قیمت سوخت در سال جاری و ۹۸ افزایش نمی‌یابد

خیال مردم حداقل در این یک مورد راحت، براساس شواهد، قرائن و اظهارات مسئولان قیمت سوخت در سال جاری و ۹۸ افزایش نمی‌یابد.

یکی از موضوعاتی که در سال ۹۷ بارها بحث داغ محافل شد موضوع سرنوشت سوخت و بنزین است، که حداقل یک ماه یک بار سوژه رسانه‌ها شد و اوج آن در شروع تعطیلات تابستانی بود که مصرف بنزین در کشور رکورد زده و بنابر اعلام شرکت ملی پالایش و پخش به ۱۰۰ میلیون لیتر در لیتر رسید، در این میان آمار ضد و نقیضی در خصوص قاچاق سوخت هم مطرح شد که حتی تا ۲۰ میلیون لیتر در روز هم تخمین زده شد.

در این وضعیت کارشناسان به تکاپو افتادند تا راه حلی برای مدیریت مصرف و پیشگیری از قاچاق سوخت اتخاذ کنند، چون که فاصله قیمتی سوخت در ایران با کشورهای همسایه نزدیک به ۱۲ برابر است به طوری که در کشور همسایه ترکیه قیمت سوخت ۶ لیر یعنی ۱۲ هزار تومان است و سوخت‌های دیگر همانند گاز هم ۸ برابر ایران است، که طمع قاچاقچیان برای قاچاق سوخت را بیشتر می‌کند.

یکی از مراکزی که سناریوهایی برای مدیریت سوخت مطرح کرد، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی است که در ۵ سناریو پیشنهاداتی را مطرح کرد.

یارانه نقدی بنزین به جای پرداخت یارانه نقدی

اولین سناریو یارانه نقدی بنزین به‌جای پرداخت یارانه نقدی ۴۵۵۰۰ تومانی کنونی است براین اساس که قیمت بنزین به ۲۰۰۰ تومان افزایش یافته و در مقابل به هر ایرانی، معادل ارزش ۳۰ لیتر بنزین ۲۰۰۰ تومانی، یعنی ۶۰۰۰۰ تومان، در کارت اعتباری سرپرست خانوارها تخصیص می‌یابد.

سهمیه بنزین به همه افراد

دومین سناریو سهمیه بنزین به همه افراد است که در این طرح که توسط مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی تدوین شده است، یارانه نقدی تغییر نخواهد کرد و مطابق قبل و سیاست‌های موجود اجرا خواهد شد. به‌علاوه به هر ایرانی دارای کد ملی (به‌جز ساکنین خارج کشور)، به اندازه مشخصی اعتبار استفاده از بنزین به‌طور ماهیانه تعلق می‌گیرد. این سهمیه‌ها به‌جای کارت سوخت در کارت ملی هوشمند افراد و یا کارت بانکی بارگذاری می‌شود.

بازار آنلاین بنزین یا کوپن سوخت

سومین سناریوی مرکز پژوهش‌ها بازار آنلاین بنزین یا کوپن سوخت است به طوری که یارانه نقدی ۴۵۵۰۰ تومانی که هم اکنون به هر فرد پرداخت می‌شود، به طور کامل حذف و به جای آن به هر ایرانی بالای ۱۸ سال، به اندازه معلومی اعتبار استفاده از بنزین به طور ماهیانه تعلق می‌گیرد که با توجه به جمعیت بالای ۱۸ سال کشور و مصرف متوسط کنونی بنزین، ۴۰ لیتر در ماه اعتبار پیشنهاد می‌شود.

عرضه هدفگذاری شده بنزین

چهارمین سناریو عرضه هدف گذاری شده بنزین است به طوری که اگر ظرفیت تولید بنزین در داخل کشور، ۸۰ میلیون لیتر باشد، آنگاه سه قیمت را می‌توان برای آن در نظر گرفت. هر روزی که مصرف بنزین در کشور بالای ۸۱ میلیون لیتر باشد، قیمت بنزین فردای آن روز ۵۰ تومان گران شود. هر روزی هم که قیمت بنزین کمتر از ۷۹ میلیون لیتر بود، قیمت بنزین فردای آن روز ۵۰ تومان ارزان شود. در آخر هر روزی که مصرف بین ۷۹ تا ۸۱ میلیون لیتر بود، قیمت بنزین را تغییر ندهیم. در واقع، یک هدف مصرفی تعیین کنیم.

شناورسازی قیمت بنزین

پنجمین سناریو شناورسازی قیمت بنزین است که در این طرح، قیمت عرضه بنزین برمبنای نوسانات قیمت منطقه‌ای بنزین نوسانی خواهد شد. سپس فاصله قیمت فعلی تا قیمت منطقه‌ای بنزین به طور مستمر و هفتگی و با یک سرعت ثابت کم می‌شود. تا نهایت پس از مدتی (مثلاً چهار سال) به قیمت منطقه‌ای برسد. منابع حاصل از مابه‌التفاوت قیمت‌های جدید و قیمت فعلی هم به طور ماهیانه به صورت نقدی شناور میان مردم و دولت توزیع می‌شود.

سناریوهای مرکز پژوهش‌های مجلس در طول یک ماه گذشته در محافل خبری مطرح و منتشر شد و واکنش‌هایی را در پی داشت، عده‌ای عقیده دارند که این باید یک بار برای همیشه تصمیم واقعی برای سوخت اخذ شود عده‌ای معتقد هستند که این سناریوها در وضعیت کنونی قابلیت اجرایی ندارد که غلامرضا تاجگردون، رییس کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس در این خصوص می‌گوید که موضوع گرانی بنزین بار روانی داشته و دولت تصمیمی برای افزایش آن در سال جاری و آینده ندارد ولی معتقد است مصرف آن باید مدیریت شده و استفاده از کارت سوخت احیاء شود.

موضوع مدیریت، سهمیه بندی و افزایش قیمت سوخت از جمله مباحث مهم و چالشی در کشور است که باید یک بار برای همیشه تصمیم اساسی در این زمینه اخذ شود و پیش از این زیرساخت‌های حمل و نقل عمومی در کشور ایجاد شود که برخی کشورهای همسایه مثل ترکیه سرمایه گذاری مناسب و چشمگیری در این خصوص داشته‌اند و قیمت سوخت را آزاد کرده ولی زیرساخت‌های مناسبی برای حمل و نقل شهروندان ایجاد کرده‌اند.

آنچه که از شواهد و قرائن در طول ماه‌های گذشته بر می‌آید این است که دولت قصد افزایش قیمت سوخت را ندارد و مردم نباید نگران افزایش قیمت سوخت باشند. در همین رابطه بیژن نامدار زنگنه وزیر نفت به خانه ملت می‌گوید که افزایش قیمت سوخت شایعه است و هیچ تصمیمی در این خصوص اخذ نشده و اگر تصمیمی در این خصوص اخذ شود صادقانه به مردم گفته می‌شود.

افزایش یکباره نرخ سوخت هیچ سنخیتی با اسناد بالادستی ندارد

موضوع دیگر در بحث افزایش سوخت این است که افزایش یکباره هیچ سنخیتی با اسناد بالادستی چون قانون برنامه ششم توسعه ندارد.

متن قانون برنامه ششم توسعه در ماده ۳۹ تاکید می‌کند که "به‌منظور ارتقای عدالت اجتماعی، افزایش بهره‌وری در مصرف آب و انرژی و هدفمندکردن یارانه‌ها در جهت افزایش تولید و توسعه نقش مردم در اقتصاد، به دولت اجازه داده می‌شود که قیمت آب و حامل‌های انرژی و سایر کالاها و خدمات یارانه‌ای را با رعایت ملاحظات اجتماعی و اقتصادی و حفظ مزیت نسبی و رقابتی برای صنایع و تولیدات، به مرور زمان تا پایان سال ۱۴۰۰ با توجه به مواد (۱)، (۲) و (۳) قانون هدفمندکردن یارانه‌ها مصوب ۱۳۸۸.۱۰.۱۵ اصلاح و از منابع حاصل به طور هدفمند برای افزایش تولید، اشتغال، حمایت از صادرات غیرنفتی، بهره وری، کاهش شدت انرژی، کاهش آلودگی هوا و ارتقای شاخص‌های عدالت اجتماعی و حمایت‌های اجتماعی از خانوارهای نیازمند و تأمین هزینه‌های عملیاتی و سرمایه‌گذاری شرکتهای ذی‌ربط در چهارچوب بودجه‌های سالانه اقدام لازم را به‌عمل آورد".

ازاین رو، افزایش قیمت سوخت مغیار با قانون برنامه ششم توسعه است، چون که در این قانون بر رعایت ملاحظات اجتماعی و اقتصادی تاکید شده است. فریدون حسنوند، رییس کمیسیون انرژی مجلس در این خصوص می‌گوید بنابر دلایل فنی، اجتماعی، امنیتی و اقتصادی کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی موضوع گرانی بنزین را رد کرده است و در برنامه ششم توسعه به شروطی به دولت اجازه داده شد که قیمت سوخت واقعی شود که این شروط هم اکنون محقق نشده است و تا زمانی که این شروط وجود نداشته باشد افزایش قیمت و سهمیه بندی در دستورکار دولت نیست.

بر اساس آنچه که دولتی‌ها و مجلسی‌ها مطرح کرده‌اند، افزایش قیمت سوخت در سال جاری و سال ۹۸ مطرح نیست و مردم نباید نگران گرانی قیمت سوخت باشند، ولی استفاده از کارت سوخت حتماً باید اجرایی شود تا بتوان اطلاعات و آمار میزان مصرف سوخت در هر جایگاه را از این طریق کسب کرد، چون که حجم قاچاق نگران کننده بوده و باید مانع خروج منابع ملی از کشور شد.