می دانی یک میلیارد تومان چقدر است؟

در روزهای اخیر، تصاویر دردناکی از ضرب و شتم یکی از افسران پلیس راهور به دست صاحب یک خودروی لندکروز در استان فارس، در فضای مجازی به شدت توجه مردم را جلب کرده است. سئوال اینجاست مجازات این شهروند پرخاشگر که حین کتک زدن مامور پلیس فریاد می زد: "می‌دانی یک میلیارد تومان یعنی چه؟" چیست؟

امید سلیمی بنی: تصاویر پخش شده در شبکه های اجتماعی نشاندهنده آن است که خودرویی گران قیمت (لندکروز) در کنار جاده بین شهری واژگون شده و به شدت آسیب دیده است. در کنار این خودرو، خودروی گشت پلیس راهور (مگان) با چراغ های روشن ایستاده و مردی که به شدت عصبانی است افسر پلیس را مورد ضرب و شتم قرار می دهد و حین توهین و کتک زدن به افسر پلیس فریاد می کشد: "می دانی یک میلیارد تومان یعنی چه؟"

در توضیح این تصویر، اخبار جسته و گریخته ای منتشر شده. به ویژه آنکه این حادثه در روزهای منتهی به تعطیلات عید قربان در هفته اخیر و در یکی از استانهای جنوبی کشور اتفاق افتاده است. راویان مردمی نوشته اند خودروی گرانقیمت لندکروز، با بی توجهی نسبت به اخطار پلیس، قصد گریز از دست ماموران قانون را داشته که بر اثر بی دقتی راننده، واژگون می شود. در فیلم هایی که از زوایای گوناگون این رویداد خیلی تاسف بار را نشان می دهد، خودروی مگان پلیس، سالم است و برخوردی بین آن و خودروی واژگون شده، دیده نمی شود. حتی چراغهای گردان روی سقف هم روشن است و به نظر نمی رسد تصادفی بین پلیس و خودروی لندکروز اتفاق افتاده باشد. مردم زیادی هم که در اطراف پلیس و فرد مهاجم جمع شده اند و در بعضی صحنه های منتشر شده، سعی دارند مرد مهاجم را آرام کنند اما فرد مهاجم خود را از دست مردم خلاص می کند و با حمله چند باره به پلیس، تهاجم می کند.

درگیری راننده لندکروز با پلیس راهور

در بعضی تصاویر که به دست خودروهای عبوری گرفته شده، در جاده مقابل هم خودروهای بسیاری توقف کرده اند و مشغول تماشای این اتفاق هستند. انگار دقایق طولانی این دعوای عجیب جریان داشته که موبایل های زیادی، صحنه کتک خوردن مامور پلیس را ثبت و ضبط کرده اند.

بتازگی سخنگوی ناجا در خصوص این درگیری توضیح داده: اواخر هفته پیش در محور شیراز کازرون (حوزه دشت ارژن)، سرنشینان یک دستگاه خودروی ۲۰۶ به خاطر نقص فنی، از انتقال خودرو به کنار جاده باز مانده و از گشت پلیس راهور استمداد می طلبند و در همین حین، راننده خودروی لندکروز با سرعت غیرمجاز و به خاطر عدم توانایی در کنترل خودرو، به شانه خاکی جاده منحرف و دچار سانحه می شود. به گفته او، مامور پلیسی که حین کمک به هم وطن در راه مانده مورد تهاجم و فحاشی این ضارب سابقه دار و جوان قرار می گیرد از کارکنان وظیفه شناس پلیس راهنمایی و رانندگی و در آستانه بازنشستگی است.

ولی سئوال پیش می آید که مجازات برخوردی این چنین تاسف بار با مامور پلیس راهور چیست؟

پلیس، مظهر اقتدار ملی

ابتدا باید در نظر داشت با وجود همه انتقادهایی که ممکن است به عملکرد ماموران پلیس، از واحد ویژه برخورد با شورش و گشت ارشاد گرفته تا ماموران راهنمایی و رانندگی مطرح شود، پلیس، نیروی نظم و امنیت جامعه است. جامعه هر قدر هم که به عملکرد نیروی انتظامی انتقاد داشته باشد، در آخر، بی نیاز از خدمت نظم و امنیت عمومی که کار ویژه دولت ها محسوب می شود، نیست. پلیس به عنوان مظهر اقتدار و امنیت ملی، در هر دولت و رژیمی، دارای اهمیت مضاعت است زیرا اگر یک روز کار پلیس تعطیل شود، دزدان و اراذل و اوباش، عرصه زندگی عادی را برای همه شهروندان مختل می کنند.

نیروی انتظامی مظهر اقتدار و امنیت ملی

در این میان به نظر می رسد به خاطر ماموریت ویژه نیروی راهنمایی و رانندگی، این یگان بیشترین کارکرد را در برقراری نظم و انضباط مدنی را در میان شهروندان بر عهده دارد چون اگر با وجود پلیس راهور شاید بتوان امیدوار بود مقررات عبور و مرور به صورت نسبی به دست بعضی رانندگان خاطی رعایت شود. یگان پلیس راهور از این رو دارای موقعیت خاصی بین دیگر یگان های نیروی انتظامی است که افسران و کادر این نیرو، اغلب مسلح به سلاح گرم نیستند. ابزار کار آنها، دوربین، علایم راهنمایی و رانندگی و در اخر، برگه جریمه است و بیشتر مثل دیگر یگان های نیروی انتظامی کمتر از قوای قهریه به معنی معمول آن استفاده می کنند. بلکه با ابزار قانونی، سعی در برقراری نظم و امنیت دارند.

منطق ساده راننده لندکروز: برای من نظم بی نظم!

در این بین، رویدادهایی مثل اتفاق واژگونی خودروی لندکروز، موجب تعجب فراوان است. ماموری به یک خودرو (فارغ از رنگ و مدل و قیمت) دستور توقف می دهد، خودروی مزبور به هر علتی، متوقف نمی شود و مامور پلیس، مجبور به تعقیب خودرو می شود و در آخر بنا به دلایلی نظیر بی توجهی یا دستپاچگی راننده، خودرو واژگون شده و خسارت مالی زیادی به صاحب خودرو وارد می شود. اینجاست که راننده یا همان صاحب خودرو در اقدامی جنون آمیز، مامور راهنمایی و رانندگی را به باد کتک می گیرد و فریاد می کشد: می دانی یک میلیارد تومان چقدر است؟ کنایه او واضح است: نرخ خودرویی که واژگون شده خیلی بالاست و چند صد برابر حقوق افسر پلیسی است که دستور توقف به خودرو را داده! با منطق راننده لندکروز، افسر نیروی راهور که از بام تا شام در کنار جاده و آفتاب و دود و شلوغی کار می کند و آخر ماه در آخر ۲ تا ۴ میلیون تومان حقوق دریافت می کند، حق ندارد دستور توقف به راننده ای بدهد که یکی از دارایی هایش، خودروی گرانقیمت یک میلیارد تومانی است.

منطقی بسیار ساده در ذهن راننده شکل گرفته است. افسر پلیس راهور جزو فقرا قلمداد می شود و حق ندارد به عنوان نماینده عموم مردم، از او بخواهد که نظم را در رفت و آمد رعایت کرده و احیانا برای پاسخگویی، کنترل مدارک یا جریمه شدن، در کنار جاده توقف کند. منطق ساده راننده لندکروز به او اجازه می دهد روی افسر پلیس راهور دست بلند کند چون "فقرا هیچ حقی ندارند، از جمله حق دستور به رعایت نظم."

می توان نتیجه گرفت به سادگی در منطق امروز این راننده خودرو، قانون جنگل حکمفرماست که هر کس غلبه کرد، حق با اوست. هر کس زور و پول بیشتری داشت حق را او تعیین می کند. رفتار راننده لندکروز نمونه ای آشکار از غلبه منطق "زور و پول" است که این روزها متاسفانه شکل روابط را در نظام اجتماعی تعیین کرده است.

مجازات راننده لندکروز چیست؟

در اتفاقی که ذکر شد، قانون وضعیتی را پیش بینی کرده است تا با مجازات هر چه تمامتر خاطیان، نظم و انضباط اجتماعی را برگرداند. اگر چه به نظر می رسد ضربه ای که انتشار این فیلم به نماد امنیت و اقتدار ملی یعنی نیروی انتظامی زده است، با شدیدترین مجازات قانونی راننده مزبور قابل جبران نیست، اما به هر حال نمی توان از خطوط قانون فراتر رفت و مجازاتی بیش از آنچه قانون برای خاطیان از این دست را پیش بینی کرده، اعمال کرد.

به نظر می رسد به طور کلی، اقدام راننده مذکور، از چند منظر قابل تعقیب است:

یکم: او با رانندگی خطرساز و خطرناک با خودرویی بسیار قوی و دارای تعادل مثال زدنی، علاوه بر به خطر انداختن جان خود، تهدیدی برای جان دیگر خودروهای مسیر هم بوده است.

دوم: مجموعه اقدامات او موجب ارتکاب جرم اختلال در نظم و صیانت و امنیت جامعه شده است.

سوم: کتک زدن افسر پلیس به این شکل فجیع در منظر و مرآی علنی مردم، قطعا موجب جرات یافتن دیگران برای ارتکاب اعمال مشابه (تجری) خواهد شد.

چهارم: قطعا جرم ضرب و شتم و احیانا جرح مامور پلیس راهور اتفاق افتاده است.

پنجم: جرم توهین به صورت آشکار از طرف راننده لندکروز به پلیس راهور به خاطر انجام وظیفه مامور رسمی دولتی در لباس رسمی اتفاق افتاده است.

ششم: احیانا با آزمایش از راننده لندکروز می توان ریشه رفتار غیرمتعارف را در سوء مصرف برخی مواد به ویژه مخدرها، محرکها یا الکل جستجو کرد.

هفتم: راننده خاطی، جرم تمرد آشکار از دستور مامور پلیس (توقف خودرو، حفظ آرامش و عدم تهاجم) را مرتکب شده است.

هشتم: احیانا راننده خاطی در بین الفاظی که به کار برده (و در فیلمهای مشاهده شده نیست) با نسبت دادن عمل خلاف عفت به پلیس راهور مزبور یا خانواده او مرتکب جرم "قذف" شده است.

نهم: در صورتی که راننده مزبور با استفاده از سلاح (گرم یا سرد مانند چاقو) اقدام به حمله به مامور پلیس کرده باشد مرتکب جرم تمرد مسلحانه شده است.

دهم: در صورتی که راننده مزبور در حین عملیات مجرمانه خود، به خودرو یا تجهیزات همراه پلیس راهور آسیب وارد کرده باشد، ضامن جبران خسارات وارده هم خواهد بود.

یازدهم: ارتکاب تخلف بی توجهی به فرمان ایست و حرکت پلیس راهور.

دوازدهم: ارتکاب تخلف اخلال در عبور و مرور.

سیزدهم: ارتکاب جرم اخلال در نظم عمومی با ایجاد سرو صدا، عربده کشی، جار و جنجال، هیاهو و حرکات نامتعارف.

چهاردهم: عمل راننده نامبرده می تواند موجب ترس و وحشت خانواده هایی شده باشد که به طور گذرا صحنه درگیری را دیده یا توقف کرده اند و ناظر بر رویداد بوده اند.

پانزدهم: دیگر تخلفات رانندگی پیش حادثه نظیر رانندگی با سرعت غیرمجاز، رانندگی مارپیچ، تجاوز به چپ و ...

این را هم باید در نظر داشت قطعا راننده مزبور با علم به "مامور بودن" پلیس راهور و "به دلیل" انجام وظیفه و "در حین" انجام وظیفه مامور پلیس با او درگیر شده است و نمی تواند بگوید من نمی دانستم این فرد، مامور یا در حین انجام وظیفه است. چون اثبات تمام این موارد، در تشدید مجازات راننده لندکروز موثر خواهد بود.

طبق قانون مجازات اسلامی، قانون تعزیرات و قانون جرایم راهنمایی و رانندگی دادگاه رسیدگی کننده به پرونده مزبور می تواند برای مجازات راننده لندکروز، مجازاتهای زیر را در نظر بگیرد:

برای جرم رانندگی پرخطر، مجازات تا ابطال گواهینامه و جریمه ۱۰۰ هزار تومانی.

برای جرم اختلال در نظم و امنیت عمومی به خاطر درگیری با مامور قانون: حبس از سه ماه تا یک سال و تا ۷۴ ضربه شلاق.

برای جرم ایجاد تجری در دیگران (جرات یافتن دیگر شهروندان برای این رفتار با پلیس): دو تا ۵ سال حبس

برای پیامدهای جرم ضرب و شتم مامور پلیس از منظر جرم علیه تمامیت جسمی مامور: قصاص و دیه در صورت ورود آسیب

برای جرم توهین به مامور پلیس حین انجام وظیفه: سه تا شش ماه حبس یا تا ۷۴ ضربه شلاق یا جریمه تا ۱۰۰ هزار تومان.

برای جرم (احتمالی) سومصرف الکل یا مواد مخدر حین رانندگی: مجازات نوشیدن الکل (۸۰ ضربه شلاق) و برای مصرف مواد مخدر، بسته به نوع مصرف از ۲۰ تا ۷۴ ضربه شلاق و ۱۰۰ هزار تا یک میلیون تومان جریمه و به دلیل تخلف رانندگی حین مصرف مواد مخدر یا الکل، جریمه ۴۰۰ هزار تومانی و ۶ ماه ضبط گواهینامه.

برای جرم تمرد از دستور مامور پلیس: در صورت همراه نداشتن سلاح گرم یا سرد (نظیر چاقو، چماق و نظایر آن) حبس از سه ماه تا یک سال و در صورت داشتن هر سلاحی و تمرد همراه با تهدید با آن، حبس از ۶ ماه تا دو سال و در صورت استفاده از سلاح یاد شده، حبس از یک تا ۳ سال.

برای جرم (احتمالی) قذف مامور رانندگی (نسبت دادن عمل خلاف عفت) تا ۸۰ ضربه شلاق.

برای جرم وارد کردن خسارات به خودرو یا تجهیزات مامور پلیس، ضمانت جبران خسارت در نظر گرفته می شود.

برای تخلف بی توجهی به دستور ایست پلیس راهور: ۶۰ هزار تومان جریمه.

برای جرم عربده کشی و هیاهو: حبس از ۳ ماه تا یک سال و تا ۷۴ ضربه شلاق.

برای جرم ایجاد ترس و وحشت در دیگران و قدرت نمایی با همراه داشتن سلاح (احتمالی)، حبس از ۶ ماه تا ۲ سال و تا ۷۴ ضربه شلاق

برای دیگر تخلفات رانندگی نظیر سرعت بالاتر از حد مجاز و... جریمه هایی از ۶۰ هزار تومان به بالا درنظر گرفته شده است.

اینطور که از متن قانون برمی آید، دادگاه رسیدگی کننده به جرایم راننده مزبور می تواند فرد مذکور را به حبس طولانی مدت، دیه، قصاص، شلاق و جریمه محکوم کند. نکته اینجاست چون این جرایم از جنبه عمومی هم ارتکاب یافته اند، با وجود گذشت مامور پلیس، دادستان به عنوان مدعی العموم باید تعقیب راننده را ادامه دهد. البته باید دید آیا منطق قانون و نظم عمومی بر مجازات این راننده غلبه دارد یا منطق ساده راننده لندکروز موجب افزایش "وضعیت طبیعی" در این روزها خواهد شد.