عملکرد سه ماهه خودروسازان در بهار ۹۹

با ارائه گزارش عملکرد سه خودروساز بزرگ کشور به بورس، معلوم شد غول‌های جاده مخصوص در بهار امسال روندی صعودی را در تولید و فروش داشته‌اند، با این حال به روند زیاندهی خود ادامه داده‌اند.

طبق اطلاعاتی که ایران‌خودرو، سایپا و پارس ‌خودرو تحت‌عنوان صورت‌های مالی میاندوره‌ای سه ماهه به بورس اعلام کرده‌اند، روند تولید آنها در مقایسه با بهار سال گذشته صعودی بوده و به‌تبع آن، فروش‌شان هم بالا رفته است. این در حالی است که خودروسازان روندی متفاوت از یکدیگر را طی سه ماه امسال از خود به‌جا گذاشته‌اند. بر این اساس، اگرچه هرسه خودروساز بهار امسال را هم با زیان پشت‌سر گذاشته‌اند، با این حال سایپا و پارس‌خودرو نسبت به سه ماه نخست سال اخیر کاهش زیاندهی را به خود می‌بینند، اما ایران ‌خودرو بیشتر ضرر کرده است.

هر چه هست، در حالت کلی، سه خودروساز بزرگ کشور طی بهار امسال در مجموع ۲۰۳ هزار و ۲۴۶ دستگاه انواع محصول را به تولید رسانده‌اند که در مقایسه با بهار ۹۸، بیش از ۹ درصد افزایش را نشان می‌دهد. در بخش فروش هم نیز غول‌های جاده مخصوص توانسته‌اند ۱۶۹ هزار و ۹۵۹ دستگاه انواع محصول را طی سه ماه امسال به فروش برسانند که نسبت به مدت مشابه سال اخیر (با رقم ۱۱۵ هزار و ۵۶۷ دستگاه)، بیش از ۴۷ درصد رشد را نشان می‌دهد. در بخش سود و زیان اما کل زیان سه ماهه امسال خودروسازان بیش از چهار هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان است. این در حالی است که آنها در بهار ۹۸ نزدیک به ۲ هزار و ۹۰۰ میلیارد تومان زیان دیده بودند، بنابراین بالغ بر هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان به زیان آنها در بهار امسال اضافه شده است.

در باب اینکه چرا خودروسازان کماکان در زیاندهی به سر می‌برند و با وجود افزایش تولید و همچنین نرخ محصولات در مقایسه با بهار ۹۸، دخل و خرج‌شان با هم نمی‌خواند، دلایل گوناگونی از طرف کارشناسان و فعالان صنعت خودرو مطرح می‌شود. اگر پای صحبت خودروسازان بنشینیم، آنها از قیمت‌گذاری دستوری و همچنین وجود نیروهای مازاد به‌عنوان دلایل اصلی تداوم زیاندهی‌شان یاد می‌کنند، حال آنکه بعضی کارشناسان عقیده دارند سوء‌مدیریت و ضعف ساختار مالی به همراه ریخت و پاش‌ها و البته برخی سرمایه‌گذاری‌های دستوری نقش مهمی در زیاندهی سه خودرو‌ساز بزرگ کشور دارند. این دسته از کارشناسان البته اثر نرخ‌گذاری دستوری بر زیانده‌شدن خودروسازان را رد نمی‌کنند، اما معتقدند نباید همه تقصیرها را بر گردن این سیاست انداخت و خودروسازان را از ثبت این کارنامه ضعیف مالی، مبرا کرد.

اما اینکه نرخ‌گذاری دستوری چه اثری بر زیاندهی خودروسازان داشته، با کمتر بودن قیمت‌های اعلامی از طرف نهادهای رگولاتوری در مقایسه با هزینه‌های تولید در ارتباط است. هم اکنون شورای رقابت دستورالعمل تعیین قیمت خودروهای داخلی را صادر می‌کند و خودروسازان مدعی هستند، قیمت‌ها با هزینه‌های تولیدشان همخوانی ندارد. هرچند شورای رقابت می‌گوید با استناد به اسناد و مدارک مالی ارائه شده از سوی گروه های خودروساز، دستورالعمل قیمتی را تعیین می‌کند، با این حال خودروسازان ادعا دارند شورا بخشی از هزینه‌های آنها را نمی‌پذیرد و به همین خاطر، قیمت‌های اعلامی به اصطلاح «عادله» نیست. به گفته خودروسازان، وقتی محصولات آنها زیر قیمت تمام‌شده واقعی به فروش می‌رسد، زیاندهی اتفاقی کاملا طبیعی است و نمی‌توان آن را با مسائلی مانند بهبود بهره‌وری و کاهش سایر هزینه‌ها متوقف کرد. نکته دیگری که فعالان صنعت خودرو در موضوع زیاندهی به آن اشاره می‌کنند، وجود نیروهای مازاد است. به گفته آنها، صنعت خودرو کلی نیروی مازاد دارد به ویژه حالا که تولید هم بسیار کاهش یافته و خیلی پایین‌تر از ظرفیت اسمی است. ازآنجاکه سه خودروساز بزرگ کشور به نوعی دولتی محسوب می‌شوند، امکان تعدیل نیرو حتی در مواقع بحرانی (مانند تحریم و زمانی که تیراژ افتی شدید را به خود می‌بیند) وجود ندارد، بنابراین کلی هزینه بابت حقوق و مزایای این نیروها به شرکت‌های خودروساز تحمیل می‌شود. نکته دیگر اینجاست که به خاطر ماهیت دولتی خودروسازان، بخشی از نیروی انسانی فعلی در نتیجه سفارش افراد سیاسی به‌کار گرفته شده‌اند، آن هم در وضعیتی که شاید اصلا نیازی به جذب‌شان نبوده است. در کنار اینها اما افت شدید تولید به‌دلیل تحریم‌ها را هم نمی‌توان به‌عنوان دیگر موضوع اثرگذار بر زیاندهی خودروسازان منکر شد. به هر حال هرچه تولید رسمی در مقایسه با ظرفیت اسمی پایین بیاید، هزینه‌های سربار افزایش خواهد یافت و این موضوع در روند زیاندهی اثرگذار است.

اما از زیاندهی خودروسازان که بگذریم، آنها در تولید و فروش طی بهار امسال و نسبت به بهار ۹۸، روندی صعودی داشته‌اند. بهبود تولید در حالی رخ داده که صنعت خودرو ایران همچنان درگیر تحریم‌های سختگیرانه آمریکا و به‌تبع آن، دیگر کشورها است. تحریم که از دو سال پیش آغاز و کماکان ادامه دارد، موجب شده دسترسی خودروسازان و قطعه‌سازان به قطعات و مواد اولیه خارجی محدود شود و این موضوع تولید را با افتی بزرگ رو به رو کرده است. گفته می‌شود خودروسازی ایران ظرفیت تولیدی دو میلیون دستگاهی دارد، با این حال تحریم و دیگر مشکلات اجازه نمی‌دهد تیراژ به سقف موجود بچسبد. با این حال اما خودروسازان هم اکنون به ثبات نسبی در تولید رسیده‌اند و اگرچه بعید است به این زودی‌ها رکورد سال ۹۰ خود (تیراژ یک میلیون و ۶۰۰ هزار دستگاهی) را تکرار کرده یا به آن نزدیک شوند، با این حال در مقایسه با دوران اولیه تحریم اوضاع نسبتا بهتری دارند. طی دو سال اخیر از تحریم، برخی محصولات از خطوط تولید خودروسازان حذف شد، با این حال روند جایگزنی آنها با محصولات جدید مدت‌هاست آغاز شده و ادامه خواهد داشت. این موضوع می‌تواند آمار تولید خودروسازان را طی سال‌جاری بهبود ببخشد، البته مشروط بر آنکه تحریم ومشکلات مالی مانع نشوند.

در نهایت اما روند صعودی فروش هم اتفاق دیگری است که در بهار امسال و نسبت به بهار ۹۸ در بخش اصلی خودروسازی ایران رخ داده است. این موضوع ریشه در بهبود تولید دارد و با توجه به برنامه‌ریزی وزارت صنعت،معدن و تجارت برای افزایش فروش، طی امسال خودروسازان بازهم ارقام بالاتری در فروش به ثبت خواهند رساند.

جزئیات عملکرد سه ماهه خودروسازان

اما نگاهی به جزئیات کارنامه بهاری خودروسازان در تولید، فروش و سود و زیان بیندازیم و ببینیم هر کدام چه عملکردی نسبت به بهار ۹۸ داشته‌اند. در بین سه خودروساز بزرگ کشور، ایران‌خودرو صاحب بیشترین میزان تولید و فروش بوده و البته زیان بسیار بالاتری را نیز در مقایسه با سایپا و پارس‌خودرو از خود به جا گذاشته است. طبق صورت‌های مالی ارائه شده به بورس توسط ایران‌خودرو، درآمد عملیاتی این شرکت در بهار امسال بالغ بر هشت هزار و ۹۰۰ میلیارد تومان بوده که در مقایسه با بهار ۹۸، نزدیک به ۱۰۵ درصد رشد را نشان می‌دهد.

این شرکت همچنین طی بهار امسال بالغ بر ۹۶ هزار دستگاه انواع محصول را به تولید رسانده که نسبت به بهار ۹۸، نزدیک به ۳۹ درصد رشد را به خود می‌بیند. در بین محصولات این شرکت، گروه پژو دارای بیشترین تیراژ (۶۹ هزار و ۲۳۳ دستگاه) است و هایمای مونتاژی چینی هم کمترین میزان تولید را دارد. در بهار امسال اما ایران‌خودرو نه تندر-۹۰ تولید کرده و نه سوزوکی گرندویتارا و نه دانگ فنگ. ایران‌خودرویی‌ها در فروش بهار امسال خود هم آماری ۷۶ هزار و ۳۷۰ دستگاهی به جا گذاشته‌اند که نسبت به بهار ۹۸ رشد حدودا ۴۸ درصدی را نشان می‌دهد. آبی‌های جاده مخصوص اما در بهار امسال زیانی هنگفت را تجربه کرده‌اند که در مقایسه با فصل مشابه سال گذشته صعودی شدید را به خود می‌بیند. بر این اساس، زیانی بالغ بر سه هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان برای ایران‌خودرو به ثبت رسیده و این در حالی است که نسبت به بهار ۹۸، نزدیک به ۱۰۹ درصد رشد کرده است.

رشد زیاندهی بزرگ‌ترین خودروساز ایران در بهار امسال و نسبت به فصل مشابه سال پیش در حالی است که سایپا و پارس‌خودرو روندی نزولی در زیاندهی داشته‌اند. طبق صورت‌های مالی سایپا، این شرکت در بهار امسال بیش از ۴۱۰ میلیارد تومان زیان دیده که نسبت به بهار ۹۸ حدود ۴۸ درصد افت را نشان می‌دهد. بنابراین سایپایی‌ها هرچند به زیاندهی خود طی سه ماه ابتدایی امسال ادامه داده‌اند، اما در مقایسه با مدت مشابه سال اخیر روندی کاهشی داشته‌اند. صورت‌های مالی سایپا همچنین نشان می‌دهند این شرکت در بهار سال‌جاری بالغ بر ۲ هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان درآمد عملیاتی داشته که در مقایسه با بهار ۹۸، نزدیک به ۷۲ درصد رشد داشته است. سایپا اما در تولید روندی نزولی داشته، با این حال، فروش این شرکت بهتر شده است. نارنجی‌های جاده مخصوص در مجموع به تولیدی بیش از ۱۰۶ هزار دستگاه در بهار امسال دست یافته‌اند، با این حال نسبت به فصل مشابه ۹۸، نزدیک به هشت درصد کاهش را به خود می‌بینند.  همچنین  فروش ۷۱ هزار و ۷۹۷ دستگاهی سایپا در بهار امسال، بهبود حدودا ۴۷ درصدی را نسبت به بهار ۹۸ در پی داشته است.

در پارس‌خودرو هم که زیرمجموعه سایپا به شمار می‌رود، رشد حدودا ۴۹ درصدی در فروش حاصل شده است. این شرکت همچنین ۲۷ هزار و ۱۳۶ دستگاه محصول را در بهار امسال تولید کرده که نسبت به فصل مشابه سال اخیر ۱۳ درصد افزایش داشته است. سومین خودروساز بزرگ ایران اما هرچند در بهار امسال هم زیان دیده است، اما روند آن در مقایسه با بهار ۹۸ کاهش را به خود می‌بیند. زیان بهار امسال پارس‌خودرو بیش از ۳۰۵ میلیارد تومان بوده که در مقایسه با بهار سال اخیر هفت درصد کاهش نشان می‌دهد. این شرکت همچنین از محل فروش محصولات خود طی سه ماه ابتدایی امسال، بیش از ۵۳۷ میلیارد تومان درآمد به اصطلاح عملیاتی به دست آورده که نسبت به بهار ۹۸ حدود ۲۳۴ درصد رشد داشته است.

دنیای اقتصاد