ادامه قرعه کشی با زیان انباشته خودروسازان؟

وزیر صنعت، معدن و تجارت روز گذشته از پایان سیستم فروش خودرو از طریق قرعه‌کشی خبر داد و اعلام کرده که به غیر از دو محصول گروه خودروسازی سایپا مابقی محصولات این شرکت بدون قرعه‌کشی و به صورت فروش فوری عرضه می‌شود.

از آخرین باری که خودرو بدون روش‌های خاص و عدم واسطه‌گری در بازار فروخته شده بیش از ۳ سال می‌گذرد و در این مدت به دلیل آنچه کاهش تولید و زیان انباشت شرکت‌های خودروسازی که در نتیجه قیمت‌گذاری دستوری و الزام برای اجرای فرمول شورای رقابت گفته می‌شد از طریق قرعه کشی واگذار می‌شد.

روشی که همچنان مورد انتقاد متقاضیان قرار داشت. با افزایش تنش‌ها در عرضه خودرو و آغاز به کار دولت سیزدهم که مهم‌ترین وعده آن افزایش تولید، اصلاح قیمت برای خروج خودروسازان از زیان و واردات خودرو بود. پس از تاخیر در تحقق وعده‌های فاطمی امین، وزیر صمت تصمیم گرفت با اجرای سامانه یکپارچه فروش ساز و کار دیگری را در عرضه خودرو تا ایجاد تعادل در بازار عرضه و تقاضا به کار گیرد. حال با گذشت چند ماه از اجرای این سامانه خبرها از خروج برخی محصولات از فرایند قرعه‌کشی حکایت دارد که به گفته مسئولان این حوزه در نتیجه به صفر رسیدن خودروهای ناقص و رشد تولید رقم خورده است.

موضوعی که اگرچه وزیر صمت و تیم وزارتخانه تاکید کرده‌اند به زودی در تمامی محصولات دو خوردوساز بزرگ تسری خواهد یافت اما آنچه در این بین حائز اهمیت است وعده‌ای است که با وضعیت مالی خودروسازان همخوانی ندارد به‌طوری‌که‌ بررسی‌ها نشان می‌دهد اگرچه در بهار امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل با رشد همراه بوده اما زیان انباشته خودروسازان نیز در این مدت به ۷۷ هزار میلیارد تومان رسیده که رشد ۳۸ درصدی را تجربه کرده است.

البته حذف قرعه‌کشی برخی از محصولات خودرویی باعث تغییر قیمت‌ها در بازار نیز شده است، به گونه‌ای‌که در برخی از محصولات به ویژه محصولات گروه سایپا شاهد افت قیمت‌ها بوده‌ایم. در این رابطه کارشناسان معتقدند تداوم افزایش تولید با این میزان زیان انباشت که قطعا افزایش نیز خواهد یافت امکان پذیر نبوده و به نظر می‌رسد بخشی از وعده وزیر صمت برای حذف قرعه‌کشی به اثر‌گذاری واردات خودرو وابسته بوده که قرار است از طریق خودروهای ارزان قیمت و اقتصادی بازار را تحت الشعاع قرار دهد. حال باید منتظر شد و دید آیا قرعه‌کشی از صنعت خودرویی کشور حذف خواهد شد یا قیمت‌گذاری دستوری و زیان انباشت اجازه تحقق وعده فاطمی امین را نمی‌دهد.
 

کاهش چشمگیر خودروهای ناقص

سید رضا فاطمی امین در جریان بازدید از سه واحد تولیدی و صنعتی در شهرک صنعتی کاوه شهرستان ساوه در پاسخ به این پرسش که چه زمانی مساله قرعه‌کشی خودرو در کشور به پایان خواهد رسید، گفت: خروج خودرو از قرعه کشی تابع عرضه و تقاضا و سازوکار بازار است و پایان قرعه کشی به تدریج اتفاق خواهد افتاد. وی بیان کرد: در شرکت خودروسازی سایپا به جز دو خودرو تمامی خودروهای تولیدی از فرآیند قرعه کشی خارج شده‌اند. فاطمی امین با اشاره به آمار بالای تولید خودرو در کشور گفت: آمار تولید خودروهای ناقص در کشور به صفر رسیده و هر خودرویی که وارد خط تولید می‌شود به‌طور کامل تولید و از خط تولید خارج می‌شود. وی تصریح کرد: در آبان و آذر ماه سال گذشته ۱۷۰ هزار خودروی ناقص در کشور تولید شده بود که امسال به ۲۰ هزار دستگاه خودرو کاهش یافت و به مرور زمان به صفر خواهد رسید و روند خودرو بسیار مطلوب است. در این رابطه سخنگوی وزارت صمت نیز روز گذشته گفت: از ابتدای امسال تا ۲۸ تیر ماه، ۲۴۱ هزار و ۴۶۵ دستگاه خودرو کامل تولید شده است که نسبت به مدت مشابه سال گذشته نشان‌دهنده رشد ۲۷۵ درصدی است.

ضمن اینکه تعهدات معوق خودروسازان نیز در مدت یاد شده ۸۴ درصد کاهش داشته است. سخنگوی وزارت صنعت، معدن و تجارت خروج تدریجی طرح‌های فروش خودرو از شمول قرعه‌کشی را نتیجه رشد تولید خودرو دانسته و گفت که با بررسی ثبت‌نام شدگان در مرحله دوم تخصیص یکپارچه مشخص شده که گروه خودروسازی سایپا (جز ساینا S و کوئیک S)، بقیه محصولات آن از قرعه‌کشی خارج شده است. همچنین به دنبال افزایش تولید و کاهش تعهدات، برای اولین بار پس از سه سال، خودرو شاهین به‌صورت فروش فوری عرضه می‌شود. وی مجموع خودروهای عرضه شده در مرحله دوم قرعه‌کشی یکپارچه را ۱۰۴ هزار دستگاه اعلام کرده و گفت: به تمام ثبت‌نام‌کنندگان کوئیک و کوئیک R بدون قرعه‌کشی خودرو داده خواهد شد. قالیباف مدیریت مناسب فروش خودرو و حذف تدریجی قرعه‌کشی را ناشی از تجمیع عرضه‌ها در سامانه یکپارچه تخصیص خودرو دانست.

رقابت تولید و زیان انباشت

در این رابطه بررسی‌ها از آمار تولید و فروش خودروسازان در فصل بهار نشان می‌دهد تولید سه خودروساز کشور که در سال ۱۳۹۶ به بیش از یک میلیون و ۴۱۵هزار دستگاه رسیده بود، ناگهان در سال ۱۳۹۷ با کاهش بیش از ۴۰ درصدی به حدود ۸۴۱ هزار دستگاه سقوط کرد و عملا تیراژ این سه خودروساز تا سال گذشته نیز در همین حدود باقی ماند؛ به گونه‌ای که میانگین تولید این سه خودروساز طی سال‌های ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۰ حدود ۸۷۱ هزار دستگاه بوده است. این رقم برای سال‌های ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۶ حدود یک میلیون و ۱۷۷ هزار دستگاه بود. حالا انتشار آمار تولید و فروش سه خودروساز بزرگ کشور در فصل بهار امسال نشان می‌دهد که هر چند شرایط تولید نسبت به سال‌های پیش از تحریم همچنان فاصله دارد، اما نسبت به سه سال گذشته شاهد بهبود شرایط تولید هستیم. سه خودروساز بزرگ کشور در بهار امسال در مجموع حدود ۲۲۷ هزار دستگاه تولید کردند که نسبت به مدت مشابه سال گذشته افزایش بیش از ۹ درصدی را نشان می‌دهد.

مقایسه آمار تولید در بهار امسال با بهار سال ۱۳۹۷ یعنی پیش از خروج آمریکا از برجام، نشان می‌دهد که تولید این سه خودروساز کاهش ۲۲ درصدی را تجربه می‌کند. در فصل بهار، فروش هم همانند تولید بهترین عملکرد سال‌های تحریم را ثبت کرده است. ایران خودرو، سایپا و پارس خودرو در سه ماهه نخست امسال در مجموع حدود ۲۵۱ هزار دستگاه فروخته‌اند که نسبت به مدت مشابه سال گذشته افزایش بیش از ۳۷ درصدی را نشان می‌دهد. هرچند مقایسه این رقم با بهار حاکی از کاهش بیش از ۱۱ درصدی است. آنچه که صورت‌های مالی خودروسازان نشان می‌دهد این است که تیراژ تولید در فصل بهار بهبود نسبی را طی چهار سال گذشته تجربه کرده است. با این وجود دو نکته مهم در این خصوص وجود دارد. اولا هر چند کمیت تولید بهبود یافته اما آنچه که غیرقابل انکار است، ‌کاهش محسوس کیفیت خودروهای تولیدی است. ثانیا نگاهی به ترازنامه این شرکت‌ها نشان می‌دهد که زیان انباشته آنها در بهار امسال به بیش از ۷۷ هزار میلیارد تومان رسیده که نسبت به فصل مشابه سال گذشته افزایش حدود ۳۸ درصدی را نشان ‌دهد.

آرمان ملی