برای جلوگیری از تخلفات واردات خودرو باید غیر انحصاری شود

پس از ابلاغیه‌های متعدد دولت در مورد واردات خودرو، دو موج تخلف در ثبت سفارش خودرو شکل گرفت و در حال حاضرهم با انحصاری شدن بازار دورنمای معلومی برای ایجاد ثبات در این بخش وجود ندارد.

در دی ماه ۱۳۹۵ بخشنامه‌ای طبق ابلاغیه معاون اول رئیس‌جمهور صادر شد که بر پایه آن واردات خودرو برای همه واردکنندگانی که فاقد نمایندگی هستند، ممنوع گشت. همینطور پس از آنکه در تیر ماه سال ۹۶ ثبت سفارش به روی واردکنندگان بسته شد، در دی ماه همان سال بخش نامه‌ای دیگر صادر شد که واردات خودرو (برای نمایندگیها و سایر) قانونی اعلام شد. در این میان چندین بخشنامه گوناگون وارداتی صادر شده که بیشتر برای آنها هدفی با عنوان ساماندهی به بازار ارز مطرح شد ولی در آخر دستاوردی مهم در این بخش بدست نیامد. تغییرات به همین جا منتهی نشد و در آخر در پایان اسفند ماه سال پیش با اعلام نظر رئیس مجلس، شرکت‌های غیر نمایندگی دوباره از بازار واردات خودرو حذف شدند و عملاً بازار در دست یک گروه قرار گرفت.

نکته جالب توجه اینکه به نظر می‌رسد، تخلفات گذشته سامانه ثبت سفارش تماماً با سوءاستفاده در فاصله زمانی این دو بخشنامه انجام گرفته است. چون که تا این تاریخ سایت «ثبت سفارش» برای واردات خودرو باز بوده و همه مشتریان امکان ثبت داشته‌اند.

مسئله تخلفات روی داده در حوزه ثبت سفارش خودرو به حدی جدی و پیچیده است که هنوز جزییات اولیه آن هم از طرف وزارت صنعت به عنوان متولی بحث ثبت سفارش اعلام نشده است. نکته ویژه در مورد تخلفات روی داده اثر آن در مسئله افزایش قیمت خودروهای وارداتی است.

به عقیده کارشناسان وضع ضوابط و قواعد بی پشتوانه هم اکنون بازار خودرهای وارداتی را با نوسانهای زیاد همراه کرده و امروز رنج قیمت معلومی برای انواع خودروهای خارجی وجود ندارد. در واقع اگر با توجه به بازه زمانی انجام واردات در سال پیش، نوسانات ارز را از علت‌های مربوط به افزایش قیمت خودرو جدا کنیم به خوبی اثر تصمیمات گوناگون و بدون هدف گذاری، در افزایش قیمت خودروهای وارداتی قابل مشاهده خواهد بود.

از طرف دیگر همانطور که اشاره شد در وضعیت فعلی هم فقط واردکنندگان دارای نمایندگی مجوز واردات خودرو را در دست دارند و عرضه در بازار به طور کامل از سوی شرکتهای غیر نمایندگی خالی شده است. به نظر می‌رسد در صورتی که قرار باشد پس از ساماندهی بازار ارز ایران قرار بر ادامه فعالیت بازار خودرو باشد در قدم نخست بایستی انحصار از بازار خودرو حذف شود.

به این ترتیب به نظر می‌رسد، بازار خودروهای وارداتی همانطور درگیر مساله انحصار باشد و تا زمانی که یک فرمول قاعده مند و با ثبات در این بازار لحاظ نشود همانطور درگیر چالشهایی نظیر افزایش قیمت و وقوع تخلف خواهیم بود.

لازم به ذکر است که، بتازگی مجلس شورای اسلامی هم برنامه‌ای را با عنوان ساماندهی بازار خودرو در دستور کار قرار داده است، دو هدف کلی این طرح اعمال تغییر در تعرفه خودروهای وارداتی و همینطور انحصار زدایی از بازار است. به نظر می‌رسد در صورتی که این دو هدف با تصویب طرح مجلس محقق شود آرامش به بازار خودرو وارداتی باز خواهد گشت و از این حیث باید منتظر کاهش قیمت خودرو در راستای حقوق مصرف کننده باشیم.