رکورد زیان انباشته در خودروسازی ایران شکسته شد

آخرین صورت‌های مالی ارائه شده خودروسازان به بورس نشان می‌دهد زیان انباشته ایران خودرو و شرکت خودروسازی سایپا تا پایان پاییز امسال به مرز ۱۱ هزار میلیارد تومان نزدیک شده است. با توجه به این رقم، رکورد زیان انباشته در خودروسازی ایران شکسته شد.

بنابر آماری که دو خودروساز مطرح کشور به بورس اعلام کرده‌اند، زیان انباشته آنها تا پایان پاییز امسال به ۱۰ هزار و ۸۴۷ میلیارد تومان رسیده است. بر این اساس، ایران خودرو به عنوان بزرگ‌ترین خودروساز کشور، زیان ۴ هزار و ۶۷۷ میلیارد تومانی را در کارنامه خود ثبت کرده و سایپایی‌ها هم ۶ هزار و ۱۷۰ میلیارد تومان زیان دیده‌اند. اگرچه صنعت خودرو سال‌هاست با زیان انباشته دست و پنجه نرم می‌کند، با این حال زیان تقریباً ۱۱ هزار میلیاردی برای نخستین بار در تاریخ خودروسازی کشور به ثبت رسیده است. شاید در نگاه نخست این طور به نظر برسد که زیان موردنظر با کمک دولت و همچنین آزادسازی قیمت خودرو، قابل جبران است، با این حال زیان ۱۱ هزار میلیاردی فقط بخشی از بحران مالی ایران خودرو و سایپا به شمار می‌رود و داستان بدهی‌هایشان، مثنوی دیگری است. طبق یک روایت، دو خودروساز بزرگ داخلی هم اکنون ۵۰ هزار میلیارد تومان بدهی به بخش‌های گوناگون دارند که از این رقم، ۱۵ تا ۲۰ هزار میلیارد تومان منتسب به قطعه‌سازان است و نزدیک به ۳۰ هزار میلیارد تومان هم معوقات بانکی آنها را تشکیل می‌دهد. پس غول‌های جاده مخصوص از یک طرف با زیان انباشته بزرگی مواجه هستند و از طرف دیگر با بدهی‌های بزرگ دست و پنجه نرم می‌کنند و در این وضعیت، حتی وعده کمک ۱۲ هزار میلیارد تومانی دولت به آنها هم نمی‌تواند این حجم از بحران مالی را پاسخ دهد.

اما بررسی روند زیان دهی خودروسازان در سه فصل بهار و پاییز و زمستان نشان می‌دهد سال ۹۷ به نوعی نقطه عطف زیاندهی آن‌ها بوده است. صورت‌های مالی نشان می‌دهند ایران خودرو و سایپا همواره در طول سال جاری در مسیر ضرر قرار داشته‌اند و نتیجه آن، رسیدن زیان انباشته به ۱۱ هزار میلیارد تومان بوده است. صورت‌های مالی ارائه شده به بورس توسط ایران خودرو، نشان می‌دهد این گروه در فصل بهار ۶. ۷ میلیارد تومان سود کرده، با این حال آبی‌های جاده مخصوص در تابستان زیان ۲ هزار و ۵۷۵ میلیارد تومانی را به ثبت رسانده‌اند. در فصل پاییز هم ۲ هزار و ۵۳۵ میلیارد تومان دیگر به زیان این شرکت اضافه شده است تا در مجموع زیانی ۵ هزار و ۱۱۰ میلیارد تومانی در کارنامه ۹ ماه امسال ایران خودرو به ثبت برسد. روند زیان دهی ایران خودرو در طول سال جاری به این شکل بوده که این شرکت تا پایان بهار امسال نزدیک به ۴۵۰ میلیارد تومان سود داشته، ولی در پایان تابستان و پاییز، به ترتیب ۲ هزار و ۱۳۵ میلیارد تومان و ۴ هزار و ۶۷۷ میلیارد تومان زیان انباشته ثبت کرده است. سایپایی‌ها هم طبق صورت‌های مالی ارائه شده به بورس، در فصل بهار امسال ۳. ۸ میلیارد تومان سود حاصل کرده‌اند، ولی در تابستان متحمل زیان یک هزار و ۷۲۴ میلیارد تومانی شده‌اند. دومین خودروساز بزرگ ایران در فصل پاییز هم ۳ هزار و ۳۱۴ میلیارد تومان زیان حاصل کرده و در مجموع ۹ ماه امسال هم زیانی ۵ هزار و ۲۹ میلیارد تومانی را به ثبت رسانده است. روند مالی سایپا در طول سال جاری نشان می‌دهد زیان انباشته این گروه در پایان تابستان به ۲ هزار و ۹۱۰ میلیارد تومان و در انتهای پاییز به ۶ هزار و ۱۷۰ میلیارد تومان رسیده است.

در باب ارقام اعلامی، یک ابهام بزرگ وجود دارد که به سود اعلامی خودروسازان در بهار مربوط می‌شود. هم ایران خودرو و هم سایپا در حالی برای فصل بهار اعلام سود کرده‌اند که این سود در عرض سه ماه جایش را به زیان مجموعاً ۴ هزار و ۲۹۹ میلیارد تومانی داده است. اکنون سؤال اینجاست که جا به جایی سود و زیان در این سطح چگونه رخ داده و آیا می‌توان بر صحت اطلاعات ارائه شده خودروسازان به بورس، مهر تأیید زد؟ در جواب به این سؤال، یک کارشناس مالی گفت: ابهام موردنظر می‌تواند ریشه در دو موضوع داشته باشد، یکی نادیده گرفتن زیان شرکت‌های زیرمجموعه خودروسازان وهمچنین زیان انباشته آنها در فصل بهار و دیگری، اعلام غیر واقعی ارقام مربوط به هزینه تولید.

وی افزود: اگر اتفاق نخست را فرض بگیریم، معنایش این است که خودروسازان زیان زیرمجموعه‌های خود را به همراه زیان انباشته در صورت‌های مالی فصل بهار منعکس نکرده و در ادامه به فصول تابستان و پاییز منتقل شده است. این کارشناس با ذکر اینکه این اقدام احتمالی در راستای عادی نشان دادن وضعیت مالی خودروسازان انجام گرفته، تاکید کرد: اگر این فرض را صحیح بدانیم، خودروسازان با توجه به داغ شدن بحث آزادسازی قیمت و در راستای قانع کردن دولت برای اعمال این سیاست، زیان واقعی خود را در فصول تابستان و پاییز اعلام کرده‌اند؛ در واقع اعلام زیان واقعی به‌عنوان حربه‌ای برای ترغیب دولت به آزادسازی قیمت خودرو انجام شده است.

وی در خصوص فرض دوم هم گفت: ممکن است خودروسازان اصل افشای کامل اطلاعات در بورس را رعایت نکرده و برای آنکه در ظاهر نشان دهند سودده هستند، هزینه و قیمت تمام شده محصولات خود را کمتر از آن چه بوده، اعلام کرده باشند. این کارشناس تاکید می‌کند: اگر چنین اتفاقی رخ داده باشد، خودروسازان تخلف کرده‌اند، چون نباید هزینه تولید را کمتر یا بیشتر از آنچه هست، به بورس اعلام کنند. هرچه هست، آنچه در آیینه بورس از شرایط مالی خودروسازان منعکس شده، نشان می‌دهد آنها در زیان و بدهی بزرگی غوطه ورند و به این راحتی‌ها هم توان خروج از این باتلاق را ندارند. البته قطعاً آزادسازی قیمت خودرو و تحقق وعده کمک ۱۲ هزار میلیارد تومانی (به زنجیره خودروسازی کشور) می‌تواند آنها را در مسیر کاهش زیان و بدهی قرار دهد، ولی اینکه صنعت خودرو از چاه ویل مالی نجات یابد، با شکی بزرگ رو به رو است. فرض کنیم دولت طبق وعده‌اش، ۱۲ هزار میلیارد تومان به خودروسازی کمک کند؛ این پول فقط می‌تواند بخشی از بدهی ایران خودرو و سایپا را به صنعت قطعه جبران و فشار قطعه سازان را بکاهد، ولی درد آنها را دوا نخواهد کرد.

آزادسازی قیمت هم قطعاً خودروسازان را به سمت کاهش زیان خواهد برد، اما نکته اینجاست که توان تولید آنها با توجه به داستان پر پیچ و خم تحریم، بسیار افت کرده است و تیراژ که بالا نباشد، قیمت بیشتر و بیشتر افزایش می‌یابد و این موضوع روی تقاضا و فروش اثر منفی می‌گذارد. شاید اگر اواسط دهه ۸۰ سیاست سرکوب قیمت اجرا نمی‌شد و قیمت‌گذاری در حاشیه بازار ادامه می‌یافت، خودروسازان کشور اکنون گرفتار زیان ۱۱ هزار میلیاردی نبوده و بلکه سود هم می‌کردند. در مقطع فعلی هم اگر پای تحریم در میان نبود و روند تأمین قطعات مختل نمی‌شد و خودروسازان خارجی هم نمی‌رفتند، می‌شد در کنار آزادسازی قیمت و کمک مالی دولت، از مسیر افزایش تولید و جذب سرمایه خارجی هم از حجم بدهی و زیان انباشته خودروسازان کاست و آنها را وارد مسیر سوددهی کرد. فعلاً اما تحریم سایه سنگین خود را روی خودروسازی انداخته و تا اتفاق سیاسی بزرگی (چیزی شبیه برجام) رخ ندهد، این سایه کنار زدنی نیست.

دنیای اقتصاد