قرارداد تولید خودروی دوگانه‌سوز شرکت ملی پخش و ایران‌خودرو

وجود منابع سرشار گاز طبیعی در کشور باعث شده است که توسعه سوخت ارزان گاز فشرده طبیعی CNG در سبد سوخت خودروها به یکی از اولویت‌های اصلی وزارت نفت دولت سیزدهم تبدیل شود. پیش‌تر شورای عالی انرژی نیز در سند «تامین انرژی بخش حمل و نقل کشور تا افق ۱۴۲۰» بر افزایش دو برابر مصرف CNG در خودروها تا افق ۱۴۲۰ تاکید کرده بود.

در دولت تدبیر و امید هر چند حمایت از صنعت CNG برای مدت طولانی به حاشیه رفت، اما پس از حوادث آبان‌ماه ۹۸ اقداماتی برای دوگانه‌سوز کردن خودروها در دستور کار قرار گرفت و در مصوبه دی‌ماه ۱۳۹۸ شورای اقتصاد بر حمایت از صنعت CNG تاکید شد.

*آخرین وضعیت از پیشرفت طرح شورای اقتصاد برای CNGسوز کردن خودروها

بر این اساس طبق مصوبه شورای اقتصاد، درخواست وزارت نفت دولت دوازدهم درباره حمایت از تولید و تبدیل کارخانه‌ای و کارگاهی یک میلیون و ۴۶۴ هزار خودروی تاکسی، ون(تاکسی)، وانت (سبک و سنگین) و مسافربر شخصی بنزینی به CNGسوز در سقف ۵۶۳ میلیون و ۷۸۰ هزار دلار مورد تایید قرار گرفت و قرار شد ۱۴۶۴ هزار خودرو از تک‌سوز به CNGسوز تبدیل شوند. طبق مصوبه این تبدیل به صورت «رایگان» انجام می‌شود (جدول ۱).

جدول ۱- جزئیات مصوبه مصوبه شورای اقتصاد در دی ۹۸

البته این مصوبه شورای اقتصاد بعدا در خردادماه ۱۴۰۰ دچار تغییراتی شد و بر این اساس برای تبدیل/تولید یک میلیون و ۲۰۶ هزار خودروی دوگانه‌سوز برنامه‌ریزی جدیدی ارائه شد (جدول ۲).

به بیان دیگر با توجه به عدم استقبال مردم از دوگانه‌سوز کردن خودروها، عدد مصوبه شورای اقتصاد به تعداد ۲۲۰ هزار خودرو کاهش یافت و در عوض بخشی از سرمایه‌گذاری به سمت احداث جایگاه‌ها هدایت شد.

جدول ۲- جزئیات مصوبه مصوبه شورای اقتصاد در خرداد ۱۴۰۰

بدین صورت اگر هر یک از مصوبه «دی ۹۸» یا «خرداد ۱۴۰۰» به عنوان مبنا قرار گیرد تاکنون باید به ترتیب حدود «یک میلیون» یا «۵۰۰ هزار» خودرو دوگانه‌سوز میشدند ولی در حال حاضر کمتر از ۲۰۰ هزار خودرو ذیل مصوبه شورای اقتصاد دوگانه‌سوز شده‌اند.

جلیل سالاری مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی با اشاره به پیشرفت طرح دوگانه‌سوزی خودروها می‌گوید: «در وزارت نفت برای دنبال کردن هدف جایگزینی سی‌ان‌جی (گاز طبیعی فشرده) با بنزین، موفق به گازسوز کردن حدود ۱۵۰ هزار خودرو عمومی از طریق مصوبه شورای اقتصاد شده‌ایم و امروز هم ۶ پیمانکار در حال اجرای کار تبدیل این خودروهای گازسوز هستند و ۳۰۰ کارگاه فعال است».

وی ادامه داد: «از طریق احداث جایگاه‌های عرضه سی‌ان‌جی تاکنون ظرفیت توزیع روزانه ۲۸ میلیون مترمکعب از این سوخت در کشور فراهم شده است که روزانه ۲۰ میلیون مترمکعب آن مصرف می‌شود».

توضیحات مدیرعامل شرکت پالایش و پخش درباره میزان دوگانه‌سوز شدن خودروها ذیل مصوبه شورای اقتصاد، حاکی از عقب‌ماندگی ۸۰ درصدی از برنامه طبق مصوبه دی ۹۸ و عقب‌ماندگی ۶۰ درصدی از برنامه طبق مصوبه خرداد ۱۴۰۰ است.

*۴ دلیل عدم استقبال مردم از دوگانه‌سوزی رایگان خودروها

در گزارش‌های قبلی پرونده «سوخت ملی» به برخی دلایل عقب‌ماندگی طرح دوگانه‌سوز کردن خودروها از برنامه مصوبه شورای اقتصاد و عدم استقبال مردم اشاره شد که به طور خلاصه به همراه راهکار حل آنها در جدول ۳ آورده شده است.

محمدحسین باقری مدیر طرح سی.ان.جی شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران با اشاره به برخی دلایل عقب‌ماندگی مصوبه شورای اقتصاد از اهداف تعیین شده می‌گوید: «دلیل عدم استقبال مردم شاید این باشد که به نظر می‌رسد سهمیه بنزین آن‌ها (خودروهای تک‌سوز) زیاد است. این سهمیه به اندازه‌ای است که شاید سبب شده باشد که رغبتی برای دوگانه‌سوز کردن خودرو‌های خود نداشته باشند».

وی ادامه داد: «یک بخش دیگر از دلیل عدم استقبال هم شاید مربوط به قیمت بنزین باشد. زمانی که این مصوبه ابلاغ شد، قیمت بنزین یک هزار و ۵۰۰ تومان و گاز ۴۵۰ تومان بود و این اختلاف قیمت برای مردم معنادار بود، اما پس از افزایش قیمت بنزین، اکنون با این تورم قیمتی، دیگر کسی بنزین یک هزار و ۵۰۰ تومانی را احساس نمی‌کند».

*وزارت نفت چراغ اول را برای تولید کارخانه‌ای خودروهای CNGسوز روشن کرد

راهکارهای موجود برای حمایت از صنعت CNG  تنها به جدول ۳ محدود نمی‌شود و وزارت نفت دولت سیزدهم می‌تواند با اتخاذ برخی سیاست‌های دیگر به افزایش سهم CNG در سبد سوخت کمک کند. یکی از این سیاست‌ها، تولید کارخانه‌‌ای خودروهای CNGسوز توسط خودروسازهاست. در حال حاضر تمامی خودروهای دوگانه‌سوز شده ذیل مصوبه شورای اقتصادی به صورت تبدیل کارگاهی انجام شده است نه تولید کارخانه‌ای.

به طور ساده طبق این سیاست، وزارت نفت طی قراردادی با خودروسازها، هزینه دوگانه‌سوز کردن خودروها را به آنها پرداخت می‌کند و آنها نیز در تولیدات کارخانه‌ای خود اقدام به تولید خودروهای CNGسوز می‌کنند ولی این خودروها را با قیمت خودروهای مشابه تک‌سوز به مردم می‌فروشند. بدین صورت مطابق مدل تبدیل کارگاهی، در این مدل نیز CNGسوز کردن خودروها برای مردم رایگان انجام می‌شود.

هر چند در مصوبه شورای اقتصاد در کنار تبدیل کارگاهی به تولید کارخانه‌ای خودروهای CNG سوز تاکید شده بود اما این اقدام در دولت دوازدهم به طور جدی موردتوجه قرار نگرفت. اما به نظر می‌رسد برخلاف دولت قبل، هم‌اکنون رویکرد وزارت نفت دولت سیزدهم بر تولید کارخانه‌ای خودروهای دوگانه‌سوز متمرکز شده است.

در هفته جاری نخستین قرارداد تولید کارخانه‌ای خودروهای دوگانه‌سوز ذیل مصوبه شورای اقتصاد بین شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی و شرکت ایران‌خودرو منعقد شد. برپایه این قرارداد همکاری، ۴۵ هزار خودرو پایه گازسوز در شرکت ایران خودرو تولید می‌شود که از این تعداد ۴۰ هزار خودرو تولیدی تاکسی و ۵ هزار خودرو نیز وانت خواهد بود.

معادل پرداختی وزارت نفت به شرکت خودروساز ۵۰۵ دلار به ازای تولید هر وانت دوگانه سوز و ۴۲۵ دلار به ازای تولید هر تاکسی دوگانه سوز خواهد بود که شرایط تولید نیز براساس نسل‌های ۴ و ۵ است.

البته افزایش سهم CNG در سبد سوخت خودروها نباید تنها به یک قرارداد تولید کارخانه‌ای محدود شود و باید این کار خوب توسط شرکت ملی پالایش و پخش تداوم یابد. ضمن اینکه در کنار تولید کارخانه‌ای خودروهای دوگانه‌سوز ضروری است تمرکزی جدی بر تبدیل کارگاهی نیز صورت پذیرد.