مقابله با افزایش خودروهای فرسوده

خودروهای فرسوده از سه ناحیه آسیب‌زا هستند و علاوه بر تحمیل هزینه‌های اقتصادی هنگفت به کشور، عامل بخشی از سوانح جاده‌ای نیز به شمار می‌روند. عارضه نخست خودروهای فرسوده، ایجاد آلودگی فراوان است و عرضه بعدی نیز به مصرف سوخت بالای آنها مربوط می‌شود. در نهایت اما عارضه سوم، با ضعف ایمنی فرسوده‌ها در ارتباط است.

طبق آماری که اخیرا سخنگوی انجمن قطعه‌سازان اعلام کرد، سالانه ۲۰۰ هزار میلیارد تومان بابت خودروهای فرسوده توسط دولت هزینه می‌شود و اگر جلوی روند رو به رشد این خودروها گرفته نشود، تعدادشان در سال ۱۴۰۴ به بیش از هشت میلیون دستگاه خواهد رسید؛ بنابراین زیان سالانه خودروهای فرسوده ظرف کمتر از ۴ سال آینده، بیش از ۵۵۰ هزار میلیارد تومان خواهد بود. این هزینه ناشی از آلایندگی بسیار بالای خودروهای فرسوده به ویژه در بخش محصولات سنگین و همچنین مصرف سوخت زیاد آنها است.

فرسوده‌ها با توجه به اینکه سال‌ها از عمرشان گذشته است، علاوه بر اینکه سوخت زیادی می‌بلعند و آلایندگی فراوانی تولید می‌کنند، سبب بروز سوانح نیز می‌شوند، زیرا ایمنی آنها کاهش یافته است. گفته می‌شود در حال حاضر بیش از سه میلیون دستگاه خودرو فرسوده در کشور وجود دارد و اگر فکری به حال اسقاط آنها نشود، تا سال ۱۴۰۴ این رقم دو و نیم برابر خواهد شد. این در شرایطی است که به نظر می‌رسد دولت فعلا برنامه‌ای برای اسقاط فرسوده‌ها ندارد.

در اواسط دهه ۸۰ با شکل‌گیری ستاد تبصره ۱۳، اسقاط خودروهای فرسوده به شکلی جدی پیش رفت اما این جریان ادامه نیافت. در نتیجه کم توجهی به فرسوده‌ها، تعداد این خودروها بالا رفت و حالا هم خطر سونامی آنها ظرف کمتر از ۴ سال آینده کشور را تهدید می‌کند. در گذشته، اسقاط خودروهای فرسوده از مسیر واردات طی می‌شد، به نحوی که واردکنندگان در ازای واردات، گواهی اسقاط ارائه می‌دادند و از این مسیر، فرسوده‌ها از رده خارج می‌شدند. با ممنوع شدن واردات خودرو اما نفس‌های مراکز اسقاط نیز به شماره افتاد و تعداد فرسوده‌ها به‌شدت بالا رفت. به اعتقاد کارشناسان، حالا اگر دولت می‌خواهد اسقاط خودروهای فرسوده را از سر بگیرد، یک راه آن ازسرگیری واردات است.

با لغو ممنوعیت واردات خودرو، می‌توان از واردکنندگان گواهی اسقاط دریافت کرد، بنابراین از رده خارج کردن خودروهای فرسوده رونق خواهد گرفت. با این حال دولت فعلا برنامه‌ای برای واردات خودرو ندارد و هیات عالی نظارت بر حسن اجرای سیاست‌های کلی نظام نیز با مصوبه مجلس شورای اسلامی مبنی بر واردات خودرو در ازای صادرات، مخالفت کرده است. در این شرایط، اگر دولت قصد ندارد به این زودی‌ها واردات خودرو را آزاد کند، بهتر است راهی دیگر برای اسقاط فرسوده‌ها بیابد، زیرا در غیر این صورت، سونامی فرسوده‌ها ظرف آینده‌ای نه چندان دور گریبان کشور را خواهد گرفت.