آیا کیسه هوا به سرنشینان صدمه وارد می کند؟

چند دهه است که فناوری کیسه های هوا در خودروها استفاده می شود؛ اما آیا واقعا امکان دارد که این فناوری، به سرنشینان صدمه وارد کند؟

پس از گذشت سال ها از اختراع کمربند ایمنی و با ثابت شدن نقش مهم آن ها، بیشتر کشورهای دنیا، بستن کمربند ایمنی را ضروری اعلام کرده اند. طبق آمار موجود، کمربند ایمنی جان بسیاری از افراد را در تصادفات نجات داده است. پس از کمربند ایمنی، کیسه های هوا به وجود آمدند. در واقع نخستین ثبت اختراع مفهوم کیسهٔ هوا در هواپیما بود که در جریان جنگ دوم جهانی رخ داد. در دههٔ ۸۰ میلادی بود که کیسه های هوا در خودرو استفاده شدند. طبق آمار موجود، در تصادفات مستقیم، کیسه های هوا خطر مرگ را تا ۳۰ درصد کاهش می دهد.

ابتدا در مورد اساس کار کیسهٔ هوا توضیح می دهیم.

قوانین حرکت

می دانیم که هر شی‌ء یک اندازه حرکت دارد که حاصل جرم و سرعت آن است. یک شی‌ء به سرعت و جهت حرکت خود ادامه می دهد؛ مگر این که تحت تأثیر یک نیروی خارجی قرار گیرد. یک خودرو شامل چند شی‌ء مانند بدنه، اشیاء داخل خودرو و البته سرنشینان است. اگر این اشیاء مهار نشوند، هم سوی سرعت خودرو حرکت می کنند؛ حتی اگر خودرو با یک تصادف متوقف شود. برای توقف اندازهٔ حرکت یک جسم، باید در مدت زمان مشخصی نیرو به آن اعمال شود. زمان تصادف خودرو، نیروی مورد نیاز برای توقف بسیار زیاد است؛ چرا که اندازهٔ حرکت خودرو در یک آن، تغییر کرده است، درحالی که این مورد برای سرنشینان صدق نمی کند و البته زمان مورد نیاز هم وجود ندارد. هدف تمام سیستم های کمکی مهارکننده، توقف کردن سرنشینان با کمترین آسیب ممکن است. هدف کیسهٔ هوا، رساندن سرعت سرنشینان به صفر، با کمترین آسیب یا بدون آسیب است.

اجزای کیسهٔ هوا

کیسه: از جنس پارچه نایلونی است که در فرمان یا داشبورد و اخیراً در صندلی یا درب نصب می شود.

حسگر: وسیله ای است که موجب آغاز فرآیند باد شدن کیسه می شود. متورم شدن کیسه در شرایطی صورت می گیرد که نیروی برخوردی مشابه تصادف با سرعت ۱۶ تا ۲۴ کیلومتر بر ساعت با یک دیوار آجری تولید شود.

سیستم باد کنندهٔ کیسه: با واکنش بین سدیم اسید و پتاسیم نیترات، گاز نیتروژن تولید می شود.

نقش کیسه های هوا خیلی مفید به نظر می رسد. به جای این که زمان تصادف، با فرمان، داشبورد یا درب خودرو برخورد کنید، با یک کیسهٔ پر از هوا روبرو می شوید. اگرچه کیسه‌ه ای هوا به نرمی عروسک های خرسی تبلیغات تلویزیونی نیستند؛ ولی مسلماً در مقایسه با برخورد کردن به یک پنل فلزی، گزینه مناسب تری هستند. از سال ۱۹۹۸، وجود کیسه های هوا برای سرنشینان جلو و عقب، در تمام خودروهای موجود در ایالات متحده الزامی است. طبق گزارشات موجود، برآورد شده است که از سال ۱۹۸۷ تا ۲۰۰۸ در آمریکا، کیسه های هوای سرنشینان جلو، جانِ بیش از ۲۵ هزار نفر را نجات داده اند که با در نظر گرفتن این آمار، کیسهٔ هوا یکی از بزرگ ترین پیشرفت های فناوریِ ایمنی در خودروها بوده است. امروزه، خودروهایی با ۱۰ کیسهٔ هوا و حتی خودروهایی با داشتن کیسهٔ هوا در کمربند ایمنی موجود است.

ولی آیا واقعا امکان دارد که کیسه های هوا به جای نجاتِ جان سرنشینان، منجر به آسیب دیدگی بیشتر شوند؟

هر کسی که تجربهٔ باز شدن کیسهٔ هوا در حین تصادف دارد، آن را یک اتفاق کاملا سخت و شدید توصیف می کند که در واقع، باید هم این گونه باشد. کیسهٔ هوا باید در سریع ترین زمانِ ممکن باز شود تا از برخورد فرد با اشیاء اطراف ممانعت کند. کیسه های هوای درب، به طور متوسط در زمان ۲۰ تا ۳۰ میلی ثانیه و با سرعتی در حدود ۳۲۲ کیلومتر بر ساعت باز می شوند. در حقیقت، فناوری استفاده شده در باز شدن کیسهٔ هوا، مشابه فناوری بوستر موشک است.

کیسه های هوا به هنگام باز شدن، نیروی زیادی اعمال می کنند که احتمال دارد به فرد آسیب بزند. قرار گرفتن در فاصلهٔ نزدیک کیسهٔ هوا، منجر به صدماتی مانند کوفتگی و سوختگی خواهد شد. در صورت برخورد با کیسهٔ هوا در موقعیتی که کمربند ایمنی بسته نشده است یا در صورت وجود چیزی مانند حیوان خانگی، بطری یا حتی تلفن همراه بین فرد و کیسهٔ هوا، احتمال ایجاد صدمات جدی بسیار بالا خواهد بود.

کودکان و بزرگ سالان کوچک جثه به علت عدم تحمل بدن آن‌ها در برابر نیروی وارده، مستعد ترین افرادی هستند که در معرض خطر مرگ به خاطر برخورد با کیسهٔ هوا قرار دارند. علاوه بر این، بیشتر کودکان در صندلی ایمنی کودک قرار می گیرند که در طراحی آن ها وجود کیسهٔ هوا در نظر گرفته نشده است. نوع صندلی و هم چنین وضعیت نشستن نیز خطرات خاص خودش را دارد. برای مثال، صندلی ایمنی کودک که در آن صورت کودک به طرف عقب خودرو قرار می‌گیرد، به هیچ عنوان نباید در صندلی جلو نصب شود؛ چرا که منجر به آسیب دیدگی جدی می شود و حتی امکان دارد با وارد کردن ضربه به پشت صندلی ایمنی کودک، منجر به مرگ شود.

بدون تردید در صورت استفادهٔ درست، کیسه های هوا خطر کمی برای بزرگ سالان دارد و موجب نجات جانِ آن ها می شوند. اگر لازم است کودک را در صندلی جلو قرار دهید و درصورتی که خودروی پیشرفته و مجهزی دارید، حتما کیسه های هوای جلو را غیر فعال کنید. البته در برخی خودروها و در صورت داشتن شرایط خاص، غیرفعال کردن کیسه های هوا را به یک مکانیک با تجربه واگذار کنید. درصورتی که با خواندن این مطلب، نگران خطرات کیسه های هوای ردیف عقب خودروی خود شده اید، بهتر است کودک را در وسط صندلی های عقب قرار دهید.

ایمنی در کاربرد کیسه های هوا

از همان ابتدای به کارگیری کیسهٔ هوا در خودرو، کارشناسان بر این باورند که این فناوری در کنار کمربند ایمنی قرار می گیرد و به طور مستقل کارایی لازم را ندارد. با این که امروزه کیسه های هوای درب ها مرسوم تر شده اند، اما هنوز هم کمربند ایمنی لازم است؛ چرا که کیسه‌های هوا بیشتر در برخوردهای روبرو و عقب در سرعت بالای ۶ کیلومتر بر ساعت کاربرد دارند.

تحقیقات نشان داده اند که فاصلهٔ ۵ تا ۸ سانتی متری با کیسهٔ هوا خطرناک است. بهتر است تا کیسهٔ هوای فرمان، ۲۵ سانتی متر فاصله داشته باشید. برای دست یابی به این فاصله می توانید روش های زیر را امتحان کنید:

تا جایی که امکان دارد و راحت هستید، صندلی خود را به عقب ببرید.

کمی به پشت صندلی زاویه بدهید. طراحی صندلی خودروهای مختلف متفاوت است؛ ولی حتی با بردن کامل صندلی به جلو، هنوز هم می توان با زاویه دادن پشت صندلی، فاصلهٔ ۲۵ سانتی متری ایجاد کرد. اگر زاویه دادن پشت صندلی در دید شما اختلال ایجاد می کند، از سیستم بالابر صندلی استفاده کنید. در صورت نبود این سیستم، از یک بالش که روکش لغزنده ندارد، استفاده کنید.

اگر فرمان خودروی شما قابلیت تنظیم دارد، بخش کیسهٔ هوای آن را به جای سر و گردن، به سمت قفسهٔ سینه تنظیم کنید.

برای کودکان موارد زیر را در نظر بگیرید:

کودکان با سن ۱۲ سال یا کمتر، باید در صندلی مخصوص و در ردیف عقب جای بگیرند.

نوزادان با سن زیر یک سال و وزن کمتر از ۱۰ کیلوگرم، به هیچ عنوان نباید در صندلی جلویِ خودرویی که مجهز به کیسهٔ هوای سرنشین جلو است، قرار داده شوند.

کودکان بالای یک سال را در صورتی در صندلی جلوی خودروی مجهز به کیسهٔ هوای سرنشین جلو قرار دهید که در صندلی ایمنی کودک بنشیند و بست های محکم و اضافه شانه داشته باشد؛ تا جایی که ممکن است، صندلی را به عقب ببرید.

غیر فعال کردن کیسه های هوا

به علت نگرانی های موجود در خطرات کیسه های هوا، مؤسسهٔ ایمنی NHTSA از سال ۱۹۹۷ به منظور لزوم به کارگیری کیسه‌های هوای با قدرت کمتر ۲۰ تا ۳۵ درصد، برای کمپانی های خودروسازی قوانینی وضع کرده است. پیرو این قانون، از سال ۱۹۹۸ به تعمیرگاه ها و نمایندگی های مجاز، اجازهٔ غیرفعال کردن سیستم کیسه های هوا داده شده است. در حال حاظر مالکان خودرو می توانند با پر کردن فرم مربوطه کیسه های هوا را غیر فعال کنند.

آیندهٔ فناوری کیسه های هوا

با این که ۴۰ درصد صدمات جدی، ناشی از تصادفات به پهلوی خودرو هستند و علاوه بر این، تصادفات به پهلوی خودرو، ۳۰ درصد کل تصادفات را شامل می شوند؛ تا به امروز اکثر تست های تصادفات، از روبرو یا از عقب به خودرو بوده است. بیشتر کمپانی های خودروسازی برای جلوگیری از آسیب در تصادفات به پهلوی خودرو، به تقویت استحکام درب ها، کف و سقف خودرو پرداخته اند. طراحان خودرو، باور دارند که طراحی کیسه های هوای درب ها بسیار مشکل تر است. کیسه های هوای درب ها باید در زمانی حدود ۵ تا ۶ میلی ثانیه فعال شوند. هم اکنون کمپانی های ولوو و بی ام و در حال بررسی روش های جدید استفاده از کیسه های هوا هستند.

منبع: زومیت