شوک ارزی و رکود معاملات بازار خودرو؛ قیمت‌ ها دیگر واقعی نیستند

افزایش بی‌وقفه نرخ ارز، بار دیگر بازار خودرو را وارد یک دوره پرتلاطم و هیجانی کرده است. قیمت‌ها در مسیری کاملاً صعودی، با رشدهای چند صد میلیون تومانی همراه شده‌اند، اما در عمل، معاملات به طور کامل متوقف شده است. کارشناسان معتقدند تا زمانی که یک سازوکار مشخص و نظارت مؤثر بر بازار اعمال نشود، این نوسانات سلیقه‌ای ادامه خواهد یافت.

افزایش مداوم و شدید نرخ ارز (دلار)، نه تنها بخش‌های اقتصادی دیگر، بلکه بازار خودروهای داخلی و وارداتی را نیز با یک شوک قیمتی بی‌سابقه مواجه کرده است. بررسی‌های کارشناسان بازار نشان می‌دهد که همزمان با رشد دلار، قیمت‌ها در غیاب هرگونه معامله واقعی، در حال جهش‌های تخمینی و سلیقه‌ای هستند.

  رشدهای سرسام‌آور در غیاب خریدار

بررسی‌های میدانی حاکی از آن است که روند رشد قیمت‌ها در بازار آزاد بسیار فراتر از انتظار بوده است:

• خودروهای لوکس (بالای ۶ میلیارد تومان): میزان رشد قیمت‌ها در روزهای اخیر به حدود ۷۰۰ میلیون تومان نیز رسیده است.
• خودروهای میان‌رده (۲ تا ۳ میلیارد تومان): این بخش نیز شاهد افزایش قیمت‌هایی در حدود ۳۰۰ میلیون تومان بوده است.

این افزایش‌های شدید باعث شده است که عملاً بسیاری از نمایشگاه‌داران و فروشندگان از درج قیمت‌های قطعی در آگهی‌ها یا معاملات خودداری کنند و قیمت‌ها کاملاً بر اساس حدس و گمان‌های روزانه و رفتار فروشندگان تعیین می‌شود. به زبان ساده، بازار در یک رکود کامل معاملاتی به سر می‌برد.

  خودروهای داخلی نیز میلیاردی شدند

در بخش خودروهای داخلی نیز، وابستگی شدید به نرخ ارز و جو روانی بازار، موجب تداوم رشد قیمت‌ها شده است. در فهرست محصولات اصلی شرکت‌های بزرگ خودروسازی، قیمت‌ها عملاً از مرزهای قبلی عبور کرده‌اند:

• پژو ۲۰۷ اتوماتیک: این خودرو اکنون تا یک میلیارد و ۴۳۰ میلیون تومان قیمت‌گذاری می‌شود.
• خانواده سورن: قیمت مدل‌های مختلف این خانواده بین یک تا یک میلیارد و ۲۳۰ میلیون تومان در نوسان است.
• سایر محصولات ایران‌خودرو: در حال حاضر، به استثنای خودروی رانا پلاس که همچنان در کانال حدود ۹۸۰ میلیون تومان باقی مانده است، تقریباً تمامی خودروهای سواری این شرکت وارد بازه بالای یک میلیارد تومان شده‌اند.
• محصولات سایپا: در این بازار نیز افزایش قیمت‌ها ادامه دارد؛ به گونه‌ای که کوییک (Quick)، که ارزان‌ترین خودروی سواری این شرکت محسوب می‌شود، وارد بازه قیمتی ۷۳۰ میلیون تومان به بالا شده است.

تحلیل تخصصی: این رشد قیمت‌ها در بازار داخلی، به دلیل استفاده از قطعات وارداتی و همچنین تأثیر نرخ ارز بر هزینه‌های تولید و قیمت‌گذاری‌های آتی خودروسازان است. متأسفانه، هرگونه افزایش نرخ ارز به سرعت در قیمت نهایی خودروهای داخلی نیز خود را نشان می‌دهد.

 ️ نقش وزارت صمت (وزارت صنعت، معدن و تجارت) در آشفتگی بازار

کارشناسان بر این باورند که مجموعه‌ای از عوامل به ایجاد وضعیت آشفته کنونی دامن زده است:

1. نبود نظارت مؤثر: نبود یک سازوکار نظارتی قوی باعث شده است تا دلالان و فروشندگان، قیمت‌ها را به صورت سلیقه‌ای و با سوءاستفاده از جو روانی بالا ببرند.
2. وابستگی شدید به ارز: بازار خودرو کاملاً به نرخ ارز وابسته است و هر نوسانی در دلار، بلافاصله روی قیمت خودرو اثر می‌گذارد.
3. رکود معاملاتی: وضعیت فعلی باعث شده که نه فروشنده حاضر به فروش با قیمت واقعی (قیمت قبلی) باشد و نه خریدار تمایلی به خرید با قیمت‌های هیجانی و تخمینی جدید داشته باشد.

در این میان، نقش وزارت صمت به عنوان متولی سیاست‌گذاری و تنظیم بازار خودرو، بیش از پیش مورد انتقاد قرار گرفته است. فعالان بازار معتقدند:

• وزارت صمت تا کنون برنامه شفاف و مشخصی برای مهار التهاب قیمتی و افزایش عرضه به بازار ارائه نکرده است.
• نبود مداخله مؤثر و به‌موقع یکی از دلایل اصلی تشدید نابسامانی و بی‌نظمی در بازار محسوب می‌شود.

کلام آخر: تا زمانی که متولیان امر سازوکار مشخصی برای کنترل بازار، افزایش تولید و عرضه مناسب، و از همه مهم‌تر، نظارت دقیق بر فرآیند قیمت‌گذاری فراهم نکنند، انتظار می‌رود که روند افزایشی و سلیقه‌ای قیمت‌ها ادامه یابد و بازار خودرو همچنان در وضعیت انتظار و رکود کامل باقی بماند.