بررسی وضعیت صنعت روانکار در ایران
در شرایطی که صنعت روانکارها یکی از حلقه‌های کلیدی در زنجیره تأمین و نگهداری خودروها محسوب می‌شود، اما تولیدکنندگان این حوزه با چالش‌هایی روزافزون در تأمین مواد اولیه، مقررات دست‌وپاگیر و نوسانات اقتصادی دست‌وپنجه نرم می‌کنند. شرکت فومن شیمی به عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان محصولات خودرویی در کشور، در خط مقدم این میدان قرار دارد.
در ادامه با دکتر حمید قاسم‌نژاد، مدیرعامل این شرکت گفت‌وگویی داشته‌ایم تا درباره وضعیت فعلی این صنعت، مشکلات موجود، نقش فومن شیمی و آینده پیش‌روی این حوزه بیشتر بدانیم.
میراثی به نام فومن شیمی؛ از ایران گریس تا برند جهانی
بنیان‌گذار شرکت فومن شیمی، مهندس سیدعباس موسوی رهپیما از چهره‌های ماندگار صنعتی و خیر کشور است که در سال ۱۳۴۳ نخستین واحد تولیدی خود با نام «ایران‌گریس» را در تهران راه‌اندازی کرد. با تلاش‌های وی، شرکت فومن شیمی در سال ۱۳۵۵ در شهرک صنعتی رشت تأسیس شد و اکنون با بیش از ۵۰ سال سابقه، یکی از بزرگ‌ترین و متنوع‌ترین تولیدکنندگان محصولات خودرویی و صنعتی در کشور محسوب می‌شود.
آمار و عملکرد فومن شیمی در یک نگاه:
- بیش از ۲۶۰۰ نیروی انسانی در گروه
- عرضه بیش از ۳۰۰ نوع محصول
- تولیدکننده بیش از ۱۰ گروه محصول خودرویی (روغن موتور، ضدیخ، گریس، مایع ترمز، اسپری‌های خودرویی و...)
- صادرات محصولات به کشورهای منطقه و قاره آفریقا
- تنها شرکتی که تمام محصولات خودرویی را زیر یک سقف تولید می‌کند
چالش‌های جدی در تأمین مواد اولیه
به گفته دکتر قاسم‌نژاد، وضعیت تولید روانکارها در حال حاضر از حیث دسترسی به مواد اولیه در بدترین شرایط ممکن است:
«ماده اولیه‌ای که باید در دسترس تولیدکننده باشد، چه از لحاظ قیمت، چه از نظر تأمین و واردات، با بی‌ثباتی کامل مواجه است. سیستم تأمین دچار آشفتگی شدید شده و پیچیدگی مراحل تولید را دوچندان کرده است.»
وی با اشاره به تأمین روغن پایه از شرکت‌هایی نظیر نفت سپاهان، نفت پارس و ایرانول، از نبود امکان برنامه‌ریزی و تعامل مستقیم با تأمین‌کنندگان به واسطه حضور بورس کالا ابراز نگرانی می‌کند:
«در گذشته مستقیماً با پالایشگاه‌ها مذاکره می‌کردیم. اما امروز، با سازوکاری که بورس کالا تحمیل کرده، نه می‌توانیم ال‌سی داخلی باز کنیم، نه مذاکره‌ای انجام دهیم. همه‌چیز نقدی و بدون تعامل است.»
قطع ارتباط تولیدکننده با تأمین‌کننده؛ آسیبی جدی از سمت بورس کالا
مدیرعامل فومن شیمی صراحتاً عنوان می‌کند که بورس کالا به‌رغم نظم‌بخشی به فرایندها، تعاملات سنتی و مؤثر گذشته را از بین برده است. وی ادامه می‌دهد:
«ما به عنوان بزرگ‌ترین خریدار MEG در کشور، حتی نمی‌توانیم با ساپلایر وارد مذاکره شویم. این یعنی برنامه‌ریزی سالانه، پیش‌خرید، تعیین قیمت و حتی تأمین مالی غیرممکن شده است.»
وی معتقد است که این مشکل با تعدد شرکت‌ها و رقابت‌های ناسالم و همچنین تغییرات مدیریتی در پالایشگاه‌ها تشدید شده و راه را برای برنامه‌ریزی درازمدت کاملاً بسته است.
صرفه اقتصادی و نقش حیاتی در اقتصاد کشور
علیرغم چالش‌های گسترده، شرکت فومن شیمی با بیش از ۲۰۰۰ پرسنل فعال در حوزه روانکارها همچنان به تولید ادامه می‌دهد. دکتر قاسم‌نژاد معتقد است حضور در این صنعت علیرغم ناپایداری‌ها، یک وظیفه ملی است:
«ما در تولید ناخالص داخلی، اشتغال، مالیات و بیمه نقشی فعال داریم. فقط در حوزه مالیات بیش از هزار میلیارد تومان پرداخت کرده‌ایم. ایران یک کشور نفت‌خیز است و باید از این ظرفیت برای توسعه صنعت روانکار استفاده کرد.»
ضرورت ایجاد پالایشگاه پنجم و تکنولوژی نوین
در ادامه گفتگو، مدیرعامل فومن شیمی به موضوع نیاز به یک پالایشگاه روغن‌سازی جدید با تکنولوژی روز اشاره کرد:
«در زمان وزارت آقای نعمت‌زاده، قرار بود پروژه مشترکی با نفت سپاهان تحت عنوان نفت کاسپین راه‌اندازی کنیم، اما به دلیل تحریم‌ها و سرمایه‌بر بودن پروژه، متوقف شد. امروز کشور نیاز به یک پالایشگاه پنجم با فناوری روز دارد تا از واردات گریدهای بالا بی‌نیاز شود.»
چالش‌های استاندارد و آزمایشگاه‌ها
در پایان، دکتر قاسم‌نژاد به فرسایش زمانی در فرآیند اخذ استاندارد اشاره کرد:
«گاهی نمونه‌برداری‌ها بیش از یک سال طول می‌کشد و هزینه‌های بالایی هم دارد. این روی سرعت تولید و عرضه تأثیر منفی گذاشته است، درحالی‌که روابط خوبی با اداره استاندارد داریم.»
جمع‌بندی؛ نیاز فوری به اصلاح ساختار تأمین
از آن‌چه در این گفت‌وگو مشخص است، ضعف در زنجیره تأمین مواد اولیه مهم‌ترین تهدید برای صنعت روانکارها در کشور است. نبود تعامل، سیاست‌های تحمیلی بورس کالا، مشکلات ارزی، تحریم‌ها و نبود سازوکارهای مدرن در پالایشگاه‌ها از جمله چالش‌هایی هستند که می‌توانند بقای تولید را با خطر مواجه کنند.
در عین حال، وجود برندهایی مانند فومن شیمی که با تلاش داخلی، نوآوری، اشتغال‌زایی و حتی صادرات، بار این صنعت را بر دوش می‌کشند، نشان از پتانسیل بالای کشور در این حوزه دارد—پتانسیلی که با حمایت، برنامه‌ریزی و بازنگری سیاست‌ها می‌تواند شکوفا شود.
دیدگاه بگذارید
اولین نفر باشید که دیدگاه خود را می نویسد