شانس کم مشتریان عادی در قرعه کشی خودرو

در طرح اخیر فروش خودرو از مسیر قرعه‌کشی، در حالی بالغ بر شش میلیون تقاضا به ثبت رسید که با توجه به عرضه تنها ۱۰هزاردستگاهی و همچنین سهمیه «مادران» و «فرسوده ها»، شانس برد عادی در آن بسیار کم بود.

با وجود چنین اختلافی میان میزان عرضه و تقاضای خودرو در این مرحله از قرعه‌کشی، باز هم طبق قانون ۶۰درصد از ظرفیت فروش به دو طرح جوانی جمعیت و اسقاط و جایگزینی خودروهای فرسوده تخصیص داده شد. به همین دلیل، شانس برد عادی در این لاتاری به شدت کاهش یافت. به نوعی می‌توان گفت یک رانت قانونی در دل قرعه‌کشی خودرو که خود یک رانت برای برندگان آن است، ایجاد شده و همین موضوع از شانس متقاضیان عادی به‌شدت کاسته است.

هرچند وزارت صمت اعلام کرده برای مقابله با رانت، تا پایان سال جاری قرعه‌کشی خودرو حذف خواهد شد، اما به نظر می‌رسد با توجه به اینکه تخصیص این ۶۰درصد سهمیه (۵۰درصد برای مادران دارای دو فرزند و بیشتر و ۱۰درصد برای مالکان خودروهای فرسوده) الزام قانونی دارد، نمی‌توان به حذف رانت در بازار خودرو حتی با پایان دادن به لاتاری امید داشت. این از آن جهت است که حتی اگر هیچ خودرویی از طریق سازوکار قرعه‌کشی عرضه نشود، باز هم مادران مشمول و مالکان خودروهای فرسوده از رانتی قانونی برای دریافت خودرو با قیمت کارخانه برخوردار هستند.

اما بررسی آمار و اطلاعات این مرحله از قرعه‌کشی خودرو از ثبت تقاضای شش‌میلیون و ۸۶هزار و ۲۲۲نفری حکایت دارد. تعداد خودروهای عرضه‌شده در این مرحله، تنها ۱۰‌هزار دستگاه بوده؛ بنابراین اگر هیچ‌گونه امتیاز ویژه‌ای برای هیچ یک از متقاضیان وجود نداشت، از میان تقریبا هر ۶۰۹ نفر متقاضی فروش فوق‌العاده، یک نفر برنده می‌شد. با‌این‌حال وضعیت واقعی عرضه خودرو به این صورت نیست و ۶۰درصد از خودروهای عرضه‌شده با امتیاز ویژه به متقاضیان داده می‌شود.

تعداد افرادی که خارج از دو طرح جوانی جمعیت و اسقاط خودروهای فرسوده و به صورت عادی در این مرحله از قرعه‌کشی ثبت‌نام کرده‌اند، پنج‌میلیون و ۶۱۷هزار ۵۹۹ نفر است که تنها چهارهزار و ۹۴۶ خودرو به این دست از متقاضیان اختصاص پیدا کرده است. بنابراین شانس برد عادی یک به هزار و ۱۳۵ است. در واقع شانس هر شخص برای برنده شدن در این لاتاری ۰۹/ ۰درصد بوده است. در مقابل برای مجموع متقاضیان در طرح جوانی جمعیت و نوسازی خودروهای فرسوده، ۴۶۸هزار و ۶۲۳ نفر ثبت‌نام کرده‌اند و در مجموع پنج‌هزار و ۵۴ دستگاه خودرو در قالب این دو طرح عرضه شده است. بنابراین از میان هر ۷/ ۹۲ نفری که در یکی از این دو طرح ثبت‌نام کرده‌اند یک نفر برنده می‌شود.

با‌این‌حال با نگاه تفکیکی به این دو طرح مشخص می‌شود شانس متقاضیان در طرح جوانی جمعیت نسبت به طرح نوسازی خودروهای فرسوده بیشتر است. در این مرحله از قرعه‌کشی ایران‌خودرو ۳۷۷هزار و ۴۱۸ نفر در طرح جوانی جمعیت متقاضی شده‌اند که چهار‌هزار و ۱۵۴ دستگاه خودرو نیز در قالب این طرح عرضه شد. در نتیجه از هر ۸/ ۹۰ نفر یک نفر شانس دریافت خودرو با قیمت کارخانه‌ای خواهد داشت. یعنی شانس هر متقاضی برای خرید خودرو در قالب این طرح ۱/ ۱درصد است.

در نهایت در طرح اسقاط خودروهای فرسوده نیز ۹۱هزار و ۲۰۵ نفر برای خرید ۹۰۰ دستگاه خودرو ثبت‌نام کرده‌اند که نشان می‌دهد از میان هر ۳/ ۱۰۱ نفر یک نفر در این طرح برنده می‌شود. این موضوع نشان از شانس ۹۸/ ۰درصدی هر فرد برای برنده شدن در قالب طرح اسقاط خودروهای فرسوده دارد. به طور کلی به نظر می‌رسد با سقوط آزاد تعداد خودروهای عرضه‌شده در هر مرحله از قرعه‌کشی، شانس زیادی برای هر متقاضی عادی برای برد وجود ندارد.

دنیای اقتصاد