از سمند کوپه چه خبر؟

صنعت خودروی ایران را شاید بتوان یکی از خاص‌ترین صنایع خودروسازی در دنیا دانست. ایران بزرگ‌ترین صنعت خودروی خاورمیانه را دارد و در رده بندی جهانی، دوازدهمین صنعت خودروی بزرگ دنیاست. صنعتی که تاریخچه آن به بیش از ۵۰ سال پیش باز می‌گردد، زمانی رشد خوبی داشت و در مسیر درستی حرکت می‌کرد، ولی اکنون، در شرایطی که ایران بسیار زودتر از کشوری مانند کره جنوبی صنایع خودروسازی داشت و ۴۰ سال پیش شاید خیلی جلوتر از کره‌ای‌ها بودیم، به دلایلی که بحث در مورد آن‌ها در حوصله این مطلب نمی‌گنجد، اکنون به این روز افتاده است.

چند وقت پیش در جمعی دوستانه بحث در مورد صنعت خودروی ایران شکل گرفته بود و صحبت‌های جالبی مطرح شد. نتیجه ساعت‌ها بحث این بود که در وضعیت فعلی، صنعت خودروی ایران نه هیچ سود و عایدی برای مردم این سرزمین ندارد، بلکه به نوعی بلای جان مردم شده است.

اگر صنعت خودرو نداشتیم چه می‌شد؟

در همین منطقه خودمان، کشورهایی هستند که صنعت خودرو ندارند. اگر ایران هم مانند آن‌ها صنعت خودرو نداشت، شاهد اعمال چنین تعرفه‌های واردات بسیار بالایی نبودیم و مردم ما هم می‌توانستند خودروهای روز دنیا را به قیمت واقعی سوار شوند. در واقع دولت به بهانه حمایت از صنعت خودرو با تصویب تعرفه‌های سنگین و قوانین عجیب و غریب واردات، ایرانیان را از لذت سوار شدن به خودروهای روز دنیا محروم کرده است.

آفتی به نام صنعت خودروی دولتی

بدون شک تا زمانی که صنعت خودروی ما دولتی است، هیچ پیشرفتی در این وضع حاصل نخواهد شد. فرض کنید مدیرعامل ایران خودرو هستید و ماهیانه n میلیون تومان درآمد دارید، در شرایطی که عملکرد خوب یا بد شرکت تحت مدیریت شما هیچ تاثیری روی وضعیت مالی شما نداشته باشد، احتمالاً شما هم خیلی به مدیریت درست کمپانی زیر مجموعه‌تان اهمیتی نخواهید داد. جالب است بدانید ایلان ماسک، مدیرعامل تسلا، حقوق ماهیانه چندانی از شرکت نمی‌گیرد و به جای آن، هیئت مدیره طرحی تصویب کرده که طی آن، اهدافی برای کمپانی تعریف شده و ایلان ماسک باید بتواند به آن اهداف تعیین شده دست پیدا کند، در این صورت بخشی از سهام تسلا به وی تعلق خواهد گرفت و در صورتی که وی عملکرد موفقی نداشته باشد، هیچ عایدی از فعالیت‌های خود در تسلا نخواهد داشت.

آشفته بازار خودروی ملی

سمند به عنوان خودروی ملی ایرانی اوایل دهه هشتاد بود که معرفی شد. خودرویی که ایران خودرو از آن به عنوان خودروی ملی یاد می‌کند، کاملاً توسط خارجی‌ها طراحی و ساخته شده است. طراحی پیشرانه، بدنه و شاسی این خودرو توسط شرکت‌های انگلیسی و فرانسوی، قالب‌های آن توسط شرکتی ژاپنی، پلت فرم و موتور آن توسط شرکتی فرانسوی و جیگ و فیکسچرها و همچنین طراحی خط تولید توسط یک کمپانی کره‌ای انجام شده است. با این حال، سمند در زمان رونمایی به عنوان یک قدم رو به جلو برای ایران خودرو محسوب می‌شد و می‌توانست، صنعت خودروی راکد ایران را تکانی بدهد. اگر ایران خودرو یک شرکت خصوصی بود، اکنون سمندی که سال ۱۳۸۱ توسط کمپانی رونمایی شده بود را با تغییراتی در چراغ‌های جلو و عقب، به عنوان سمند سال به قیمت‌هایی غیر واقعی خرید و فروش نمی‌کردیم.

استاندارد جهانی

بیایید ببینیم طبق استانداردهای جهانی، یک شرکت خودروساز چگونه به تولید یک مدل می‌پردازد.

طبق قاعده‌ای کلی، طراحی و ساخت یک مدل از ابتدا شامل ۵ مرحله اساسی ایده، طراحی، مهندسی، تولید و رونمایی می‌شود. به تفکیک، هر یک از این مراحل را به صورت مختصر برای شما توصیف خواهیم کرد.

• ایده

در این مرحله، یک شرکت خودروسازی با تحقیق روی بازار و نیازهای مردم، سعی می‌کند به ایده‌ای خوب برای تولید برسد. طی این پروسه، کمپانی قابلیت‌های خاص یک خودرو را در نظر می‌گیرد و مزایای آن را با دیگر مدل‌های موجود بررسی می‌کند. در این مرحله همچنین شرکت‌ها مشتری‌های هدف خود را تعیین می‌کنند و بر اساس اطلاعات جمع آوری شده، اقدام به طراحی یک خودرو می‌نمایند.

• طراحی

پس از مرحله تحقیق، نوبت به طراحی می‌رسد. در این مرحله، طرح‌های اولیه تمام جنبه‌ها و بخش‌های خودرو آماده می‌شوند. این بخش‌ها شامل طراحی بدنه، طراحی کابین، رنگ‌های بدنه و تمامی مواد اولیه‌ای که داخل کابین قرار است مورد استفاده قرار بگیرد و بسیاری موارد دیگر می‌شود. انتقادات و نظرات مدیران و مهندسان معمولاً در این مرحله کامل می‌شوند.

• مهندسی

این مرحله لیست بلندبالایی از کارهایی است که می‌بایست قبل از شروع تولید خودرو انجام شوند. در این مرحله است که شرکت‌ها مدل‌های مفهومی طراحی و وارد نمایشگاه‌ها می‌کنند تا بازخوردها را گرفته و نظرات کارشناسان، مردم و رسانه‌ها را در مورد خودرویی که طراحی کرده‌اند متوجه شوند. برخی شرکت‌ها همچنین کلینیک‌هایی با حضور مشتریان خود برگزار می‌کنند و نظرات و پیشنهادات آن‌ها را در مورد بهبود طراحی کلی خودرو در خواست می‌کنند. دیگر آزمایش‌های انجام شده در این مرحله شامل تست‌های تصادف و تست‌های آب و هوای مختلف، تست میزان مصرف سوخت، تست‌های آلایندگی و ایمنی می‌شوند.

• تولید

بخش اول این مرحله شامل طراحی و راه اندازی خط تولید خودرو است. برای این کار شرکت باید خط تولید جدیدی را طراحی و ساخته یا تغییراتی اساسی روی یک خط تولید موجود، برای این که بتواند مدل جدیدی روی آن تولید کند انجام دهد. نمونه‌های اولیه خودروها در این مرحله ساخته می‌شوند و تحت آزمایش‌های مختلف قرار می‌گیرند. تصاویر جاسوسی مدل‌های مختلف با کاورهای ویژه که گاها در وب‌سایت‌ها می‌بینید را معمولاً در این مرحله کمپانی‌ها وارد خیابان‌ها و جاده‌ها می‌کنند. در این مرحله همچنین بحث بهبود کیفیت، دریافت تأییدیه مبنی بر این که خودرو مطابق با همان اهداف از پیش تعیین شده ساخته شده است یا نه، بحث آموزش کارگران و همکاری با تأمین کننده‌ها نیز جزو موضوعات مهم هستند.

• رونمایی

آخرین مرحله در طراحی و تولید یک خودرو رونمایی آن است. در این مرحله، تحقیق در مورد بازار، قیمت گذاری خودرو و طراحی یک برنامه بازاریابی جزو موارد مهم هستند. نهایتاً رونمایی از خودروها در نمایشگاه‌های خودرویی، یا در مراسم‌هایی ویژه انجام می‌شوند.

به یاد داشته باشید که این ۵ مرحله به صورت ساده و خلاصه توضیح داده شد و کار بسیار سخت‌تر از آن چیزی است که به نظر می‌رسد. بیایید برگردیم به داستان ایران خودروی خودمان! شرکت یک مدل کاملاً جدید که قرار است جایگزین پیکان شود طراحی و تولید و نسل اول آن را در سال ۱۳۸۱ رونمایی کرده است. تبلیغات زیادی در مورد ملی بودن این خودرو انجام شد و مردم هم استقبال بسیار خوبی از آن کردند. انصافاً سمند در آن دوره خودروی بسیار خوبی محسوب می‌شد.

کانسپت سمند کوپه!

اگر ایران خودرو، ایرانی نبود...

مطابق با استانداردی که شرکت‌های خارجی دارند، مبنی بر این که یک خودرو طول عمری نهایتاً ۱۰ ساله دارد و در این دوره، یک یا دو مدل فیس لیفت هم رونمایی می‌شود و بعد از آن، در صورت موفق بودن خودرو از نظر فروش، کمپانی نسل دوم آن را طراحی و رونمایی می‌کند، اگر ایران خودرو هم همین کار را در مورد سمند انجام می‌داد، اکنون ما بایستی مدل‌های صفر کیلومتر فیس لیفت اول نسل دوم سمند را در بازار خرید و فروش می‌کردیم، نه همان خودرویی که ۱۶ سال پیش رونمایی شده و فقط چراغ‌های آن کمی بزرگ و کوچک شده‌اند.

سمند کوپه!

حال در این میان، بحث‌هایی در مورد طراحی مدل‌های دیگر این خودرو مانند سمند کوپه شده که بیشتر به یک طنز تلخ می‌ماند. این که در سال ۹۱  یک گروه ۱۰ نفره از جوانان این سرزمین، دور هم جمع شده و سمند کوپه طراحی کرده‌اند، به خودی خود موضوع بدی نیست، ولی قضیه زمانی ناامید کننده می‌شود که متوجه شویم شرکتی مثل ایران خودرو، اندک بهایی هم به فعالیتی که این جوانان انجام داده‌اند نشان نمی‌دهد.

سمند کوپه طراحی شده توسط گروه مذکور!

در این میان، با گسترش روزافزون تکنولوژی‌های خودرویی و حرکت صنعت خودروی جهانی به سمت تولید مدل‌های الکتریکی و خودران، بهتر است اگر شرکتی خصوصی در ایران می‌خواهد خودی نشان بدهد، به جای اعمال تغییراتی روی سمند و ادعای طراحی سمند کوپه، به فکر انجام کارهای بهتر و بزرگ‌تر در زمینه‌هایی که اشاره کردیم باشند.

مرا به خیر تو امید نیست، شر مرسان

نهایتاً این که، اگر قرار باشد هیچ تغییری در وضعیت صنعت خودروی ایران ایجاد نشود، اوضاع از آن چیزی که هستیم هم بدتر خواهد شد. به امید روزی که با خصوصی شدن صنعت خودرو، و حضور افراد مستعد و کاردان بر مسند مدیریت دو کمپانی بزرگ خودروساز کشورمان، ما هم بتوانیم با افتخار در مورد صنعت خودروی کشورمان صحبت کنیم، در غیر این صورت، نبودن چنین صنعت خودرویی بیشتر به صلاح مردم خواهد بود.