آیا مشکل صنعت خودرو احتکار است؟

نفی مالکیت خصوصی به بهانه مبارزه با محتکران به عنوان عامل افزایش قیمت خودرو چه عواقبی دارد؟

بازار خودرو این روزها با چالش‌های گوناگونی دست و پنجه نرم می‌کند، از نامشخص ماندن قیمت خودروها گرفته تا سایه رکودی که بر سر بازار وجود دارد، همه و همه بازار را نابسامان کرده است. اما بی‫ثباتی قیمت‌ها، عدم تعادل میان عرضه و تقاضا و رکود تنها چالش بازار نبوده و بتازگی بحث احتکار خودرو هم به لیست مشکلات بازار اضافه شده است.

ماجرای احتکار خودرو این‌ روزها بر سر زبان‌ها افتاده و در این بین عده‌ای دلیل آشفتگی‌های اخیر در بازار را رفتار محتکران می‌دانند و عقیده دارند که با جلوگیری از رفتار سودجویان، بازار روی آرامش را خواهد دید.

به همین خاطر درپی نوسانات بازار خودرو طی روزهای اخیر و سوء‌استفاده بعضی از عاملان خرید و فروش خودرو، برخورد با عاملان احتکار خودرو در دستور کار قرار گرفت و به عنوان نخستین قدم پارکینگ‌ها از پذیرش خودروهای بدون پلاک منع شدند. سردار محمدرضا مقیمی در خصوص اقدامات پلیس برای برخورد با اقدامات سودجویان در بازار خودرو گفت: «ما با خودروسازان جلسات زیادی داشتیم تا بتوانیم با اتخاذ یکسری تمهیدات این ایام را پشت سر بگذاریم. ما امیدواریم که با اقدامات انجام شده شاهد احتکار و سودجویی در بازار خودرو نباشیم اما طبیعتاً با موارد تخلف و اخلال در بازار برخورد خواهیم کرد. وظیفه ما به عنوان پلیس امنیت اقتصادی این است که بتوانیم جلوی محتکران را بگیریم. در جلساتی که در وزارت صمت داشتیم بر این موضوع تاکید شد و از مردم می‌خواهیم که اگر با موارد احتکار خودرو رو به رو شدند حتماً موضوع را از طریق سامانه ۱۱۰ گزارش کنند».

ماجرای پیگیری احتکار خودرو همچنان ادامه دارد و بتازگی سرهنگ نادر مرادی، رئیس پلیس نظارت بر اماکن عمومی پایتخت از کشف ۱۰۱ دستگاه خودروی صفر احتکار شده در ۲ پارکینگ واقع در غرب شهر تهران خبر داد. از طرف دیگر ۱۳۸ دستگاه خودرو صفر کیلومتر هم در قم کشف شد و ماجرای احتکار را بیش از پیش بر سر زبان‌ها انداخت. البته پیش از آن تصاویری در شبکه‌های مجازی دست به دست می‌شد و این تصاویر حاکی از پر بودن پارکینگ خودروسازان بود. تصاویری که خودروسازان را متهم به احتکار می‌کرد. این در حالی است که بتازگی مجید باقری‌خوزانی، قائم مقام مدیرعامل سایپا در گفت‌وگوی ویژه خبری با اشاره به گزارش سازمان تعزیرات مبنی بر کشف صدها خودروی بدون پلاک در پارکینگ‌ها، گفت: «هیچ خودرویی بدون پلاک از در کارخانه خارج نمی‌شود و خودروهایی که در پارکینگ‌ها کشف شده است پلاک آن‌ها برداشته شده است. اسامی مالکان این خودروها را به تعزیرات اعلام کرده‌ایم و مالک این خودروها مشخص هستند».

جریمه احتکار خودرو چقدر است؟

سید یاسر رایگانی، سخنگوی سازمان تعزیرات حکومتی در گفت‌وگوی ویژه خبری با موضوع سایه روشن نابسامانی بازار خودرو ضمن تاکید بر اینکه وجود خودروی بدون پلاک در پارکینگ‌ها از نظر این سازمان احتکار محسوب می‌شود، اعلام کرده است: «صاحبان این خودروها ۱۵ درصد قیمت خودرو جریمه شده و ملزم می‌شوند خودروها را با نظارت ما و به قیمت ستاد تنظیم بازار بفروشند. طی دو روز (شنبه و یکشنبه) انبارهایی از جمله در تهرانسر و پارکینگ فرودگاه مهرآباد کشف شده است که ۸۰۰ دستگاه خودروی بدون پلاک در آن‌ها وجود داشت. یکی از این انبارها پلمپ شده و بقیه هم در حال رسیدگی هستند.»

اخذ جریمه از محتکران به عنوان راهی برای جلوگیری از فعالیت سودجویان در نظر گرفته شدن است. اما باید دید که این راهکار تا چه میزان می‌تواند مدیریت بازار را در دست بگیرد. همچنین این سؤال پیش می‌آید که آیا پایان احتکار پایان مشکلات صنعت خودرو خواهد بود یا خیر؟ در این راستا امیرحسن کاکایی، کارشناس صنعت خودرو با اشاره به چالش احتکار در بازار خودرو که بتازگی بر سر زبان‌ها افتاده است گفت: در ابتدا باید کلمه احتکار به درستی معنا شود. ما در کشور افرادی را داریم که ده‌ها ملک به نام‌شان است. آیا این افراد محتکر هستند؟ نمونه این اتفاق در دیگر بازارهای اقتصادی هم رخ می‌دهد، آیا می‌توانیم آنها را احتکار بنامیم؟ ما مالکیت خصوصی را در اقتصاد کشور پذیرفته‌ایم و افرادی در چارچوب مالکیت خصوصی و فرآیندهای قانونی خریدهایی را انجام می‌دهند. بنابراین کلمه احتکار در چنین فضایی معنا کردنش دشوار می‌شود. ما وضعیتی را فراهم کرده‌ایم که قیمت‌ها در بازارهای اقتصادی لحظه‌ای بالا می‌رود و یا برعکس ارزش ریال ما دائماً پایین می‌آید و این مشکل اصلی بخش‌های اقتصادی است. مشکل ما به ویژه در صنعت خودرو احتکار نیست، پیدا کردن افرادی به عنوان محتکر تنها ظاهر ماجرا بوده و فقط داستان جدیدی را بر سر زبان‌ها می‌اندازد.

وی افزود: البته خوب است که با نظارت سرمایه‌دارانی که به این مسئله ورود پیدا کرده‌اند را تکانی بدهند و موجب شوند خودروهای در دستشان را در بازار عرضه کنند اما متاسفانه اینگونه اقدامات درمان بیماری صنعت خودرو نبوده و تنها همانند مسکن عمل می‌کند. مسکن‌ها عملکردشان به این شکل است که درد را به طور موقتی کم می‌کنند تا بدن کاری را علیه بیماری انجام دهد. اگر ما کاری علیه بیماری نکنیم پس از مدتی همان درد با قدرت بیشتری بازمی‌گردد و بیمار را نابود می‌کند. در صنعت خودرو هم به همین شکل است، اقداماتی همچون حذف قیمت از پلتفرم‌های آنلاین و یا معرفی افرادی به نام محتکر مسکنی است که به بازار تزریق می‌شود اما باید توجه داشته باشیم که اگر بیماری اصلی درمان نشود، مسکن‌ نه تنها راه درمان نخواهد بود بلکه بعضی از علائم را تنها در ظاهر از بین می‌برد و مشکل اساسی پنهان می‌ماند، مشکلی که به یکباره کل اقتصاد را مورد هدف قرار می‌دهد.

بگیر و ببند راه پایان دادن به مشکلات نیست

کاکایی از مشکل صنعت خودرو گفت: مشکل صنعت ما این است که با قیمت‌گذاری‌های غیرمنطقی و ساختارهای مشکل‌دار خودروسازی ما طی دو سال زیان‌های کلانی را دیده‌اند و حجم تولیدشان پایین آمده است. در چنین وضعیتی به جای اینکه به دنبال رفع اساسی مشکلات صنعت خودرو باشند و تولید را افزایش دهند به دنبال این هستند که مشکلات بازار را با بگیروببند و همچنین اقدامات ظاهری حل کنند. تا وقتی قدم‌ها درست برداشته نشود اوضاع همین است، ما طی دو سال اخیر این حجم از مشکلات را نداشتیم و علت حجم مشکلات در وضعیت فعلی این است که در سیاست‌گذاری‌ها مسیر را اشتباه رفته‌ایم.

وی به استفاده افراد از شرایط نابسامان اقتصادی اشاره کرد و گفت: این باور غلط است که در وضعیت کنونی کشور افرادی که به دنبال سود هستند رفتار غیرقانونی و غلطی را انجام می‌دهند، مصرف‌کنندگان عادی و حتی سرمایه‌داران بزرگ نگران حفظ ارزش پول‌شان هستند و طبیعی است که در اقتصاد شاهد اینگونه رفتارها باشیم. هنگامی که ما تورم دو رقمی داریم و این عدد هر روز در حال تغییر است ترس از پایین آمدن ارزش دارایی‌ها طبیعی می‌شود.

بانک بهره سپرده‌ها را پایین می‌آورد و در چنین وضعیتی افراد مجبور می‌شود پول‌های‌شان را از بانک‌ها خارج کنند. بماند که این بار سیاستی اتخاذ شده است تا نقدینگی‌ها به سمت بورس حرکت کند. اگرچه که رونق بورس هم برای سرمایه‌داران با ترس همراه است چون که هر رونقی باید منطق اقتصادی داشته باشد و اگر از حدمنطق اقتصادی بالاتر رود برای رشد و پایداری اقتصاد خطرناک خواهد بود. نمونه این مسئله را در صنعت خودرو هم داریم. قیمت‌گذاری‌های غلط و سودهای تضمین‌شده غیرمنطقی فضای غیراخلاقی را به وجود می‌آورد تا افراد به خرید و نگهداری کالاها فکر کنند. تاکید می‌کنم رفتارهای غیراخلاقی نه غیرقانونی! در‌ضمن اینگونه رفتار در یک اقتصاد پذیرفته‌شده و طبیعی است که افراد برای حفظ ارزش سرمایه‌شان چنین اقداماتی را انجام دهند.

این کارشناس صنعت اظهار کرد: اصل ماجرای صنعت خودرو در میان حواشی گم شده است. هر زمان شاهد بودیم که تولید در خودروسازی رونق گرفته‌ آن زمان می‌توانیم بگوییم برخوردها درست بوده است. ما نورافکن را در جای غلطی انداخته‌ایم. در این فضا تنها به چند معلول توجه می‌شود و علت اصلی را فراموش کرده‌ایم. ما باید توجه داشته باشیم که با تصمیمات گرفته شده و با اجرای سیاست‌های تکراری تنها فضای دشوار ۲ سال اخیر را بازآفرینی می‌کنیم.

ابتکار