بازار داغ خرید و فروش سهمیه بنزین

کمتر از سه هفته پس از دو نرخی شدن بنزین و بازگشت نظام سهمیه‌ بندی، در بعضی نقاط تهران و شهرستان‌ها بازار خرید و فروش بنزین سهمیه‌ای به نرخ کمتر از ۳ هزار تومان داغ شده است.

بیش از دو هفته از افزایش و دو نرخی شدن بنزین و برقراری مجدد نظام سهمیه‌بندی  می‌گذرد. طی این مدت انتقادات زیادی به جوانب گوناگون این طرح مطرح شده است. کارشناسان برقراری مکانیزم فسادخیز بنزین دو نرخی و نظام سهمیه بندی را بازگشت به گذشته و دور از عدالت می‌دانند و عقیده دارند دولت به جای بازگشت به گذشته، باید با اصلاح سیاست گذاری در حوزه سوخت، مکانیزم عادلانه‌تری را برای بازتوزیع منابع حاصل از اصلاح قیمت پیش بینی می‌کرد.

تصمیم دولت برای اجرای سیاستی که هشت سال پیش آزموده شده و نقاط ضعف آن عیان گشته بود، در حالی است که طی سالهای اخیر مراکز پژوهشی معتبر کشور، طرح‌ها و پیشنهادات متنوعی را جهت اصلاح سیاست دولت در این بخش ارائه کرده بودند و بعضی از این پیشنهادات از طرف مسئولان دولتی هم مورد استقبال قرار گرفته بود.

به ادغان کارشناسان، مهم‌ترین پاشنه آشیل سهمیه بندی و دو نرخی شدن بنزین، فسادخیز بودن آن است؛ موضوعی که حسن روحانی در ابتدای دوره نخست ریاست جمهوری خود هم به آن اذعان داشت و به همین خاطر هم، بازار سوخت کشور را به سمت تک نرخی کردن و حذف کارت سوخت پیش برد.

اینک، کمتر از سه هفته پس از برقراری نظام سهمیه بندی و دو نرخی شدن بنزین، جایگاه‌های سوخت شاهد شکل گیری بازار خرید و فروش سهمیه هستند؛ بازاری که نرخ‌های آن متناسب با اینکه در ابتدا، میانه یا انتهای ماه قرار داشته باشیم، متفاوت است.

خبرنگارما با خودروی شخصی به شماری از پمپ بنزین‌های پایتخت سر زد و بعنوان کسی که قصد سوخت گیری دارد، با جایگاهداران وارد گفتگو شد؛ تقریباً در بیشتر آنها امکان سوخت گیری با بنزین آزاد بانرخی پایین‌تر از سه هزار تومان وجود دارد.

ارزان هم داریم؛ گران نزنید

متصدی جایگاه: چند لیتر بزنم؟

خبرنگار: ۱۰ لیتر

متصدی: با نرخ کمتر هم هست آگه می خوای!

خبرنگار: سهمیه‌ای ؟

متصدی : نه، آزاد.

خبرنگار: چند؟

متصدی : الان اینی که دارم ۲۸۰۰ تومنیه !

خبرنگار: کارت خودته؟

متصدی : نه

خبرنگار: کی از سهمیه‌اش سیر شده که حراج کرده؟

متصدی : زیاده، خب تاکسی‌ها سهمیه شون تو ماه از بین میره، مجبوره.

خبرنگار: ۲۰ لیتر بزن؛ ولی باز گرونه.

متصدی : خواستی آخر ماه بیا ۲ هزار تومنی هم هست؛ خودت کارت نداری؟

خبرنگار: دارم، ۱۰ روز اول تمومه.

مأمور: ۲۰‌ام ماه به بعد بیا ارزون تر هم گیرت میاد.

متصدی یکی دیگر از جایگاههای سوخت هم گفت: اغلب بنزینی که خارج از کارت، اما کمتر از سه هزارتومان عرضه می‌شود، سهمیه تاکسی‌ها بخصوص تاکسی‌های دوگانه سوز است. چون که سهمیه سوخت تاکسی‌ها به ماه بعد منتقل نمی‌شود و همین محدودیت زمانی موجب ایجاد بازار قیمتی ویژه‌ای شده است؛ به صورتی که در روزهای ابتدای ماه، میزان فروش سهمیه کمتر و به همین خاطر نرخ این بنزین بعضاً بالای ۲۵۰۰ است اما با نزدیک شدن به روزهای آخر ماه که تاکسی‌های بیشتری اقدام به فروش مانده سهمیه خود می‌کنند، نرخ این بنزین حتی تا دو هزار تومان هم پایین می‌آید.

اشتباه بزرگ دولت در برقراری مکانیزم فسادخیز گذشته

در همین ارتباط، علی حسینی، کارشناس انرژی هم با اذعان به اینکه بازار خرید و فروش سهمیه بنزین در جایگاههای سوخت مجدداً گرم شده است، گفت: طرح اصلی هدفمندی یارانه‌ها از ابتدا پیشنهاد خوبی بود که متاسفانه انتظار می‌رفت عیوب آن به مرور زمان شناسایی و برطرف شود. چون که به هر حال طرحی می‌تواند در عین جامع بودن، اصلاحاتی داشته باشد در صورتی که چنین نشد و دولت تدبیر و امید هم همان طرح را به شکل بدتری اجرا کرد.

وی افزود: اقتصاد یارانه‌ای درکل دنیا به جز مواردی اندک، منسوخ شده است. ایران نیز با گام برداشتن در این راستا، می‌تواند از بار مالی دولت بکاهد. در ارتباط با اصلاح قیمت بنزین باید دید آیا هدف از اجرای این طرح گام برداشتن در راستای اجرای هدفمندی یارانه‌ها است یا خیر. به طور کلی باید هدف از اجرای طرح را مشخص کرد. چرا که این طرح زنجیروار بوده و به صورت سالانه باید بخشی از آن اجرایی می‌شد. در وهله نخست بهتر است مجلس با ورود به این موضوع الزام اجرای سالانه این قانون را برای دولت‌ها تشدید کند.

این کارشناس انرژی اظهار داشت: قیمت بنزین در تمام کشورهای همسایه ایران بیش از قیمت بنزین داخلی است، پس با وجود اینکه قیمت بنزین به ۳ هزار تومان برای هر لیتر آزاد افزایش یافته است، همچنان حاشیه سود جذابی برای قاچاق سوخت وجود دارد. از سویی دیگر باید توجه داشت که دو نرخی بودن سوخت قطعاً فسادزا است.

وی ادامه داد: هم اکنون و علیرغم گذشت کمتر از یکماه از برقراری مجدد نظام سهمیه بندی،  در بعضی نقاط تهران و شهرستان‌ها شاهد فروش بنزین خارج از سهمیه به نرخ کمتر از ۳ هزار تومان هستیم. متصدیان جایگاهها این نوع بنزین را از نرخ ۲۳۰۰ تومان تا ۲۸۰۰ تومان در جایگاه‌های سوخت معامله می‌فروشند.  چنین رخدادی موید آن است که اقدام دولت نیاز به اصلاح جدی و سریع دارد.

وی با اشاره به اینکه باید بانک اطلاعاتی صحیح و دقیقی از خودروها و میزان پیمایش آنها تهیه شود، توضیح داد: اگرچه که شعار دولت از اجرای این طرح منفعت رسانی به اقشار کم درآمد بود اما می‌بینیم که بی عدالتی در دل این طرح نهفته است به نحوی که فقط خودرو دارها از یارانه سوخت بهره می‌برند در حالیکه یارانه این سوخت باید بین ۸۳ میلیون نفر جمعیت ایران توزیع شود.

مهر