رفت و آمد کند و بیشتر از آن را هم در صورت پرداخت عوارض معادل نصف ارقام یاد شده شده برای طرح ترافیک بر اساس ساعت ورود و خروج در محدوده و نوع معاینه فنی خودرو امکان رفت و آمد دارد.

تکلیف رفت و آمد روزانه در هر ۲ محدوده

«علی پیرحسین‌لو» مشاور معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران در این مورد در گفت و گو با رسانه‌ها تصریح می‌کند: افرادی که با خودرو شخصی در یک روز هم وارد محدوده طرح ترافیک و هم محدوده زوج و فرد شوند، تنها عوارض طرح ترافیک به حساب آنان منظور خواهد شد و نیازی به پرداخت جداگانه عوارض رفت و آمد در محدوده زوج و فرد ندارند.

وی ادامه می‌دهد: خودروهایی که فقط در حلقه دوم طرح ترافیک (محدوده زوج و فرد کنونی) رفت و آمد کنند تنها مشمول پرداخت عوارض این محدوده که نصف بهای عوارض طرح ترافیک است، می‌شوند.

پیرحسین‌لو توضیح داد: در صورتی که شهروندی هم در محدوده زوج و فرد و هم در محدوده طرح ترافیک رفت و آمد کند، از حساب رفت و آمد رایگان ۲۰ روزه وی کسر نخواهد شد.

موافقت پلیس با اجرای رینگ دوم

رئیس پلیس پایتخت هم چندی پیش در خصوص اجرای طرح جدید جایگزین زوج و فرد در تهران گفته بود که رینگ دوم طرح ترافیک با نظر پلیس و جلسات کارشناسی تصویب شده است.

سردار حسین رحیمی با ذکر اینکه خودروهای پلاک تهران هر فصلی ۲۰ روز می‌توانند به طور رایگان در محدوده زوج و فرد سابق رفت و آمد کنند تاکید کرد: سهمیه ۲۰ روزه هر فصل را باید در همان فصل مصرف کرد و قابل انتقال به فصل‌های دیگر سال نیست.

به گفته فرمانده انتظامی تهران بزرگ، خودروهای پلاک شهرستان‌های غیر از تهران هم طی سال ۶۰ روز و به ازای هر فصل ۱۵ روز اجازه رفت و آمد در محدوده رینگ دوم محدودیت ترافیکی تهران دارند.

رحیمی همچنین تاکید کرده که محدوده رینگ دوم طرح ترافیک همان محدوده طرح زوج و فرد کنونی را شامل می‌شود و تصمیمی برای تغییر این محدوده اتخاذ نشده است.

درحالی که هنوز مراحل حذف طرح زوج و فرد به مراحل عملیاتی خود نرسیده است؛ ولی باتوجه به معضلات مهم مربوط به ترافیک و آلودگی هوا که سال‌هاست پایتخت نشینان را رنج می‌دهد، انتظار است اگر طرحی در این حوزه اجرایی می‌شود به حل این معضلات بینجامد.

خیلی از کارشناسان البته در کنار اجرای چنین طرح‌هایی، توسعه ناوگان حمل و نقل عمومی را برای کاهش بار ترافیک و میزان آلودگی هوا بسیار مؤثر می‌دانند؛ موضوعی که مدیران شهری همواره بر آن و هم اختصاص اعتبار موردنیاز تاکید می‌کنند.

حال در وضعیتی که شهردار تهران در نشست‌های هیات دولت حاضر می‌شود امیدها برای رونق بیشتر در توسعه حمل و نقل عمومی پایتخت هم جان تازه‌ای گرفته‌اند و پیروزحناچی هم روز پیش با اشاره به وعده رئیس جمهوری مبنی بر کمک به توسعه مترو گفته است: به خاطر اخبار مربوط به سیل توجه کافی به موضوع توجه دولت به توسعه مترو نشد.

حناچی اضافه کرد: رئیس جمهوری در آیین افتتاح خط ۶ قول همکاری و پیگیری در این زمینه داد که این بزرگ‌ترین موفقیت ما بود.

ایرنا