بررسی سیر تحول رنو ۵ در ایران و جهان

رنو ۵ خودروی خاطره انگیز ایرانیان آن هم در عصر حکمرانی پیکان، قرار است با چهره‌ای مدرن و البته الکتریکی بار دیگر در دنیا عرض اندام کند. شرکت فرانسوی چندی پیش با معرفی کانسپت جدید رنو ۵، رسما از بازگشت این هاچ‌بک نمادین خبر داد. هر چند کمپانی های خودروساز بزرگ دنیا هر از گاهی در راستای اعلام برنامه‌های استراتژیک خود چنین اخباری را در سطح جهانی منتشر می‌کنند، اما بازگشت رنو۵ برای ایرانیان تنها اطلاع از تولید محصولات آتی رنو نیست؛ بلکه زنده شدن خاطراتی نوستالژیک است که سال‌هاست به فراموشی سپرده شده بود. این خودرو در دهه پنجاه تا هشتاد شمسی، نبض بازار خودرو را در دست داشت و هواخواهان پرو پا قرصی را هم برای خود داشت. رنو۵ خودرویی متعلق به طبقه متوسط جامعه بود که در عصر حکومت پیکان به راحتی توانست جایگاه خود را در بازار ایران بیابد. این خودرو برای افرادی که چندان دل‌خوشی از پیکان نداشتند و یا جوانان بهترین گزینه بود حال آنکه تولید آن در ایران با فراز و نشیب‌های زیادی همراه شد.

رنو ۵ پس از سروصدایی که در دنیا کرد بالاخره در سال ۱۳۵۵ شمسی توسط شرکت سایپا وارد ایران شد و از سال ۱۳۵۶ شمسی، مونتاژ آن در دو نوع سه درب و ۵ درب آغاز شد. قیمت تقریبی این خودرو به نقل از مجله ماشین در آن زمان، نزدیک به ۲۷ الی ۳۰ هزار تومان بوده که با توجه به پایه حقوق ۱۲۰۰ تومانی یک کارمند تا حدی توجیه‌پذیر است. بااین حال در اواخر سال ۱۳۶۴ شمسی، نسل دوم رنو ۵ توسط شرکت سازنده روانه بازارهای جهانی شد ولی شرکت سایپا به‌جای مونتاژ این نسخه، تنها به تغییر داشبورد و سپر جلوی نسل اول این خودرو اکتفا کرد. با این حال در اواخر دهه ۵۰ و اوایل دهه ۶۰با توجه به توقف واردات خودرو و همچنین کمبود عرضه و افزایش تقاضا در نهایت رنو۵ همراه با دیگر محصولات داخلی به روش قرعه‌کشی عرضه شد که همین امر قیمت این خودروی فرانسوی را دو نرخی کرد به صورتی که قیمت دولتی رنو ۵ در اوایل دهه شصت نزدیک به ۷۰ هزار تومان و بهای آزاد آن هم حول‌وحوش ۱۴۰ الی ۱۵۰ هزار تومان بود که البته این مبلغ هیچ‌گاه ثابت نماند.

در سال ۱۳۷۶ شمسی، خط تولید رنو ۵ توسط گروه پارس‌ خودرو خریداری و متعاقب آن پروسه داخلی‌سازی این خودروی فرانسوی آغاز شد؛ به صورتی که پارس خودرو در ابتدا نام این خودرو را از رنو ۵ به «سپند» تغییر داد و اولین نمونه از آن نیز با نام سپند ۱ روانه بازار شد. طی سال‌های بعدی، نسخه‌های اصلاح شده سپند به نام‌های سپند ۲ و هم جوانان راهی بازار شد. اما در وضعیتی که پارس خودرو در همان دوران به‌دنبال خودکفایی و ساخت مدل‌های متفاوت بر نسل اول رنو۵ بود در فرانسه، نسل دوم از مدار تولید خارج شد. در نهایت PK به بازار آمد که معجونی از بدنه رنو ۵ و پلت فرم پراید بود.تولید خودروی پی کی در سال ۱۳۸۶ برای همیشه متوقف شد و پرونده رنو۵ پس از گذشت ۳۰ سال فراز و نشیب برای همیشه در ایران بسته شد. مرور ظهور این خودروی پرخاطره در رنو فرانسه نیز خالی از لطف نیست.

بازگشت مدرن پی‌کی

در سال ۱۹۷۲ خودرویی به جهان معرفی شد که استانداردهای دوستداران خودرو را به کلی تغییر داد. رنو ۵، نه تنها انقلابی در طراحی ایجاد کرد بلکه به آمریکایی‌ها هم نشان داد خودروی اروپایی می‌تواند در عین زیبایی، ارزان قیمت هم باشد. شاید در نگاه اول طراحی رنو۵ حاصل سال‌ها کار تحقیقاتی مهندسان به نظر بیاید اما در واقع این محصول، فرزند ناخواسته ذهن خلاق مردی است که بر روی طراحی یک کامپکت کوچک کار می‌کرد و در تلاش بود مخاطبان آن را دوست داشته باشند و در عین حال مقرون به صرفه هم باشد. رنو۵ برای سال‌ها خودروی محبوب در جهان بود، حالا اما با گذشت سال‌ها، این خودرو از آشیانه خود خارج و در برابر دوربین‌های عکاسی دنیای خودرو قرار گرفته تا بخت خود را این بار با طراحی‌ای مدرن‌تر و سوختی پاکیزه‌تر بیازماید. آنچه مشخص است کمپانی رنو نقش برجسته‌ای در نوسازی خودروسازی داخلی فرانسه پس از جنگ جهانی دوم داشت. به‌رغم رقابت داخلی میان پژو و سیتروئن در آن دوران، رنو با معرفی CK4 در سال ۱۹۴۷ وارد نبرد با غول‌های خودروسازی شد. این مدل از کیفیت خوبی برخوردار بود، نگهداری آسان و قیمت پایین آن برای خانواده متوسط فرانسوی، ایده آل بود، در نتیجه به مدت ۱۴سال، نخستین انتخاب فرانسوی‌ها برای خودرو باقی ماند و یک میلیون نسخه از آن به فروش رفت. کمپانی رنو به طراحی مدل‌های لوکسی چون Dauphine و Colarele نیز روی آورد اما در اواخر دهه ۵۰میلادی طراحی آنها منسوخ شد. یکی از نقدهایی که به خودروهای رنو می‌شد، قرار گرفتن موتور در قسمت عقب بود که این ایراد در سال ۱۹۶۱ با معرفی رنو ۴ برطرف شد. این نسل از خودروهای رنو مانند خودروهای فورد مدل T، بیتل فولکس واگن و فیات ۵۰۰ در رده خودروهای مدرن فرانسوی قرار گرفت. دهه ۶۰میلادی اما سلیقه خودروسواران تغییر کرد و جوانان ترجیح می‌دانند خودرویی سوار شوند که با لباسی که می‌پوشند و سبک موسیقی‌ای که گوش می‌دهند، تناسب داشته باشد؛ این به معنای پایان عصر طلایی رنو ۴ بود. طراح جوان خوش ذوق این کمپانی- میشل بو - در اوقات فراغت خود تصاویری از خودروهایی که گمان می‌کرد روزی در جهان تولید می‌شوند را نقاشی می‌کرد، نقاشی‌هایی که نتیجه آن، تولد رنو۵ بود. در ماه می‌۱۹۶۷ جزئیات این طراحی مشخص و مورد استقبال مقامات کمپانی قرار گرفت و به سرعت نمونه اولیه آن تولید شد. تولید این نسل از خودرو به اولویت شماره یک رنو تبدیل و در تنها ۸هفته عملیاتی شد. این مدل برخلاف غالب خودروهای اروپایی که به تقلید از مدل‌های آمریکایی بسیار پرزرق و برق بودند، بسیار مدرن و به عبارتی فراتر از زمانه خود بود. میشل بو طراحی که کمپانی رنو را به جهان معرفی کرد اما هرگز محصول خود، رنو۵ را ندید و در اواخر دهه ۶۰ بر اثر سرطان درگذشت. کمپانی رنو برای صرفه‌جویی در هزینه‌های خود قطعات زیادی مانند سری موتور و فضای داخلی را از رنو ۴ به عاریه گرفت. با آغاز فروش این نسل از رنو در سال ۱۹۷۲ موجی از استقبال به سوی این کمپانی روانه شد. رنو۵ علاوه‌بر کاربردی بودن، سرگرم‌کننده بود و به لطف یدک کش جلو، در سرعت‌های بالا نیز باثبات بود. بحران نفتی اوایل دهه ۷۰میلادی، سبب بحران مالی برای اروپایی‌ها شده بود و رنو۵ با قیمت پایین‌خود همچنان در بازار یکه‌تازی می‌کرد. با این وجود رنو برای ادامه حیات خود در بازار نیاز داشت تا علاوه‌بر قیمت پایین، جذابیت بیشتری نیز برای خود تعریف کند. در نتیجه به‌سرعت مدل اسپورت رنو۵ را راهی بازار کرد و ۹ کشور اروپایی از این مدل سفارش دادند. در این مدل، قدرت موتور به ۱۰۸ اسب‌بخار افزایش یافت و تنها در ۹ثانیه به سرعت ۱۰۰کیلومتر در ساعت می‌رسید. اکنون وقت آن بود که رنو، پس از تسخیر اروپا راهی آمریکا شود. ترکش‌های بحران نفت، خریدار آمریکایی را هم به سوی خرید خودروهای ارزان و کوچک سوق داده بود و رنو با همکاری شرکت آمریکایی AMC نیز خودرویی را با نام LeCar به آمریکا معرفی کرد.  اما رنو۵ با ورود به آمریکا به رقیب بالقوه هوندا و فولکس‌واگن مبدل شد. مدل آمریکایی رنو۵ گرچه در مصرف سوخت بسیار بهینه بود اما به خاطر رعایت نکردن استانداردهای جدید ایمنی در آمریکای‌شمالی فروش چندانی نداشت و در سال ۱۹۸۰ بی سر و صدا تعطیل شد. تا اوایل دهه ۸۰میلادی این مدل از رنو همچنان در اروپا فروش خوبی داشت و گرچه کنار گذاشتن آن برای کمپانی رنو چندان خوشایند نبود اما این کارخانه خودروسازی برای دورنماندن از عرصه رقابت با سایر خودروسازان گریزی جز معرفی نسل‌های بعدی رنو نداشت و در سال ۱۹۸۴ نسل دوم خودروهای خود را راهی بازار کرد. این کمپانی که با رنو۵ به شهرت رسید برای سال‌ها در رده شرکت‌های بزرگ خودروسازی قرار گرفت.  کمپانی فرانسوی رنو بعد از ده‌ها موفقیت در خودروسازی، در سال ۲۰۱۸ با بحران مالی روبه‌رو شد و راه‌‌حلی جز اعمال تغییرات راهبردی پیش‌روی خود نداشت.

بحران شیوع کرونا و کم‌رونقی بازارهای خودرو در سال ۲۰۲۰ نیز به این بحران افزود و رنو ناچار به اخذ وام ۵میلیارد دلاری از دولت فرانسه و اخراج بیش از ۱۵هزار کارمند خود شد. این برنامه جدید کمپانی که با نام «روولوشن» معرفی شده، بناست تا سال ۲۰۲۵، هفت خودرو برقی به بازار معرفی و عرضه کند تا رنو به برند خود، رنگ و لعابی دیگر بخشد. در این استراتژی جدید، رنو به‌جای افزایش سهم خود در بازار، در پی بالا بردن سودآوری است و در این مسیر ظرفیت تولید خود را کاهش داده و از هزینه‌های تولید خود خواهد کاست.

 رنو، اکنون دست به دامان نوستالژی شده تا بحران را به سوی موفقیت سوق دهد و در این مسیر چه خودرویی مناسب‌تر از رنو۵. چهارده سال صدرنشینی رنو۵ در بازار خودرو فرانسه و اقبال به این خودرو در بسیاری از کشورها از جمله ایران، سبب شده تا این خودرو در سبد انتخابی این کمپانی برای ورود به دوران جدیدش باشد. رنو۵ یکی از موفق‌ترین خودروهای فرانسه بود که در سال‌های ۱۹۷۲ تا ۱۹۹۶ بالغ بر ۵/ ۵ میلیون دستگاه از آن روانه بازار شد و ساخت آن تا سال ۱۳۸۶ نیز در ایران ادامه داشت و با نام پی‌کی شناخته می‌شود. حالا رنو۵ بناست با تکیه بر طراحی‌های کلاسیک خود، دوباره به خیابان‌ها برگردد، این بار اما مدرن‌تر. رنو اعلام کرده که بازگشت نسخه الکتریکی رنو۵، سمبل تحول این شرکت در پنج سال آینده خواهد بود.  رنو پارسال برنامه‌ای برای کاهش دو میلیارد یورویی در هزینه‌هایش آغاز کرد و همچنین اعلام کرد این کاهش هزینه‌ها را تا سال ۲۰۲۵ پنجاه درصد افزایش داده و به سه میلیارد یورو خواهد رساند. همچنین در این مسیر تقسیم وظایف کارخانه‌های زیرمجموعه گروه تغییر خواهد کرد تا مدل‌های آنها با یکدیگر رقابت نکنند. ژیل ویدال، مدیر طراحی رنو درخصوص طراحی مدرن رنو۵ می‌گوید که هدفش یادآوری خاطرات گذشته و ترکیب آن با تکنولوژی روز جهان بوده است. حالا این محصول جاودان از رنو، در حالی قرار است با یک بازطراحی کامل به طور الکتریکی به جنگ تسلا مدل۳، پژو۲۰۸ e و هوندا E برود که طراحان نسل جدید همچنان از ایده‌های میشل‌بو فقید در ساخت نسخه ۲۰۲۲ آن سود می‌برند. هدف از این کار، فروش رنو۵ برقی در بازه قیمتی ۲۰ تا ۳۰ هزار دلار است. رنو یک ایده قدیمی را از صندوقچه خود بیرون کشیده تا مشتریان طبقه متوسط و پایین اروپا را جذب لوزی فرانسوی کند. کاری که نسل اول رنو۵ آن را در حد کمال انجام داد و الماس بلانکورت را به مهم‌ترین بازیگر بازار سوپرمینی‌ها تبدیل کرد.

دنیای اقتصاد