طرح ملی نوسازی موتورسیکلت‌ های فرسوده: جزئیات تسهیلات و جایگزینی

طبق اعلام آقای محمدصادق حاتمی، رئیس محترم ستاد نوسازی ناوگان حمل‌ونقل سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (که با نام اختصاری ایدرو - IDRO یا Iranian Mines and Mining Industries Development and Renovation Organization شناخته می‌شود)، طرح ملی اسقاط و جایگزینی موتورسیکلت‌های فرسوده از هفته آینده به طور رسمی آغاز خواهد شد.

این طرح، یک اقدام حیاتی برای کاهش مصرف سوخت، بهبود کیفیت هوا و افزایش ایمنی در سطح شهرهاست که جزئیات آن را به‌طور ساده برای شما شرح می‌دهم.

وضعیت نگران‌کننده موتورسیکلت‌های کشور

آمارها نشان‌دهنده یک بحران جدی در ناوگان موتورسیکلت‌رانی کشور است:

• تعداد کل: تقریباً ۱۴ میلیون دستگاه موتورسیکلت در کشور در حال تردد هستند.
• تعداد فرسوده: از این تعداد، حدود ۱۱ میلیون و ۳۰۰ هزار دستگاه، فرسوده محسوب می‌شوند یا در آستانه فرسودگی قرار دارند.
• کانون آلودگی: بیشترین تمرکز تردد این وسایل نقلیه قدیمی در کلان‌شهرهاست. تنها در تهران، حدود ۳ میلیون موتورسیکلت فرسوده وجود دارد.

چه چیزی یک موتورسیکلت را فرسوده می‌سازد؟

بر اساس تعریف جدید این ستاد، فرسودگی به شرح زیر است:

• موتورسیکلت‌های انژکتوری: بیش از ۶ سال کارکرد.
• موتورسیکلت‌های برقی: بیش از ۱۵ سال سن.

چرا نوسازی ضروری است؟ نگاهی به تأثیرات زیست‌محیطی

تأثیر این حجم از موتورسیکلت‌های فرسوده بر اقتصاد و محیط زیست کشور بسیار مخرب است:

• مصرف سوخت: این ۱۱.۳ میلیون دستگاه، سالانه حدود ۳ میلیارد لیتر بنزین مصرف می‌کنند.
• آلایندگی: از نظر تولید آلودگی، این ناوگان معادل ۲ میلیون و ۶۰۰ هزار خودروی سواری و وانت آلودگی تولید می‌کند.

آقای حاتمی تأکید کردند که نوسازی این حجم از وسایل نقلیه قدیمی، نقش بسیار چشمگیری در کاهش مصرف سوخت و آلودگی هوا خواهد داشت. لازم به ذکر است که از سال ۱۳۸۴ تاکنون، عملاً فرآیند اسقاط (خارج کردن قانونی وسیله نقلیه از چرخه مصرف) به درستی اجرا نشده و انباشت فعلی نتیجه این توقف است.

جزئیات طرح نوسازی و تسهیلات جذاب

فرآیند اجرایی این طرح از ابتدای سال ۱۴۰۴ با طراحی سامانه ثبت‌نام آغاز شده و اکنون وارد مرحله جایگزینی شده است.

۱. اهداف اولیه (تا پایان سال ۱۴۰۴):

• جایگزینی ۵ هزار دستگاه موتورسیکلت برقی.
• جایگزینی ۶۵ هزار دستگاه موتورسیکلت بنزینی جدید.

۲. شرایط ثبت‌نام و اولویت‌ها:

• آغاز ثبت‌نام: از روز شنبه، همه صاحبان موتورسیکلت‌های فرسوده می‌توانند برای ثبت‌نام و اسقاط اقدام کنند.
• اولویت: طبق ماده ۱۰ قانون ساماندهی صنعت خودرو و آیین‌نامه اجرایی مصوب سال ۱۴۰۲، اولویت اصلی با موتورسیکلت‌هایی است که بیش از ۶ سال کارکرد دارند، به‌ویژه در کلان‌شهرها که تمرکز آلودگی در آنها بالاتر است.
• استثنا: مالکان موتورسیکلت‌های با عمر کمتر از ۶ سال نیز می‌توانند در طرح شرکت کنند، اما مشمول دریافت تسهیلات نخواهند شد.

۳. جدول تسهیلات مالی طرح ملی نوسازی

یکی از بخش‌های بسیار مهم این طرح، حمایت‌های مالی و تسهیلاتی است که برای مالکان در نظر گرفته شده است:

توضیح: این طرح به‌صورت کلید به کلید اجرا می‌شود. به این معنا که مالک پس از تحویل موتورسیکلت فرسوده خود، بلافاصله موتورسیکلت جدیدش را تحویل می‌گیرد تا وقفه‌ای در حمل‌ونقل روزمره او ایجاد نشود.

نکات مهم و هشدارها

• فرآیند یکپارچه: برای اجرای روان‌تر، تولیدکنندگان موتورسیکلت در کنار ستاد نوسازی مستقر شده‌اند. متقاضیان می‌توانند در یک فرآیند یکپارچه، ضمن مشاهده مدل‌های جدید (بنزینی و برقی)، ثبت‌نام خود را انجام دهند.
• ثبت‌نام قبلی: تاکنون بیش از ۱۲ هزار نفر در سامانه برای جایگزینی موتورسیکلت ثبت‌نام کرده‌اند و فرآیند برای آن‌ها در حال انجام است.
• هشدار امنیتی: رئیس ستاد نوسازی با صراحت هشدار دادند که فرآیند ثبت‌نام و جایگزینی کاملاً رایگان است و تنها از طریق سامانه رسمی nnhk.ir انجام می‌شود. لذا لازم است که متقاضیان نسبت به سایت‌های جعلی و کلاهبرداری هوشیار باشند.
• دامنه اجرای طرح: در سال‌های اولیه، اولویت با کلان‌شهرها و ناوگان حمل‌ونقل عمومی (موتورسیکلت‌هایی که در پیک‌های موتوری و جابه‌جایی بار و مسافر فعال هستند) است، اما در نهایت همه دارندگان موتورسیکلت در سراسر کشور می‌توانند در این طرح شرکت کنند.

اجرای موفقیت‌آمیز این طرح، نه تنها به نوسازی وسایل نقلیه کمک می‌کند، بلکه با صرفه‌جویی ارزی قابل توجه (که برای هر دستگاه فرسوده در تهران حدود ۲۰۰۰ دلار صرفه‌جویی انرژی پیش‌بینی شده)، گامی اساسی در جهت بهبود محیط زیست و اقتصاد کشور خواهد بود.