مزایای واردات به شرط صادرات برای خودروسازان

درآمدزایی از محل واردات خودرو که به صادرات خودرو و قطعه منوط شده است، می‌تواند یک ابزار جدید برای تامین مالی خودروساز باشد. در همین چرخه، خودروساز باید بکوشد تناسب کیفی لازم را بین محصولات وارداتی و محصولات داخلی خود برقرار کند تا هر دو گروه در بازار از جذابیت لازم برای مشتریان برخودار باشند

گرچه مشخص شد رقمی که در لایحه بودجه سال آینده مقابل ردیف درآمدی واردات خودرو قرار گرفته است، به معنی آزادسازی واردات این کالا نیست، اما تحقق این رقم به‌منزله حل مشکلات عدیده‌ای از شرکت‌های واردکننده رسمی خواهد بود. در این‌ مورد، بسیاری کارشناسان ابراز نظر کرده‌اند اما مهم‌ترین آن اطلاع‌ رسانی رئیس سازمان برنامه و بودجه در این خصوص است.

به‌گفته محمدباقر نوبخت، اگر شرایط برجام و محدودیت‌هایی که کشور با آن مواجه است، در طول ماه‌های آینده کاسته شود و منابع ارزی دچار آسیب نشوند، واردات خودرو آزاد خواهد شد. سعید مدنی، کارشناس ارشد صنعت خودرو و مدیرعامل اسبق گروه خودروسازی سایپا در این مورد معتقد است: «واردات خودرو می‌تواند بسیاری از مشکلات صنعت خودرو را برطرف کند.»

وی اظهار کرد: «خودروهای وارداتی هیچ‌کدام در کلاس خودروهای تولیدی شرکت‌های داخلی نیستند و این ادعا که واردات خودرو باعث برهم زدن نظم بازار محصولات داخلی می‌شود، درست نیست. حتی با اجرایی‌شدن مشوق‌هایی که مجلس در طرح تحول صنعت خودرو به تصویب رسانده است، می‌توان انتظار داشت پیرو ثبات قیمت در بازار خودروهای خارجی، آرامش به محصولات خودروسازان داخلی هم برسد.»

با ‌توجه به اظهارات رئیس سازمان برنامه و بودجه، تا چه اندازه احتمال آزادسازی واردات خودرو در سال ۱۴۰۰ وجود دارد؟

بر اساس لایحه بودجه سال آینده، واردات خودرو قابلیت آزادسازی دارد و در صورت آزادسازی هم دولت با درآمد ناشی‌از این محل می‌تواند بخشی از نیازهای خود را تامین کند و هم صنف واردکنندگان بعد از سه‌سال می‌توانند کسب‌وکار خود را از سر بگیرند و بعضی مشاغل از دست‌رفته در این بخش را احیا کنند.

ممنوعیت واردات خودرو در سه سال اخیر با چه تبعاتی همراه بوده است و آزادسازی واردات چه نتایجی خواهد داشت؟

این ممنوعیت لطمات زیادی را به شرکت‌های نمایندگی رسمی و واردکنندگان خودرو تحمیل کرد و نه‌تنها موجب غیرفعال شدن ظرفیت‌های ایجادشده در این بخش شد، بلکه موج بیکاری در شاغلان این بخش رقم زد. اما همه می‌دانیم ممنوعیت واردات خودرو نمی‌تواند همیشگی باشد و در این سه سال هم با توجه به شرایط خاصی که ناشی‌از تحریم‌ها بود، این تصمیم اتخاذ و اجرا شد.

این مساله در سال آینده می‌تواند برطرف شود. از طرف دیگر با آزادسازی واردات، بازار خودرو هم می‌تواند دچار شوک شده و این موضوع در ادامه می‌تواند قیمت‌ها در بازار را بشکند. به‌تبع شکسته شدن قیمت خودروهای وارداتی، حباب نرخ خودروهای داخلی هم شکسته خواهد شد. در این صورت هم مصرف‌کننده و هم تولیدکننده از حضور در بازار خرسند خواهند بود. دولت هم می‌تواند به‌جای دخالت در صنعت و بازار، به نقش نظارتی خود بپردازد. چون که حضور دولت در بازار نظم اقتصادی را بر هم می‌زند.

در طرح تشویقی مجلس برای ایجاد تحول در صنعت و بازار خودرو، چند روش برای آزادسازی واردات خودرو گنجانده شده است. به نظر شما آیا این مشوق‌ها برای جذب ارزهای خانگی و برون مرزی کافی خواهد بود؟

در طرح تحول صنعت و بازار خودرو مجلس مشوق‌هایی برای قطعه‌سازان و خودروسازان داخلی که صادرات دارند، در نظر گرفته است. طبق این طرح آنان می‌توانند به‌جای ارزی که در کشورهای خارجی دارند، خودرو وارد کنند. این در صورتی است که آن‌ها بخواهند دولت ارز یارانه‌ای به این صنایع اختصاص دهد. درهمین حال، واردکنندگان خودرو پیشنهاد استفاده از ارز متقاضی را داده‌اند که این پیشنهاد می‌تواند در قالب یکی از بندهای طرح تحول اجرا شود.

بعضی کارشناسان عقیده دارند بازار خودروهای وارداتی هم با این مشوق‌ها به سمت انحصار برای خودروسازان داخلی هدایت می‌شود. آیا به نظر شما اجازه واردات خودرو به ازای صادرات برای خودروسازان و قطعه‌سازان چنین نتیجه‌ای خواهد داشت؟

به نظر من مهم این است که این مساله در نهایت به آزادسازی واردات منتهی شده و با لغو ممنوعیت واردات خودرو، انحصار در این بازار شکسته می‌شود و بازار به ثبات برسد. این امر موجب تعدیل قیمت تمام خودروها و شکسته شدن حباب  بازار خواهد شد.

با توجه به این‌که محصولات فعلی صنعت خودرو ایران در خارج کشور مشتری ندارند و فناوری‌ها و استانداردهای کیفی این محصولات پایین‌تر از سطح استانداردهای کشورهای منطقه است، به‌نظر شما آیا صنعتگران ایرانی در صادرات محصولات خود به خارج از مرزها موفق خواهند بود؟

طرح فعلی مشوقی برای ارتقای کیفیت محصولات خودروسازان داخلی است. چون آن‌ها برای رقابت در بازارهای منطقه، نیازمند بالا بردن کیفیت قطعات تولیدی خود هستند. از طرف دیگر، درآمدزایی از محل واردات خودرو که به صادرات خودرو و قطعه منوط شده است، می‌تواند یک ابزار جدید برای تامین مالی خودروساز باشد. در همین چرخه، خودروساز باید بکوشد تناسب کیفی لازم را میان محصولات وارداتی و محصولات داخلی خود برقرار کند تا هر دو گروه در بازار از جذابیت لازم برای مشتریان برخودار باشند.

پس به‌نظر شما طرح مجلس برای آزادسازی واردات خودرو به خصوص «امکان واردات به شرط صادرات»، با استقبال خودروسازان و قطعه‌سازان مواجه خواهد شد؟

بله؛ قطعا فعالان حوزه صنعت خودرو درصورتی‌که بخواهند ادامه حیات دهند، از این طرح استقبال خواهند کرد. این طرح همان‌قدر که به نفع بازار خودرو خارجی است، به نفع خودروسازان و قطعه‌سازان داخلی نیز هست. چون آنان می‌توانند از طریق رویارویی با صنعتگران بزرگ جهانی که در منطقه حضور دارند، به قدرت رقابت برسند و محصولات خود را در بازاری آزاد عرضه کنند. این فرصت می‌تواند برای ارتقای کیفیت محصولات داخلی و طراحی و ساخت محصولات جدید ایجاد انگیزه کند.

دنیای خودرو