۶ تغییر عمده طرح ترافیک ۹۹
ضوابط طرح ترافیک سال ۹۹ با اعمال ۶ تغییر در نسخه ۹۸ این طرح، به تصویب پارلمان پایتخت رسید.
در صورت تأیید مصوبه توسط فرمانداری، عوارض ورود به محدوده‌های «اصلی» و «زوج و فرد» به میزان ۷/ ۲۱ درصد نسبت به امسال افزایش پیدا می‌کند. بزرگ‌ترین نقطه تاریک اشکال اساسی طرح ترافیک ۹۹ به «نوع مجوز عبور و مرور در محدوده زوج و فرد» مربوط است که طبق اعلام صریح شهرداری تهران این بخش از طرح به جای مهار بار رفت و آمد در بزرگراه‌ها، ازدحام خودروها را تا ۱۱ درصد افزایش داده است.
نسخه سال آینده طرح ترافیک شهر تهران با تغییرات جزئی در میزان عوارض تصویب شد. بر اساس این مصوبه میزان عوارض دریافتی در حلقه اول و دوم طرح ترافیک برای تمام خودروها از ابتدای سال آینده ۷/ ۲۱ درصد افزایش خواهد یافت. جزییات این مصوبه حکایت از ۶ تغییر نسبت به طرح ترافیک امسال دارد که یکی از این تغییرات منفی و بقیه آنها مثبت است. همچنین مصوبه تعیین نرخ عوارض حلقه اول و دوم طرح ترافیک در سال ۹۹ حاوی دو نقطه تاریک است که اگر برای آنها چاره نشود و اصلاحی روی مصوبه انجام نگیرد، ممکن است تشدید ترافیک در سال آتی را به دنبال داشته باشد. رقم پایه نرخ عوارض رفت و آمد در محدوده‌های کنترل ترافیکی شهر موسوم به حلقه اول و دوم طرح ترافیک در محدوده مرکزی شهر که در امسال ۲۳ هزار تومان بود، در سال آینده حدود یک پنجم افزایش یافته و به ۲۸ هزار تومان رسیده است. در عین حال کلیات فرمول محاسبه نرخ عوارض مثل سال پیش تابعی از زمان ورود و خروج در محدوده، نوع معاینه فنی خودرو (عادی یا برتر)، زمان پرداخت (دو سر پیک، یک‌سر پیک و غیرپیک) و محدوده رفت و آمد (حلقه اول یا دوم) خواهد بود هرچند میزان بعضی از این ضرایب تغییر کرده و ضرایب تشویقی دیگری هم برای اعمال تخفیف بیشتر به گروه‌هایی از شهروندان پیش‌بینی شده است.
سفر اغلب مسافران درون‌شهری که در محدوده مرکزی شهر رفت و آمد می‌کنند، از جنس «یک‌سر پیک» است، به این معنا که آنها صبحگاه وارد محدوده شده و پیش از ساعت ۱۶ از محدوده خارج می‌شوند یا اینکه خروج خود را به پس از ساعت ۱۸ موکول می‌کنند تا با ترافیک ساعات اوج رفت و آمد عصرگاهی تداخل پیدا نکنند. این گروه از مسافران بعضاً بین ساعت ۱۰ تا ۱۶ وارد محدوده شده و در ساعات اوج عصرگاهی از محدوده خارج می‌شوند. در صورت داشتن معاینه فنی عادی و پرداخت عادی (پس از مهلت یک‌ماهه از زمان رفت و آمد) این مسافران هم اکنون عوارض ۳۴ هزار و ۵۰۰ تومانی پرداخت می‌کنند، در حالی که سال آینده آنها باید ۴۲ هزار تومان پرداخت کنند.
همچنین مسافرانی که جنس زمان سفر آنها یک‌سر پیک است ولی وارد محدوده طرح ترافیک نمی‌شوند و صرفاً در محدوده حلقه دوم طرح ترافیک یا همان محدوده زوج و فرد سابق وارد می‌شوند، امسال عوارض ۱۷ هزار و ۲۵۰ تومانی پرداخت می‌کنند ولی این رقم در سال آینده به ۲۱ هزار تومان افزایش خواهد یافت.
از ابتدای تابستان امسال طرح زوج و فرد لغو و این محدوده به‌عنوان حلقه دوم طرح ترافیک معرفی شد، با این تفاوت که عوارض تصویب شده برای این محدوده نصف عوارض رفت و آمد در محدوده حلقه اول طرح ترافیک است و نیز هر خودرو برای تردد در این محدوده فارغ از اینکه رقم آخر پلاکش زوج باشد یا فرد، مجوز رفت و آمد ۲۰ روزه در محدوده زوج و فرد سابق را به طور کاملاً رایگان دارد و می‌تواند متناسب با نیاز خود در هر روز دلخواه به این محدوده وارد شود. به‌رغم مزیت حذف رانت پلاک زوج نسبت به پلاک فرد خودروها با اجرای این نسخه جایگزین طرح زوج و فرد، در عین حال از ابتدا این نگرانی وجود داشت که اجرای طرح جدید دست‌کم در برخی از روزها به خاطر تداخل تقاضای استفاده از سهمیه ۲۰ روزه خودروها به تشدید ترافیک بینجامد. مخالفان حذف طرح زوج و فرد هم هرچند به ناکارآمد بودن آن طرح قدیمی اذعان داشتند، اما در عین حال نسخه جدید را از این محل مبتلا به اشکال می‌دانستند.
با این همه در مفاد مصوبه نرخ عوارض رفت و آمد در محدوده طرح ترافیک و زوج و فرد سابق، تغییری در مختصات کلی نسخه‌ای که از ابتدای تابستان امسال اجرا شد، اعمال نشده و سهمیه ۲۰ روزه و پرداخت عوارض در حلقه دوم معادل نصف عوارض حلقه اول برای رفت و آمد مازاد بر سهمیه، برقرار است. در صورتی که خودروهای مسافران یک‌سر پیک حلقه اول و دوم طرح ترافیک، معاینه فنی برتر داشته باشد، با اعمال تخفیف مربوطه که ۵ درصد نسبت به سال اخیر بیشتر تعیین شده است، عوارض پرداختی بابت رفت و آمد در طرح ترافیک از ۴۲ هزار تومان به ۲۹ هزار و ۴۰۰ تومان و عوارض تردد در حلقه دوم از ۲۱هزار تومان به ۱۴ هزار و ۷۰۰ تومان کاهش خواهد یافت.
شش تغییر عمده طرح ترافیک ۹۹
تغییر اول در طرح ترافیک سال آینده با رشد پنج هزار تومانی مبلغ پایه عوارض که در قالب فرمولی در ضرایب مشخصی ضرب می‌شود، رخ داده است. در تغییر دوم، میزان تخفیف عوارض رفت و آمد در هر دو محدوده حلقه اول و دوم طرح ترافیک در صورت برخورداری خودرو از گواهی معاینه فنی برتر، ۳۰ درصد تعیین شده است. این در حالی است که در امسال میزان این تخفیف ۲۵ درصد است که برای تشویق به اخذ معاینه فنی برتر، در سال آینده افزایش یافته است تا شاید به این ترتیب اثر طرح ترافیک جدید بر کاهش آلودگی هوا هم ملموس شود.
سومین تغییری که در نرخ عوارض طرح ترافیک سال ۹۹ رخ داده، ناظر بر افزایش دقت و کارآیی «سنسور آلودگی هوا» در این محدوده است. بر اساس یکی از تبصره‌های مصوبه شورای شهر، شهرداری تهران مکلف شده به منظور کنترل آلودگی هوا و کاهش ورود وسایل نقلیه به محدوده‌های ممنوعه تردد در شرایط اضطرار آلودگی هوا، در صورت تجاوز شاخص آلودگی هوا از عدد ۱۰۰ واحد، به میزان ۵۰ درصد و در صورت تجاوز شاخص آلودگی هوا از عدد ۱۵۰ واحد به میزان ۱۰۰ درصد نرخ پایه ۲۸ هزار تومانی این عوارض را افزایش دهد.
در واقع تغییر مهم و مثبت این تبصره نسبت به مصوبه سال اخیر در «مکلف» خواندن شهرداری به افزایش نرخ عوارض تردد در روزهای آلوده است، چون که سال پیش هم چنین تبصره‌ای با قید «مجاز» دانستن شهرداری به انجام این اقدام، به تصویب شورای شهر تهران رسیده بود که عملاً در روزهای پرآلاینده نیمه دوم امسال، ناکارآمدی این تبصره مشخص شد، چون که شهرداری تهران در خیلی از روزهای آلوده با توجه به اینکه تکلیفی در این زمینه نداشت، از مجوز این تبصره استفاده نکرد و تغییری در رقم عوارض روزانه طرح ترافیک به نفع پاک شدن هوای شهر اعمال نشد. به این ترتیب اشکال یاد شده در مصوبه امسال برطرف و شهرداری به افزایش بهای عوارض در روزهایی که هوا برای گروه‌های حساس آلوده است به میزان ۵۰ درصد و در روزهای آلوده برای عموم جامعه به میزان ۱۰۰ درصد مکلف شده است. چنین بندی می‌تواند به کاهش انتشار آلاینده‌ها در روزهایی که شاخص هنوز به ۱۵۰ واحد نرسیده منجر شود و از سقوط شاخص کیفیت به محدوده «ناسالم برای عموم جامعه» پیشگیری کند.
چهارمین تغییر مصوبه مذکور ناظر بر پیش‌بینی مشوقی برای شهروندان خوش‌حساب و قانون‌مدار است. هر چند مفاد این بند هنوز گنگ است و قرار است دستورالعمل مربوط به آن توسط سازمان حمل‌ونقل و ترافیک تدوین شود، اما آنچه مشخص است این است که گروهی از شهروندان قانون‌مدار از تخفیف ۵ درصدی برخوردار خواهند شد. ساز و کار اجرایی این ماده قانونی هم تا سه ماه آینده در قالب دستورالعملی که توسط سازمان حمل‌ونقل و ترافیک تهیه می‌شود، مشخص خواهد شد.
پنجمین تغییر طرح ترافیک که همچون موارد قبلی یاد شده در دسته تغییرات مثبت ترافیکی ارزیابی می‌شود، پیش‌بینی بسته‌های اعتباری یک ساله برای خودروسواران حقیقی و حقوقی است که از پیش قصد رزرو تمام ایام سال را برای رفت و آمد دارند. برای این گروه از متقاضیان تخفیف ۳۰ درصدی پیش‌بینی شده که مشروط به دریافت بهای عوارض کل سال در ابتدای سال است. این سهمیه ثانویه که برای دستگاه‌های سهمیه‌بگیر و اشخاص حقوقی هم قابل استفاده بوده و به موجب آن سهمیه‌بگیران یاد شده از تخفیف برخوردار می‌شوند، به افراد عادی هم در صورت تقاضا و با رعایت سقف ۱۰۳ هزار دستگاه مجاز به رفت و آمد در هر روز در محدوده طرح ترافیک، تعلق می‌گیرد. هم اکنون بیش از ۶۰ هزار خودروی سهمیه‌بگیر با پرداخت عوارض روزانه وارد محدوده طرح ترافیک می‌شوند و نیازی به رزرو روز رفت و آمد از قبل ندارند. اما با تمهیدی که برای سال آینده اندیشیده شده، عوارض این سهمیه‌بگیران بیش از گذشته وصول خواهد شد. همچنین به شهرداری تهران اجازه داده شده بسته‌های اعتباری دیگری برای بازه کوتاه‌مدت (به‌عنوان مثال شش‌ماهه) با همین شرایط اما با اعمال تخفیف ۲۰ درصدی هم برای شهروندان متقاضی تردد مستمر در محدوده طرح ترافیک تعریف کند. ششمین و آخرین تغییری که رخ داده، بر خلاف مواردی که ذکر شد پیامد کاملاً منفی دارد. ماجرا به حذف ماده‌ای باز می‌گردد که در مصوبه امسال وجود دارد و تاکید می‌کند درآمد حاصل از عوارض رفت و آمد در محدوده طرح ترافیک باید به‌طور کامل صرف توسعه و نوسازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی و اقدامات پیشگیرانه به منظور کاهش اثرات ناشی از آلودگی هوا شود. این در حالی است که در مصوبه مربوط به عوارض طرح ترافیک در سال آینده، ماده یاد شده به کلی حذف شده و محل هزینه‌کرد منابع حاصل از این بخش مشخص نشده است.
این در حالی است که با توجه به ورود به سومین سال اجرای نسخه جدید طرح ترافیک، قطعاً در سال آینده میزان وصول این درآمد افزایش خواهد یافت، چون که شهروندان اطمینان پیدا می‌کنند که بعید است اختلاف‌نظرها به لغو طرح مذکور منجر شود. با این اوصاف حذف ماده‌ای که محل هزینه‌کرد منابع حاصل از عوارض ترافیکی را صرفاً توسعه حمل‌ونقل عمومی معرفی کرده، به منزله بازگشت به عقب است.
دو نقطه تاریک مصوبه تعیین بهای عوارض تردد در محدوده حلقه اول و دوم طرح ترافیک در سال ۹۹ هم شناسایی شده است. بزرگ‌ترین نقطه تاریک این مصوبه، بی‌عملی در برابر افزایش ترافیک در محدوده حلقه دوم است. اجرای نسخه جایگزین «زوج و فرد» در مقاطعی از امسال به تشدید ترافیک در بعضی از معابر این محدوده منجر شد اما تا پیش از این آمار رسمی در این مورد منتشر نشده بود تا اینکه دو روز قبل سرپرست معاونت ترافیک شهرداری تهران به افزایش ۴ تا ۱۱درصدی ترافیک در این محدوده اقرار کرد. بنابراین انتظار می‌رفت لایحه‌ای که شهرداری ارائه می‌کند، یک گام رو به جلو در راستای رفع اشکال نسخه جایگزین زوج و فرد بردارد و فرمول به شکلی تغییر کند که عارضه افزایش ترافیک در حلقه دوم خنثی شود؛ اما تغییری در این مسیر اعمال نشده است. حتی این گمانه مطرح شده بود که میزان عوارض رفت و آمد در حلقه دوم می‌تواند به جای نصف، ۷۰ درصد عوارض حلقه اول طرح ترافیک باشد تا رفت و آمد خودروها در این محدوده هزینه بیشتری به مسافران شهری تحمیل کند و از سفرهای غیرضروری در این محدوده در مهلت ۲۰ روزه رفت و آمد رایگان کاسته شود. با این حال تغییری در ضرایب مذکور رخ نداده و اگر شورای ترافیک تهران در این حوزه ورود پیدا نکرده و آن را مورد تجدید نظر اساسی قرار ندهد، ممکن است بر میزان ترافیک‌زایی طرح جایگزین زوج و فرد در سال آینده افزوده شود.
دومین نقطه تاریک مصوبه عوارض سال ۹۹ طرح ترافیک، مربوط به سکوت در قبال نحوه تسویه حساب بدهکاران به شهر از بابت این عوارض است. به گفته محمد علیخانی، رئیس کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای شهر تهران، ۵۱ درصد از درآمدهای طرح ترافیک در دو سال اخیر هنوز وصول نشده و مردم و دستگاه‌های اجرایی ۵۵۰ میلیارد تومان از این بابت به شهرداری تهران بدهکار هستند. این در حالی است که هیچ ساز و کاری در این لایحه برای افزایش وصول این مطالبات پیش‌بینی نشده است.
دنیای اقتصاد
دیدگاه بگذارید
اولین نفر باشید که دیدگاه خود را می نویسد