رانت بازار خودرو را هدف گرفته‌ایم / قرعه ‌کشی برای فروش عادلانه خودرو

تغییر فرمول قیمت‌گذاری خودرو از طرف شورای رقابت، این روزها محل مناقشه است و به گفته رضا شیوا، رئیس آن، این شورا اکنون محل انتقاد هم خودروساز و هم مردم است. رضا شیوا، رئیس شورای رقابت به پرسش‌هایی پیرامون چرایی مقابله با آزادسازی قیمت خودرو و همچنین مدل تغییریافته فرمول قیمت‌گذاری خودرو و البته نگرانی در خصوص زیان انباشته صنعت خودروسازی، پاسخ می‌دهد.

در این برنامه امیرحسن کاکایی، عضو هیئت علمی دانشکده صنعت و معدن و کارشناس خودرو هم به تغییرات فرمول قیمت‌گذاری اشاره کرده و هشدار می‌دهد که اگر با همان فرمول قدینم قیمت‌گذاری، پیش برویم، به مرز ورشکستگی صنعت خودرو نزدیک می‌شویم.

در اینجا بخش‌های مهم این دو گفت‌وگو را مرور می‌کنیم.

کمبود عرضه عامل اصلی افزایش قیمت خودرو

رضا شیوا، رئیس شورای رقابت

در وضعیتی که اقتصاد کشور ایده‌آل نیست و به هر دلیلی واردات خودرو با ممنوعیت همراه است، باید مشکل عرضه را در کشور حل کنیم. در نتیجه در فرمول قیمت گذاری خودرو، افزایش قیمت را مشروط به افزایش تولید از طرف خودروسازان کردیم.

در شرایط عادی، با واردات خودرو می‌توانستیم بازار خودرو را متعادل کنیم، اما اکنون کمبود عرضه، عامل اصلی افزایش قیمت خودرو در بازار است.

ورود بعضی کالاها به کشور کار ساده ای نیست و نه تنها با ریسک بالا مواجه است که سرمایه گذاری قابل توجهی هم می‌خواهد. در چند سال اخیر سرمایه‌گذار جدید در بازار خودرو نداشتیم و دو سه خودروساز به این عرصه ورود کرده‌اند که وازارت صمت هم وعده حمایت از آنها در راستای افزایش تولید داده است.

براساس قیمت‌گذاری قبلی شورای رقابت، قیمت‌گذاری براساس گزارش تورم بخشی بانک مرکزی در بازه سه ماهه، در نظر گرفته می‌شود و رقم به دست آمده به قیمت قبلی خودرو افزوده می‌شد. آخرین گزارش تورم بخشی هم، ۲۵ درصد بود که به قیمت خودرو افزوده شد.

مشکل فرمول قیمت‌گذاری قبلی خودرو چه بود؟

مشکل اصلی قیمت‌گذاری قبلی، افزایش قیمت خودرو بدون رفع مشکل عرضه از طرف خودروساز بود. خودروساز بدون توجه به میزان تولید، از افزایش قیمت بهره‌مند می‌شد.

در دستورالعمل جدید در نظر گرفتیم که اگر قیمت خودرو افزایش پیدا کند، تولیدکننده باید در مقابل آن، تعهد دهد که تولید را افزایش خواهد داد.

رانت بازار خودرو را هدف گرفته‌ایم/ قرعه‌کشی برای فروش عادلانه خودرو

هم اکنون بین قیمت دستورالعمل شورای و بازار آزاد فاصله وجود دارد که ایجاد رانت می‌کند و گفته می‌شود که دلالان از این فاصله قیمتی بهره‌مند می‌شوند. برای همین موضوع هم قرعه‌کشی خودرو را در نظر گرفتیم تا فروش خودرو به متقاضیان، عادلانه باشد.

در تلاش هستیم که تفاوت بین قیمت دستورالعمل و بازار آزاد را کاهش دهیم که یکی از راهکارهای آن، افزایش تولید است.

چرا قیمت‌گذاری خودرو را آزاد نمی‌کنید؟

صنعت خودرو از سال ۹۶ تا ۹۹، با ۳۶درصد افت تولید همراه بود و افزایش قیمت ۲.۸ برابر را تجربه کرد که البته در قیاس با دیگر کالاها، در حالی که سایر کالاها افزایش حتی تا ۵۰۰ درصدی را تجربه کرده‌اند، تنها ۶۰ درصد سایر کالاها رشد کرده است. اما چرا بازار خودرو، آزاد نمی شود تا بتوان از زیان انباشته آن جلوگیری کرد؟

رضا شیوا در واکنش به این پرسش:

وقتی انحصارگر بر بازار مسلط شود، نمی‌توان آن بازار را متعادل کرد. هم اکنون، بازار خودرو انحصاری است و در نتیجه، آزادسازی آن به نفع مردم نیست.

زمانی که واردات خودرو آزاد بود و خودروسازان داخلی، رقیب داشتند، آزادسازی قیمت خودرو انجام گرفت. بنابراین اصلا نمی‌خواهیم قیمت‌گذاری کنیم. اعتقاد داریم که رقابت است که موجب افزایش کیفیت و کارآیی و کاهش قیمت می‌شود، اما این بازار انحصاری است.

دو خودروساز داریم که تقریبا یک خودروساز محسوب می‌شوند و ۹۰ درصد خودروی کشور توسط این دو تولید می‌شود. اگر در این زمینه ورود نکنیم، خودروسازان، بازارسازی می‌کنند و قیمت‌های بالا نصیب مصرف‌کنندگان می‌شود.

به هیچ وقت زیان انباشته را نتیجه قیمت نمی‌دانیم. تولیدکننده نباید زیان انباشته خود را همیشه از محل افزایش قیمت جبران کند، بلکه باید هزینه‌های نامرتبط خود را که عامل اصلی زیان خودروسازان است را کاهش دهد.

زیان انباشته تاریخی خودروسازان در دو سال غیاب شورای رقابت

از بهمن ۹۷ تا اردیبهشت ۹۹، از بازار دستورالعمل قیمت خودرو خارج بودیم. در این مدت، وزارت صمت عهده‌دار این کار بود. جالب آنکه بیشترین زیان خودروسازان در تاریخ خود در همین دوره بود.

در فرمول قیمت‌گذاری جدید خودرو، حتی سود شرکت‌ها و همچنین ۵ درصد هزینه مالی آن را هم در نظر گرفته‌ایم.

با خروج از قیمت‌گذاری خودرو لزوما وضعیت بازار خودرو بهبود نمی‌یابد. اکنون بازار مسکن آزاد است و قیمت‌گذاری در آن انجام نمی‌گیرد، اما آیا مشکل تولیدکنندگان مسکن و همینطور مردم حل شده است؟

در بعضی خودروها، اکنون فاصله به بازار آزاد نزدیک شده است و تلاش داریم با فرمول قیمت‌گذاری جدید، این فاصله قیمت را در تمامی خودروها کمتر کنیم و تنها راه حل موجود، افزایش تولید است. در هر حال در نظر داشته باشید که خودروسازی در ایران، نیمه دولتی است.

کاکایی: بار دیگر ورشکستگی در کمین صنعت خودرو

امیرحسن کاکایی، عضو هیئت علمی دانشکده صنعت و معدن و کارشناس خودرو:

قیمت‌گذاری قبلی شورای رقابت، محکوم به شکست بود.

برای ایجاد تعادل در بازار خودرو، عرضه خودرو در بورس مطرح شد که در مجلس به مشکل برخورد و نتیجه‌ای نداشت.

در قیمت‌گذاری جدید خودرو، پیش‌بینی شده است که ۴۵ درصد قیمت را آزاد کنند و به این ترتیب با در نظر گرفتن میزان تورم، قیمت خودرو به قیمت بازار آزاد نزدیک می‌شود.

تجربه جهانی نشان داده است که برای آزادسازی قیمت خودرو، باید به یکباره بازار را آزاد کنیم تا قیمت‌ها جهش بیابد تا پس از آن متعادل شود، اما فرمول جدید قیمت‌گذاری خودرو کماکان نزدیک شدن قیمت به بازار آزاد را به تدریج انجام می‌دهد

زیان انباشته صنعت خودروسازی در ایران ۶۰ هزار میلیارد تومان است که اگر با همین روال قبلی قیمت‌گذاری پیش برود، بار دیگر به مرز ورشگستگی نزدیک می شود.

خط سود