جاده‌ های جام جهانی ۲۰۲۶: تحلیل جذاب صنعت و بازار خودرو در گروه ایران

هنگامی که قرعه‌کشی جام جهانی ۲۰۲۶ انجام شد و تیم ملی ایران در گروه نسبتاً مناسبی در کنار بلژیک، مصر و نیوزیلند قرار گرفت، توجه بسیاری از علاقه‌مندان به سبک بازی و نقاط قوت فوتبالی این تیم‌ها معطوف شد. اما اگر نگاهی عمیق‌تر و متفاوت داشته باشیم، می‌بینیم که هر تیم صرفاً نماینده فوتبال کشورش نیست؛ بلکه بازتابی از اقتصاد، توان صنعتی و فرهنگ جاده‌ای آن کشور نیز هست.

در این تحلیل، ما به جای پرداختن به تاکتیک‌های مربیان، به سراغ کارخانه‌ها و خیابان‌های این چهار کشور خواهیم رفت و وضعیت صنعت و بازار خودروی آن‌ها را از دید یک متخصص بررسی خواهیم کرد.

۱. ایران: سرزمین خودروهای ملی و رویای حضور در سطح جهانی

صنعت خودروی ایران، با نام‌های بزرگی چون ایران‌خودرو، سایپا، بهمن، کرمان موتور، مدیران خودرو و سایر شرکت‌های فعال در این حوزه شناخته می‌شود. این صنعت سال‌هاست تلاش می‌کند تا از مرزهای داخلی عبور کرده و خود را در سطح جهانی مطرح کند، اما موانعی مانند تحریم‌های بین‌المللی، محدودیت‌های فناورانه و فضای رقابتی نه‌چندان قوی، غالباً مسیر جهانی شدن را دشوار کرده‌اند.

ایران دارای یک بازار خودرویی بسیار بزرگ است، اما در گذشته تنوع (Diversity) واقعی در آن پایین بود و خودروهای اقتصادی تولید داخل، اصلی‌ترین بازیگران جاده‌ها محسوب می‌شدند. با این حال، در سال‌های اخیر، ورود گسترده‌تر خودروهای چینی از برندهایی مانند چری (Chery)، جک (JAC)، دانگ فنگ (Dongfeng)، هایما (Haima) و دیگران، فضای بازار را تا حدودی دگرگون کرده است.

همان‌طور که تیم ملی فوتبال ایران با «روحیه جنگندگی» (Fighting Spirit) و بازی پرتلاش خود در جام جهانی شناخته می‌شود، بازار خودرو ایران نیز بازاری مقاوم، پرتقاضا و پویا است؛ حتی اگر کیفیت (Quality) و فناوری (Technology) محصولات آن همواره مورد بحث کارشناسان و مصرف‌کنندگان باشد.

  حرکت به سمت بازار ترکیبی

در طول یک تا دو سال اخیر، بازار ایران وارد فاز جدیدی شده است؛ فعال شدن مجدد مسیر واردات خودرو. هرچند پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که حجم واردات در مقایسه با نیاز واقعی کشور محدود خواهد بود (حدود ۶۰ هزار خودرو در سال جاری)، اما همین میزان واردات باعث ایجاد تنوع بیشتر و تغییر فضای رقابتی شده است. برندهایی چون کیا (Kia)، تویوتا (Toyota)، مرسدس بنز (Mercedes-Benz)، آئودی (Audi)، جی‌ای‌سی (GAC) و چندین شرکت آسیایی دیگر، بار دیگر یا برای اولین بار به خیابان‌های ایران بازگشته‌اند. این روند نشان‌دهنده حرکت ایران از یک بازار کاملاً داخلی‌محور به سوی یک بازار ترکیبی (Hybrid Market) است؛ بازاری که هم شامل خودروهای اقتصادی داخلی است و هم مدل‌های به‌روز جهانی. این تغییر، مانند حضور ایران در تورنمنتی در سطح جام جهانی، نماد تلاشی جدی برای نزدیک شدن به استانداردهای بین‌المللی است.

۲. بلژیک: قطب صنعتی کوچک اما با نفوذ در اروپا

کشور بلژیک شاید در دنیای فوتبال با ستاره‌هایی مانند کوین دی‌بروینه و روملو لوکاکو شناخته شود، اما در صنعت خودرو نیز سال‌هاست که یک بازیگر بسیار مؤثر در اروپا به شمار می‌آید.

بلژیک یک مرکز مهم برای مونتاژ (Assembly) و فعالیت شرکت‌های بزرگ خودروسازی مانند استلانتیس (Stellantis)، ولوو (Volvo) و آئودی (Audi) بوده است. زیرساخت‌های صنعتی مدرن، سیستم حمل‌ونقل (Transportation) پیشرفته و دسترسی آسان به بازار بزرگ اتحادیه اروپا (EU) باعث شده‌اند که بلژیک در صنعت خودرو، نقشی شبیه یک «بازیکن تخصصی» در یک تیم را ایفا کند؛ یعنی کشوری که شاید پر سر و صدا نباشد، اما در عملکرد، بسیار کارآمد و دقیق است.

بازار خودروی بلژیک به شدت تحت تأثیر قوانین سخت‌گیرانه زیست‌محیطی اروپا است و بخش قابل توجهی از ناوگان این کشور را مدل‌های برقی (Electric Vehicles - EV) و هیبریدی (Hybrid) تشکیل می‌دهند. اگر سبک فوتبال بلژیک را «منظم، دقیق و تکنیکی» توصیف کنیم، صنعت خودروی آن نیز دقیقاً همین ویژگی‌ها را داراست.

۳. مصر: بازاری بزرگ در حال توسعه با سرعت بالا

مصر به عنوان پرجمعیت‌ترین کشور در منطقه، یکی از بزرگ‌ترین بازارهای خودرو در قاره آفریقا محسوب می‌شود. در سال‌های اخیر، دولت مصر تلاش‌های زیادی برای تقویت نقش تولیدی خود در این صنعت انجام داده است؛ از مونتاژ گسترده خودروهای چینی گرفته تا سرمایه‌گذاری ویژه در بخش خودروهای برقی اقتصادی.

برندهای کره‌ای، ژاپنی و چینی حضور بسیار پررنگی در خیابان‌های قاهره و سایر شهرهای بزرگ دارند و به دلیل شرایط اقتصادی، قیمت مناسب، مهم‌ترین عامل در انتخاب خودرو توسط مردم است.

بازار خودروی مصر در مرحله «توسعه سریع (Rapid Development)» قرار دارد. این وضعیت، مشابه تیم ملی فوتبال مصر است که اگرچه به لحاظ سنتی در قاره آفریقا قدرتمند محسوب می‌شود، اما در جام جهانی هنوز به دنبال تثبیت جایگاه و تبدیل شدن به یک قدرت جهانی است. این کشور به دنبال بومی‌سازی تولید و افزایش سهم خود در زنجیره تأمین منطقه‌ای است.

۴. نیوزیلند: بهشت خودروهای وارداتی و آزادی انتخاب

برخلاف سه کشور دیگر این گروه، نیوزیلند عملاً فاقد صنعت خودروسازی داخلی است و تقریباً تمام خودروهای موجود در جاده‌های آن، وارداتی هستند. این کشور یکی از آزادترین بازارهای خودرویی جهان را دارد؛ به این معنی که مصرف‌کننده می‌تواند تقریباً هر نوع خودرویی را از هر کجای دنیا انتخاب کند: از مدل‌های ژاپنی مانند تویوتا و مزدا گرفته تا مدل‌های آمریکایی مانند تسلا (Tesla) و حتی خودروهای دست‌دوم (Used Cars) با کیفیت وارداتی بالا.

در نیوزیلند، سطح ایمنی (Safety) و استانداردهای زیست‌محیطی اهمیت بسیار بالایی دارند و خودروهای هیبریدی و برقی سهم قابل توجهی از فروش را به خود اختصاص داده‌اند.

اگر بخواهیم سبک بازی نیوزیلند در فوتبال را «صادقانه و مستحکم» توصیف کنیم، بازار خودروی این کشور نیز شفاف، آزاد و بدون پیچیدگی‌های دولتی یا محدودیت‌های تولید داخلی است.

  تقابل فرهنگ‌های خودرویی در زمین جام جهانی

در نهایت، این گروه از جام جهانی ۲۰۲۶ نه تنها از نظر سبک‌های فوتبالی متفاوت و جذاب است، بلکه از منظر «فرهنگ خودرو و صنعت» نیز تضادی جالب بین چهار دنیای کاملاً مجزا ایجاد می‌کند. جدول زیر، خلاصه‌ای از این مقایسه جذاب است:

نتیجه‌گیری:

زمین بازی جام جهانی ۲۰۲۶ تنها محل تقابل سبک‌های فوتبالی نیست؛ بلکه صحنه‌ای برای برخورد چهار مسیر صنعتی و اقتصادی متفاوت است که هر کدام از جاده‌ای منحصر به فرد به این تورنمنت بزرگ رسیده‌اند. این گروه به خوبی نشان می‌دهد که چگونه وضعیت اقتصادی و صنعتی هر کشور، بر فرهنگ رانندگی و نوع خودروهایی که در خیابان‌های آن تردد می‌کنند، تأثیر مستقیم می‌گذارد.