عرضه خودرو در بورس کالا به نفع مصرف کنندگان است؟

طرح عرضه خودرو در بورس کالا از مدت‌ها پیش به عنوان راهکاری برای اصلاح شیوه قیمت‌ گذاری و همچنین تنظیم بازار مطرح و حتی به شکلی محدود نیز به اجرا درآمد، اما موضع مخالف وزارت صمت اجازه فراگیر شدن آن را نداد و به رغم عرضه دو محصول یکی شرکت خصوصی در بورس کالا، در اواخر تیرماه متوقف شد اما مجددا این طرح در اواخر مردادماه جاری و پس از موافقت وزارت صمت با عرضه بخشی از خودروها در بورس کالا کلید زده شد.

در حال حاضر حدود یک دهه از اعمال مستقیم سیاست‌های دستوری در قیمت‌گذاری خودرو می‌گذرد و به اعتقاد بسیاری از کارشناسان و فعالان خودروسازی، این روش سبب زیان‌دهی تولیدکننده شده، ضمن آن‌که به دلالی و رانت بازار نیز دامن زده است.

البته در این سال‌ها تلاش‌ های زیادی برای کنار گذاشتن این سیاست و اصلاح شیوه قیمت‌گذاری خودرو صورت گرفت، اما هیچ‌کد‌ام به نتیجه مطلوب نرسید. طرح عرضه خودرو در بورس کالا نیز ابتدا چندان جدی گرفته نشد، اما رفته‌ رفته مدافعان زیادی حتی بین فعالان خودروسازی پیدا کرد و در نهایت شورای عالی بورس نیز(پس از جلب‌نظر موافق وزارت صمت) رسما آن را به تصویب رساند.

در این میان برخی از کارشناسان معتقدند این روش می‌تواند دست دلالان را از بازار خودرو کوتاه کند و میزان تقاضای کاذب را که به دنبال تفاوت قیمت فاحش میان کارخانه و بازار آزاد به وجود آمده را کاهش دهد. اما برخی از تحلیلگران و کارشناسان بر این اعتقادند که بورس کالا با وجود نحوه و میزان عرضه خودروها نمی‌تواند فرآیند دلالی را حذف کند از این رو هنوز بحث‌ها بر سر صلاحیت عرضه خودرو در بورس کالا ادامه دارد.

البته اخیرا مباحثی در خصوص تصمیم وزارت صمت برای عرضه ۲۰ درصد تیراژ تولید خودرو در بورس کالا مطرح شده که البته روز گذشته سخنگوی وزارتخانه، تاکید کرد هنوز در مورد این مساله جمع بندی نهایی انجام نشده است.

در هر حال به نظر می رسد که وزارت صمت با عرضه خودرو در بورس کالا به‌ صورت مشروط موافقت کرده است زیرا اساسا با توجه به اینکه خودرو یک کالای نهایی است معتقد است که بورس کالا جای عرضه خودرو نیست.

با وجود آنکه هم اکنون عرضه خودرو در بورس کالا فراگیر نیست، اما همچنان برخی کارشناسان معتقدند همین عرضه محدود و اندک می‌تواند آغازی بر حذف قیمت گذاری دستوری و از سویی کاهش رانت و سوداگری در این بازار باشد، در واقع از نگاه کارشناسان، سیاستگذار با این راهکار می‌خواهد از عرضه در بورس کالا به عنوان ابزاری در راستای تنظیم بازار خودرو کمک بگیرد، ابرازی که می‌تواند این هدف را تا حدی محقق کند.

در این ارتباط یک تحلیلگر صنعت خودرو معتقد است عرضه خودرو در بورس کالا اگر چه ابزاری برای فروش خودرو و مسیری برای جلوگیری از تداوم زیان دهی خودروسازان است اما به رغم تهمیدات بورس کالا نمی‌تواند فرآیند دلالی را حذف کند و کماکان این بازار می تواند موجب انحصار و حضور دلالان و هجوم نقدینگی سرگردان شود.

بورسی شدن خودرو زاییده شرایط غیر عادی است

امرالله امینی، در گفت و گو با خبرنگار با بیان این مطلب افزود: با وجود موافقت وزارت صمت، عرضه خودرو در بورس ابزار ماندگاری نیست زیرا اساسا خودرو یک کالای نهایی است و بورس کالا جای عرضه خودرو نیست اما این راهکار در شرایط کنونی زاییده یک شرایط غیر عادی است و باید فروش خودرو براساس راهکار منطقی و عرضه و تقاضا در بازار انجام شود.

وی در ادامه با توجه به برخی ابهامات مربوط به تاثیر عرضه خودرو در بورس کالا به ابلاغ روز گذشته بورس کالا مبنی بر ایجاد محددویت در خرید خودرو با کد بورسی پرداخت و اظهار داشت: اینکه هر کد بورسی صرفا امکان خرید یک خودرو سواری از بورس کالا را دارد نمی تواند از نگاه من محدودیت چندانی برای کسانی که همواره در پی سود و منفعت بیشتر از این بازار هستند، ایجاد کند.

امینی تاکید کرد: اینکه سیاستگذار می‌خواهد از عرضه در بورس کالا به عنوان ابزاری در راستای تنظیم بازار خودرو کمک بگیرد گرچه راهکار جایگزین مناسب‌تری در مقابل قیمت‌گذاری دستوری و قرعه‌کشی خودروهاست، اما باید دید که این ابراز کارایی دارد یا خیر؟ به هر حال مسیر قرعه‌کشی و عرضه در بورس هر دو به نوعی دستکاری مکانیزم بازار بوده و هر دوی این روش‌ها اشتباه و غلط است و نمی تواند کارایی لازم را داشته باشد.

این کارشناس و تحلیلگر صنعت خودرو همچنین با توجه به برخی اظهار نظرها در خصوص تاثیر بورس کالا در ایجاد شفافیت در قیمت خاطر نشان کرد: اگرچه فروش خودرو از طریق بورس کالا می‌تواند شرکت‌های خودروساز را تا حدودی از زیان‌دهی برهاند اما به دلیل عدم‌ توازن میان عرضه و تقاضای خودرو و نبود بازار رقابتی این راهکار کمکی به مصرف‌کننده بازار نمی‌کند.

تعیین سقف دلاری برای واردات منجر به تامین نیاز خریداران متوسط می شود؟

امینی تصریح کرد: به جای راهکار بورس کالا، باید به موضوع افزایش عرضه خودرو و ارتقاء کیفیت تولیدات داخلی و شافیت در عملکرد خودروسازان توجه بیشتر شود مسیری که در نهایت موجب شفافیت در قیمت خواهد شد.

وی در ادامه در خصوص تاثیر واردات خودرو بر جریان قیمت در بازار با توجه به اعلام سقف ۲۰ هزار دلاری برای واردات خودرو اشاره کرد و گفت: اینکه تعیین سقف دلاری در واردات چه میزان قابل اجراست نیازمند بررسی بیشتر بوده و باید دید تا چه حد اجرایی خواهد شد اما نکته مهم در شرایطی که شاهد حدف برخی خودروهای پرتیراژ هستیم وجود جایگزین مناسب این خودروهاست چرا که امروز بازار نیازمند عرضه خودروهایی برای اقشار متوسط و کم درآمد است و البته واردات خودروهای زیر این سقف قیمتی می تواند این بخش از نیاز بازار را تامین کرد.

وی در پایان تاکید کرد: البته فقط با تعیین سقف دلاری نمی توان خودرو ارزان و اقتصادی را وارد کرد و باید همزمان در تعرفه این خودروها نیز بازنگری شده و تغییراتی در این بخش صورت گیرد.

پرشین خودرو