شروع عرضه خودرو در بورس‌ کالا

ر گزارشی که شنبه گذشته در همین صفحه چاپ شد، چهار سناریو برای قیمت‌گذاری خودرو در سال‌آینده را مورد بررسی قرار داد. در این گزارش، با استناد به‌نظر دولت و همچنین کارشناسان و فعالان صنعت خودرو، عنوان شده که محتمل‌ترین شیوه قیمت‌گذاری خودرو در سال‌آینده، کشف قیمت در بورس‌کالا است. این نتیجه‌گیری از آن جهت به‌دست آمد که دولت بین خسارات قیمت‌گذاری دستوری و تبعات اجتماعی آزادسازی قیمت خودرو بلاتکلیف مانده و از همین‌رو به‌دنبال راهکاری میانه است.

با توجه به اینکه با عرضه خودرو در بورس‌کالا، از یک‌سو قیمت‌گذاری دستوری حذف و از سویی، قیمت نیز آزاد نمی‌شود، به‌نظر می‌رسد دولت موافق اجرای این شیوه است. حالا با توجه به پذیرش شاهین در بورس‌کالا، به‌نظر می‌رسد بورسی شدن خودرو در سال‌آینده تقریبا قطعی است و پس از تعیین ‌سازو‌کار کلی، تمام خودروهای تولید داخل تحت نظام حاکم در بستر بورس‌کالا تعیین قیمت خواهند شد.

با عرضه خودرو در بورس‌کالا، خودروسازان به واسطه کنار گذاشته شدن قیمت‌گذاری دستوری، از مسیر زیان‌دهی خارج خواهند شد و از طرفی، رانت موجود در بازار خودرو (ناشی از اختلاف قیمت کارخانه و بازار خودروها) به حداقل خواهد رسید. هرچند همچنان ابهاماتی مبنی‌بر اینکه قیمت پایه خودروها برای عرضه در بورس‌کالا را چه نهادی و چگونه تعیین خواهد کرد و همچنین تکلیف مابه‌التفاوت قیمت پایه و قیمت کشف شده در بستر بورس چه خواهد شد، وجود دارد، با این حال به‌نظر می‌رسد بورسی شدن خودرو در مجموع هم به نفع تولیدکنندگان است و هم مصرف‌کنندگان واقعی.

دولت خوب می‌داند که ادامه شیوه فعلی تعیین قیمت (قیمت‌گذاری در ستاد تنظیم‌بازار به‌صورت دستوری) به صلاح نیست و مانعی بر سر راه بهبود کمی و کیفی خودروهای داخلی به‌شمار می‌رود، با این حال جسارت آزادسازی را نیز با توجه به تبعات اجتماعی آن ندارد. همین حالا افزایش ۱۸‌درصدی قیمت (مصوب آذر ماه) برای دولت و وزارت صمت گران تمام شده، چه آنکه نمایندگان مجلس شورای اسلامی قصد دارند رضا فاطمی‌امین (وزیر صمت) را استیضاح کنند.

این استیضاح البته دلایل غیر خودرویی نیز دارد، اما بهانه اصلی مجلسی‌ها صدور مجوز افزایش قیمت خودرو است. با توجه به حساسیت‌ها به آزادسازی قیمت خودرو از یک‌سو و به‌صلاح‌نبودن ادامه قیمت‌گذاری دستوری از سوی دیگر، عرضه خودرو در بورس‌کالا می‌تواند فرمولی متعادل و کارگشا برای حل معضل قیمت‌گذاری خودرو باشد، منتها مشروط بر آنکه ‌سازوکاری دقیق و منطقی برای آن درنظر گرفته شود.

در این مورد اما سرپرست مدیریت عملیات عرضه بورس‌کالای ایران در گفت‌وگو با «ایرنا» به تشریح موضوع بورسی‌شدن خودرو پرداخته است. احمد رحیمی با بیان اینکه حداقل ۸۰‌درصد از تولید سالانه خودروی شاهین از طریق بورس‌کالای ایران عرضه خواهد شد، می‌گوید: پس از آن، تصمیم‌گیری لازم درخصوص عرضه سایر خودروها از مسیر بورس‌کالا به‌عمل خواهد آمد.

وی در پاسخ به این پرسش که مزایای عرضه خودرو در بورس چیست، می‌گوید: با عرضه خودرو در بورس‌کالا، تخصیص خودرو از فرآیند قرعه‌کشی خارج شده و زیان شرکت‌های خودروساز در صورت فروش با قیمت واقعی کاهش می‌یابد و آنها به سمت سودآوری خواهند رفت. همچنین مصرف‌کننده نهایی نیز در یک حراج منصفانه حضور پیدا کرده و خودروی موردنیاز خود را با قیمت قطعی می‌خرد. به گفته رحیمی، در این معامله، شرکت فروشنده خودرو، مبلغ پرداختی خریدار کالا را به‌صورت کامل دریافت و به این ترتیب سود ناشی از اختلاف قیمت بین بازار و کارخانه به حساب تولیدکننده واریز خواهد شد.

رحیمی با بیان اینکه تمامی افراد دارای کد بورسی می‌توانند نسبت به خرید خودرو از بورس‌کالا اقدام کنند، می‌افزاید: کشف قیمت خودرو نیز از طریق حراج انجام شده و طبیعتا در صورت در دسترس‌بودن یک کالا و عدم‌نیاز به قرعه‌کشی، در یک بازه زمانی شاهد کاهش اختلاف قیمت کارخانه و بازار خواهیم بود. رحیمی اما در پاسخ به این پرسش که آیا روی خودرو، ابزارهای مالی هم تعریف خواهد شد، می‌گوید: ابزارهای مختلفی از قبیل بازار فیزیکی، گواهی سپرده کالایی، اوراق سلف موازی استاندارد و... به‌صورت پکیج برای خودروساز در نظر گرفته‌شده و آنها می‌توانند متناسب با نیاز خود از این ابزارها استفاده کنند.

به گفته وی، بخشی از مشکلات صنعت خودرو که عمدتا مربوط به‌وجود اختلاف بین قیمت کارخانه و قیمت بازار است، در این رویداد مرتفع می‌شود. رحیمی تاکید می‌کند: با بازگشت پول حاصل از این تفاوت قیمتی به حساب تولیدکننده کالا، قاعدتا باید منتظر افزایش کیفیت و کمیت کالا نیز باشیم. این گفته وی در شرایطی است که در طرح مجلس شورای اسلامی مبنی‌بر عرضه خودرو در بورس‌کالا، گفته شده بود مابه‌التفاوت قیمت پایه و قیمت کشف‌شده در بورس، در اختیار خودروسازان قرار نخواهد گرفت و به حسابی جداگانه واریز می‌شود.

این موضوع یکی از دلایلی بود که خودروسازان با توجه به آن، مخالف عرضه محصولاتشان در بورس‌کالا بودند. حالا اما اگر این مابه‌التفاوت به حساب خودروسازان واریز شود، به‌نظر می‌رسد خودروسازان نیز مایل به بورسی‌شدن محصولاتشان باشند. در نهایت اما بنا به گفته سرپرست مدیریت عملیات عرضه بورس‌کالای ایران، عرضه‌کننده هر کالایی از جمله خودرو برای تمامی فروش خود از طریق بورس‌کالا مشمول ۱۰‌درصد معافیت مالیاتی خواهد شد. وی این را هم گفته که تمامی جزئیات عرضه و نحوه خرید در هنگام عرضه خودرو مانند دیگر کالاها اطلاع‌رسانی خواهد شد.