فروش اقساطی خودروها : راهکاری برای خروج بازار از رکود یا مسکّنی موقت؟

حجم خرید و فروش به شدت پایین آمده و حتی تلاش‌هایی مانند افزایش ۱۵ درصدی قیمت‌ها هم نتوانست بازار را از این سکون خارج کند. اما پس از شرایط خاصی که کشور در یک ماه اخیر پشت سر گذاشت، به نظر می‌رسد مونتاژکاران (Assemblers) خودرو دوباره ابتکار عمل را به دست گرفته‌اند. با اجرایی کردن شرایط فروش اقساطی (Installment Sale Conditions)، آن‌ها سعی کرده‌اند حرکتی هرچند کوچک در این بازار راکد ایجاد کنند.

از نگاه یک مصرف‌کننده که به دلیل فشارهای اقتصادی توان پرداخت یکجای مبلغ خرید خودرو را ندارد، فروش اقساطی (Installment Sale) می‌تواند راهکاری منطقی برای دسترسی به خودرو باشد. این رویکرد، در ظاهر هم به نفع خودروساز است و هم به نفع خریدار. شرکت‌ها با دریافت پیش‌پرداخت (Down Payment) و تعیین اقساط چندماهه، تلاش کرده‌اند تا شرایط فروش را برای مشتریان مطلوب‌تر کنند. در شرایط اقتصادی کنونی ایران که با تورم بالا (High Inflation) و کاهش قدرت خرید مردم همراه است، به نظر می‌رسد فروش اقساطی خودرو توسط شرکت‌های مونتاژکننده داخلی می‌تواند نقش مهمی در ایجاد رونقی نسبی در بازار خودرو ایفا کند. این روش فروش، نه تنها برای مصرف‌کننده مزایایی دارد، بلکه از جنبه‌های اقتصادی و حتی روانی نیز می‌تواند اثرات مثبتی بر کل بازار بگذارد.

مزایای فروش اقساطی: فرصت‌ها برای مصرف‌کننده و بازار

۱. افزایش دسترسی مصرف‌کنندگان به خودرو: بارزترین و مهم‌ترین مزیت فروش اقساطی برای مصرف‌کنندگان، افزایش دسترسی (Increased Accessibility) به خودرو است. بسیاری از خانواده‌ها به دلیل جهش سرسام‌آور قیمت‌ها، توان خرید نقدی خودرو را از دست داده‌اند. فروش اقساطی، با طلب کردن پیش‌پرداخت کمتر و ارائه اقساط بلندمدت، این امکان را فراهم می‌کند که طیف وسیع‌تری از مردم بتوانند خودروی مورد نیاز خود را تهیه کنند. این امر به آن‌ها کمک می‌کند تا ناچار به استفاده از خودروهای فرسوده یا روی آوردن به ریسک‌های بازار دست‌دوم نباشند.

۲. تحریک تقاضا و حفظ تولید: از سوی دیگر، رونق فروش اقساطی (Boom in Installment Sales) باعث تحریک تقاضا در بازار خودرو می‌شود. این موضوع به نثبیت تولید شرکت‌های مونتاژکننده داخلی کمک می‌کند. با افزایش فروش، کارخانه‌ها می‌توانند با ظرفیت بالاتری فعالیت کنند که این مسئله، ضمن جلوگیری از رکود، به حفظ اشتغال نیز یاری می‌رساند. همچنین، در میان‌مدت و با بالا رفتن تیراژ تولید (Production Volume)، ممکن است شاهد کاهش نسبی قیمت‌ها نیز باشیم.

۳. ارتقای سطح ناوگان خودرویی کشور: در وضعیت فعلی که برخی خودروهای مونتاژی داخلی از نظر کیفیت و امکانات نسبت به گذشته بهبود یافته‌اند، فروش اقساطی می‌تواند ذائقه بازار را نیز تغییر دهد و مردم را به خرید خودروهای جدیدتر و ایمن‌تر ترغیب کند. این موضوع در بلندمدت می‌تواند به ارتقای سطح فنی خودروهای در حال تردد در کشور و در نتیجه کاهش حوادث رانندگی کمک کند.

۴. مدیریت نقدینگی و سودآوری برای شرکت‌ها: یکی دیگر از مزایای فروش اقساطی برای شرکت‌ها، مدیریت نقدینگی (Cash Flow Management) بهتر است. به جای اینکه به دلیل کاهش قدرت خرید جامعه، انبارهای خودروها پر بماند، این روش به گردش مالی منظم‌تری (More Regular Cash Flow) منجر می‌شود. همچنین، از آنجا که اقساط معمولاً همراه با نرخ سود (Interest Rate) مشخصی دریافت می‌شوند، برای شرکت‌ها نیز از نظر مالی سودآوری بیشتری نسبت به فروش صرفاً نقدی دارد.

اثرات روانی و چالش‌های پیش‌رو

اثرات روانی بر جامعه: فروش اقساطی خودرو می‌تواند از نظر روانی نیز برای دولت مزایایی داشته باشد. وقتی مردم احساس می‌کنند که با وجود دشواری‌های اقتصادی هنوز می‌توانند با اقساطی که از عهده پرداخت آن برمی‌آیند، صاحب خودرو شوند، اعتماد نسبی (Relative Trust) به دولت و سیاست‌های اقتصادی ممکن است افزایش یابد. در فضایی که امید اجتماعی آسیب دیده، چنین طرح‌هایی اگر به درستی اجرا و نظارت شوند، می‌توانند فضای عمومی را تا حدی آرام‌تر کنند و احساس پویایی اقتصادی را القا نمایند.

چالش‌ها و نگرانی‌ها: البته نباید از چالش‌ها و نگرانی‌های موجود غافل شد. از جمله این موارد می‌توان به نرخ سود بالا (High Interest Rates) اشاره کرد که می‌تواند بار مالی سنگینی را بر دوش خریداران بگذارد و در بلندمدت، اثرات مثبت فروش اقساطی را کمرنگ کند. همچنین، نبود نظارت کافی (Lack of Sufficient Oversight) بر اجرای این طرح‌ها می‌تواند به سوءاستفاده‌ها یا عدم شفافیت در شرایط فروش منجر شود.

جمع‌بندی

در مجموع، فروش اقساطی خودرو در ایران، به ویژه از سوی شرکت‌های مونتاژکننده، یک راهکار موقت اما مؤثر است که در شرایط فعلی می‌تواند هم به حفظ تعادل بازار (Maintaining Market Balance) کمک کند، هم فشار مالی کمتری به مصرف‌کننده وارد سازد و هم به پایداری تولید داخلی یاری برساند. با وجود چالش‌هایی که ذکر شد، این مدل فروش در حال حاضر یکی از معدود راه‌های مؤثر برای حفظ جریان عرضه و تقاضا در بازار خودروی ایران محسوب می‌شود.

به شرط تنظیم‌گری دقیق و نظارت مستمر، فروش اقساطی خودرو توسط مونتاژکنندگان داخلی می‌تواند مزایای سه‌جانبه‌ای برای دولت، مصرف‌کننده و صنعت خودرو داشته باشد و به عنوان یکی از ابزارهای سیاست‌گذاری اقتصادی در دوره‌های رکود یا فشار تورمی مورد استفاده قرار گیرد.

آیا شما فکر می‌کنید فروش اقساطی می‌تواند راه‌حل بلندمدتی برای مشکلات بازار خودروی ایران باشد یا صرفاً یک مسکّن موقت است؟ نظرات خود را با ما در میان بگذارید.