بررسی یارانه انرژی در ایران و مصرف حامل‌های انرژی در بخش حمل و نقل

مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی در گزارشی به بررسی یارانه انرژی در ایران و مصرف حامل‌های انرژی در بخش حمل و نقل پرداخت.

دفتر مطالعات زیربنایی مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی در گزارشی با عنوان « درباره یارانه انرژی در ایران ۷. تصویر مصرف حامل‌های انرژی در بخش حمل‌و‌نقل» اعلام کرد "بخش حمل‌و‌نقل پس از بخش خانگی، عمومی و تجاری، در رتبه دوم مصرف انرژی قرار دارد و نزدیک به یک ‌چهارم (%۲۴) مصرف کل انرژی را به ‌خود اختصاص می‌دهد."

بر اساس این گزارش، فراورده‌های اصلی مورد استفاده در این بخش شامل بنزین، نفت‌گاز (گازوئیل)، CNG و سوخت هوایی است و با افزایش جمعیت و شمار خودروها مصرف بنزین همواره سیر صعودی داشته، ولی در دو مقطع سیر نزولی پیدا کرده است. در سال ۱۳۸۶، اجرای طرح کارت هوشمند سوخت و سهمیه‌بندی و در سال ۱۳۸۸، اجرای قانون هدفمندسازی یارانه‌ها دلیل اصلی کاهش مصرف بنزین بوده است.

بر اساس مطالعات مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی پس از کشور ونزوئلا، ایران پایین‌ترین قیمت عرضه بنزین را در دنیا دارد، ولی با درنظر گرفتن سهم هزینه بنزین از متوسط درآمد، برای یک ایرانی بنزین گران‌تر از بعضی کشور‌هاست و این موضوع مهم باید در بحث آزادسازی و یا افزایش قیمت حامل‌ها ازجمله بنزین، مد نظر تصمیم‌گیران قرار گیرد.

این گزارش می‌افزاید : قاچاق سوخت یکی از چالش‌های کشور بوده و دلیل آن اختلاف قیمت با کشورهای همسایه است به صورتی که قیمت بنزین در ترکیه نزدیک به ۱۴ برابر ایران، در عراق ۷ برابر، در امارات متحده عربی ۶/۵ برابر، در قطر ۵/۴ برابر، در پاکستان ۸ برابر، در افغانستان ۷/۲ برابر، در ترکمنستان و آذربایجان هم نزدیک به ۵ برابر ایران است.

بر اساس گزارش مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی ، طبق آمار موجود، نزدیک به ۶۱ درصد بنزین توسط خودروهای سواری،‌ ۲۱ درصد توسط وانت‌ها، ۸ درصد توسط تاکسی‌ها ، ۶ درصد توسط موتورسیکلت‌ها و ۴ درصد توسط کامیون و کامیونت‌ها مصرف می‌شود و نزدیک به ۶۰ درصد گازوئیل مصرفی کشور در بخش حمل‌و‌نقل استفاده می‌شود (۵۷% جاده‌ای، ۱/۸% دریایی و ۱/۲% ریلی). میانگین سنی ناوگان دیزلی بالاست که خود یکی از عوامل افزایش مصرف سوخت است. هم اکنون میانگین سنی کامیون‌ها، اتوبوس‌ها و مینی‌بوس‌های برون شهری به ‌ترتیب ۱۷/۵، ۹/۹، ۲۳/۵ سال است.

در این گزارش همچنین تاکید شده است که مصرف گاز طبیعی در جهان به سرعت درحال توسعه است و اگر میزان توسعه آن با روند رشد کنونی، یعنی سالیانه ۲ تا ۲/۵ درصد رشد، ادامه داشته باشد تا سال ۲۰۳۵ نزدیک به ۲۸ درصد از سبد انرژی دنیا را به خود اختصاص خواهد داد و به‌ تبع آن مصرف گاز طبیعی فشرده CNG هم رو به رشد است و برخی از کمپانی‌های مطرح خودروسازی دنیا سهمی از تولیدات خود را به تولید خودرو دوگانه‌سوز (مثل شرکت فیات در کشور ایتالیا)اختصاص داده‌اند .

طبق این گزارش، ایران به خاطر داشتن ذخایر بزرگ گاز و شبکه توزیع گسترده، قابلیت زیادی برای استفاده از این سوخت دارد که با برنامه‌ریزی و مدیریت می‌تواند آن را توسعه داده و جایگزین سوخت‌های دیگر کند. هم اکنون روزانه نزدیک به ۲۰ الی ۲۱ میلیون متر مکعب CNG در کشور مصرف می‌شود که جایگزین ۲۰ میلیون لیتر بنزین در روز شده است.

مجموع یارانه پنهان برای بنزین، نفت‌گاز (گازوئیل)، CNG و سوخت هوایی مصرفی در بخش حمل‌ونقل در سال۱۳۹۷ نزدیک به ۲۱۴ هزار میلیارد تومان و در سال ۱۳۹۸ حدود ۲۳۲ هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود.

تسنیم