دنده پشت فرمان یا پدل شیفتر چیست؟

دنده پشت فرمان یا پدل شیفتر یکی از فن آوری هایی است که با پیشرفت تکنولوژی رانندگی را در سالهای اخیر آسان کرده است. یکی از دغدغه هایی که همیشه ذهن رانندگان بوده و هست تعویض دنده است.

در گذشته رانندگان باید برای تعویض دنده از کلاچ و اهرم کنسول میانی در کنار فرمان استفاده می‌کردند. امروز شاهد خودروهایی هستیم که با گیربکس های خودکار و نیمه خودکار به راحتی امکان تعویض دنده هاهست. آن هم  را در کسری از ثانیه به واسطه دکمه پشت فرمان میسر کرده اند. منتها چیزی نه شبیه خودروهای امریکایی دهه ی ۷۰ تا ۹۰ .

بین خودروسازان حضور اهرم هایی است که تنها سبک و سنگین کردن دنده را به راننده می‌دهد. این ابداع در شهر لمانز فرانسه که خود یکی از مخترعین ساخت خودرو های نیرو گرفته از اسب بخار بود. روش جدیدی برای تعویض دنده پیشنهاد داد. که ساختار اولیه خودرویی که در این زمینه طراحی و ابداع کرد در موزه نگهداری می‌شود. اما در سال ۱۹۸۹ یکی از رویدادهای مهم تاریخ مسابقات فرمولا رخ داد و جان بارنارد طرحی اعلام کرد که تعویض دنده بوسیله نیروی هیدروالکترونیک باشد.

در سال ۱۹۹۷ فراری در مدل۳۳۵ از گیربکسی تحت عنوان F1 استفاده کرد. که اولین محصول در تکنیک استفاده از پدل شیفتر یا دنده پشت فرمان بود. و بعد از آن در بی ام دبلیو و آلفارومئو از سیستم های مشابه آن اختراع و استفاده کردند. منتها همیشه اولین ها بهترین ها نیستند. در اولین محصولات به فناوری و ارگونومی و راحتی پدلها توجه نشد.

اولین نسل توسط دنده پشت فرمان توسط شرکت فراری ارائه و به کمک بی ام دبلیو همگانی شد. در این نسل مشکلی به دلیل شکل پروانه ای و کوچک پدلها و دکمه ها بود که دست رانندگان را خسته می‌کرد. و این امر موجب می شد کمتر از آنها استفاده شود. نسل بعدی مرسدس با کلاس اس به این پدلها کمی فرم و حالت بخشید و در این حالت بیشتر به راننده و حالت ارگونومی فکر شده. اما این حالت هم راننده را آزار می داد و آن هم به خاطر فاصله کم اهرم ها نسبت به فرمان بود. در این مراحله هنوز برای بهتر کردن محصول و حتی طراحی دوباره با توجه به تجربیات به دست آمده کاملا جای کار وجود داشت .

در سال ۲۰۱۷ شیفتر پشت فرمان در لیست تجهیزات خودروهای لوکس و اسپرت قرار دارد. گرچه تا به امروز هم از آن استفاده زیادی نمی شود اما خودروسازان به فکر همه گیر شدن آن افتادند. ضمن آن قصد دارند فاصله بین پدلها و فرمان از استاندارد مشخصی پیروی کند.

دنده پشت فرمان در خودروهایی مورد استفاده قرار می‌گیرد که دارای گیربکس اتوماتیک از نوع تیپ ترونیک هستند. این نوع از گیربکس‌ها امکان تعویض دنده‌ها را به طور دستی در اختیار راننده قرار می‌دهند. شیفتر دنده دارای پدال‌هایی است که به صورت جفت بر روی خودرو نصب می‌شوند. یکی از پدال‌ها برای زیاد کردن دنده و پدال دیگر برای کم کردن دنده کاربرد دارد. این دنده‌ها در نزدیکی دست راننده و پشت فرمان قرار می‌گیرند تا عمل تعویض دنده‌ها توسط راننده به راحتی انجام شود.

پدال شیفتر بر روی چه خودروهایی نصب می‌شود ؟

در خودروهای قدرتمند و سریع امروزی استفاده از پدال شیفتر یا دنده پشت فرمان به منظور ثبت زمان های بهتر نه تنها راهگشا نیست، بلکه موجب از دست رفتن زمان می شود. به گفته آقای هیوشل، بیشتر آمار و ارقام مربوط به خودروهای بخش SRT در حالت اتوماتیک گیربکس ثبت شده اند؛ چون که به اعتقاد وی خودرو های پرفورمنس در حالت دستی شاید بهترین عملکرد خود را نشان ندهند، به همین خاطر پدال های پشت فرمان در پیست یا زمان هایی که به حداکثر توان و شتابگیری خودرو نیاز باشد، چندان مفید نیستند. آقای هیوشل همچنین اظهار کرده در مسابقات درگ که نسخه های SRT Hellcat حکمرانی می‌کنند، خودروهای حاضر برای دستیابی به بهترین زمان ممکن در حالت اتوماتیک قرار داده می‌شوند.

در خارج از پیست و در شرایط رانندگی عادی، پدال ها می‌توانند کارایی بیشتری داشته باشند. برای مثال هنگام یدک کشی یا حمل بار زیاد، راننده با انتخاب دنده های سنگین به طور دستی می تواند از موتور و گیربکس برای کنترل سرعت استفاده کند؛ این در حالی است که به واسطه پدال ها وی نیازی به برداشتن دست های خود از روی فرمان نداشته و بر هدایت خودرو مسلط تر خواهد بود. علاوه بر این در صورت رسیدن به یک سطح شیب دار راننده خواهد توانست با استفاده از پدال ها با سرعت بیشتری اقدام به کاهش دنده ها و در نهایت کاهش سرعت کند. گیربکس های موجود هر چقدر هم که پیشرفته باشند، نمی‌توانند همانند راننده مسیر پیش رو را مشاهده نموده و بهترین دنده را انتخاب کنند.

شاید برخی بر این باور باشند که با دخالت راننده در کار گیربکس اتوماتیک و تعویض های اشتباه احتمال دارد مشکلی برای آن پیش بیاید، اما آقای هیوشل می‌‌گوید که سازندگان فکر این اشتباهات را کرده اند و در صورت کاهش دنده با دور موتور بالا گیربکس از دستور سرپیچی خواهد کرد. به گفته وی بخش SRT و کمپانی ZF تست ها و آزمایش های زیادی را انجام می‌دهند تا مطمئن شوند که گیربکس توانایی کنترل شرایط سخت در استفاده روزمره را دارد.

به عقیده آقای هیوشل یکی دیگر از مواردی که نیاز به پدال شیفتر یا دنده پشت فرمان را توجیه می‌کند، رانندگی در جاده های برفی و یخی است. اکثر گیربکس های خودکار در چنین وضعیتی حرکت از حالت سکون را با دنده ۲ شروع می کنند تا از ارسال گشتاور زیاد به چرخ ها و در نتیجه لیز خوردن خودرو جلوگیری شود.

اگر چه حالت برفی در بسیاری از خودروها کار مشابهی را انجام می‌دهد، اما پدال های پشت فرمان اجازه می‌دهند که راننده کنترل اوضاع را در اختیار بگیرد. طبق گفته های آقای هیوشل درست است که تلاش های زیادی برای عملکرد صحیح گیربکس در سناریوهای مختلف انجام شده، اما ممکن است شرایطی وجود داشته باشند که هنگام تنظیم گیربکس تحت آزمایش قرار نگرفته اند؛ بنابراین وجود این پدال ها اختیار عمل بیشتری به راننده داده و او می‌تواند عامل اصلی در کنترل خودرو باشد.

با در نظر گرفتن همه موارد می‌توان گفت وجود پدال های پشت فرمان هر چند یک ضرورت نیست، اما موجب نقش آفرینی بیشتر راننده در فرایند رانندگی می‌شود. با استفاده از این پدال ها راننده هر زمان می تواند بهترین دنده را بر اساس شرایط پیش رو انتخاب کند. لذت رانندگی فاکتور مهم دیگریست که این پدال ها برای افراد جوان تر و به اصطلاح ماشین باز به ارمغان می‌آورند.

مزایای دنده پشت فرمان (پدل شیفتر):

باید دانست خودرویی که پدل شیفتر روی آن نصب شده است، با سیستم برقی مالتی پلکس طراحی شده است. و به همین خاطر حساسیت زیادی نسبت به گرفتن برق اضافی از باتری دارند. عده ای بدون هیچ تخصصی در این زمینه برای گرفتن برق مورد نیاز برای نصب سیستم صوتی و نویگیشن از برق ورودی به گیربکس به داخل کابین انشعاب می‌گیرند. که به کم شدن ولتاژ ورودی به گیربکس منجر می‌گردد. و به علت حساسیت سوپاپ‌ها و شیرهای هیدرو الکترونیکی گیربکس‌های اتوماتیک به افت ولتاژ، بعد از مدتی که سیستم پدل شیفت خودرو دچار اختلال شده . و یا حتی به کل کار نمی‌کند. که این مشکل می‌تواند در نهایت به خرابی گیربکس منجر خواهد شود.

متأسفانه مالکین بدونه توجه به اینکه مشکل اصلی آپشنهای نصب شده به صورت غیر اصولی بوده، برای تعمیر پدل شیفت‌ها مراجعه می‌کنند. و این بار به خاطر گرفتن قطعات بی کیفیت‌تر و حساس‌تر به افت ولتاژ، ضربه نهایی را به گیربکس خود می‌زنند.

سرعت و دقت در تعویض دنده

توانایی تغییر دنده در هر دور موتور

تعویض دنده بدون رها کردن فرمان

خستگی کمتر و تمرکز بیشتر راننده

کاهش مصرف سوخت

خلوت شدن کنسول میانی با به کار گیری پدل شیفتر

ارگونومی مناسب برای راننده

کوتاه کردن مسیر دنده

امکان شتاب گیری بهتر و بالا رفتن سرعت عمل راننده

گرفته شدن بیش از نیمی از خلاصی دسته دنده و بالا رفتن عمر گیر بکس

معایب دنده پشت فرمان (پدل شیفتر)：

افزایش استهلاک：این سیستم در اکثر خودروها علاوه بر تیپ ترونیک در حالت اتوماتیک هم قابل استفاده است. اگر در حالت اتوماتیک شیفتر پشت فرمان استفاده شود در عملکرد عادی گیربکس اختلال ایجاد می شود. همین موضوع موجب افزایش استهلاک می‌شود. بالا رفتن دمای گیربکس و حساسیت نسبت به تعویض دنده： زمانی که از شیفتر پشت فرمان در حالت اتوماتیک یا درایو استفاده می‌شود.

با استفاده از دنده شیفتر، دمای متوسط گیربکس بالا می‌رود و این موضوع موجب حساسیت گیربکس نسبت به تغییر دنده به موقع و از پیش تعیین شده کمپانی می‌شود . برای حل این مشکل باید نسبت به تعویض روغن گیربکس دقت کرد و حساسیت بخرج داد.

تسنیم