بررسی هزینه‌ ضد گلوله کردن پراید در سال ۱۳۸۹

موضوع خودروی ضدگلوله سعید جلیلی که اخیراً توسط یک نماینده سابق مجلس مطرح شده و با واکنش‌های متفاوتی روبرو شده است. هدف ما در این گزارش، نه قضاوت سیاسی، بلکه تحلیل فنی و اقتصادی ادعاهای مطرح شده درباره هزینه تجهیز امنیتی یک دستگاه پراید در سال ۱۳۸۹ است.

منشأ ادعا و جزئیات منتشر شده

ماجرا با ادعای جلال رشیدی کوچی، نماینده سابق مجلس، آغاز شد که بیان کرد: «هزینه صرف شده برای تجهیز خودروی سعید جلیلی، معادل قیمت دو دستگاه بنز S500 ضد گلوله بوده است.» این ادعا موجی از بحث و جدل را به دنبال داشت.

در واکنش به این اظهارات، خبرگزاری فارس گزارشی منتشر کرد که بر اساس پیگیری‌هایش، بیانگر حقایق زیر بود:

• خودروی مورد استفاده سعید جلیلی، تیبا، ضدگلوله نیست.
• تنها خودرویی که ارتقاء امنیتی یافته، یک دستگاه پراید بوده است.
• این تجهیزات در سال ۱۳۸۹ و به دلیل شرایط خاص امنیتی و با اصرار نهادهای نظارتی انجام شده، نه به خواست شخص ایشان.
• هزینه ارتقاء امنیتی آن پراید در آن مقطع، حدود ۸ میلیون تومان بوده است.

تمرکز ما بر روی همین رقم ۸ میلیون تومان در سال ۱۳۸۹ و بررسی ارزش واقعی آن در شرایط فعلی است.

 تحلیل ارزش اقتصادی ۸ میلیون تومان سال ۱۳۸۹

برای درک بهتر بزرگی این هزینه، باید آن را به ارزش‌های رایج امروز تبدیل کنیم. در علم اقتصاد، برای هم‌ارزسازی ارزش پول در دوره‌های مختلف، معمولاً از دارایی‌هایی استفاده می‌شود که ارزش ذاتی و جهانی دارند، مانند طلا، سکه طلا و دلار.

توجه به یک نکته کلیدی: در سال ۱۳۸۹، قیمت یک دستگاه پراید صفر کیلومتر نیز تقریباً بین ۸ تا ۹ میلیون تومان بود. این یعنی هزینه ضدگلوله کردن پراید، تقریباً معادل خرید یک دستگاه پراید نو بوده است.

 ارزش‌گذاری هزینه امروز بر اساس معیارهای ۱۳۸۹

حالا بیایید ببینیم اگر بخواهیم همان میزان دارایی (طلا، سکه یا دلار) را با قیمت‌های امروز محاسبه کنیم، به چه ارقام حیرت‌انگیزی می‌رسیم (با فرض نرخ‌های فرضی: گرم طلا ۱۲ میلیون تومان، سکه کامل ۱۲۵ میلیون تومان و دلار ۱۲۴ هزار تومان):

همانطور که مشاهده می‌کنید، بسته به اینکه از کدام معیار (طلا، سکه یا دلار) استفاده کنیم، به ارقام متفاوتی می‌رسیم. نوسانات بازار ارز (دلار) بسیار شدیدتر از طلا بوده و به همین دلیل معادل‌سازی با طلا و سکه، معمولاً تصویر دقیق‌تری از حفظ قدرت خرید پول به ما می‌دهد.

 ابعاد فنی تجهیزات امنیتی پراید

صرف‌نظر از تحلیل‌های اقتصادی، اجازه دهید نگاهی مختصر به جنبه فنی این موضوع داشته باشیم. تبدیل یک خودروی اقتصادی مانند پراید به یک خودروی ضدگلوله (Armored Vehicle)، یک فرآیند پیچیده و گران‌قیمت است.

برای تبدیل خودرو به مدل ضدگلوله، اقدامات اصلی زیر انجام می‌شوند:

1. تقویت بدنه (Reinforcement): استفاده از ورق‌های فولادی مخصوص یا مواد کامپوزیتی (مواد ترکیبی) برای تقویت درب‌ها، سقف، کف و ستون‌های خودرو. این مواد باید توانایی مقاومت در برابر شلیک گلوله‌های مختلف را داشته باشند.
2. شیشه‌های بالستیک (Ballistic Glass): تعویض شیشه‌های فابریک با شیشه‌های چندلایه و ضخیم که به آن‌ها شیشه‌های بالستیک گفته می‌شود. این شیشه‌ها به دلیل فناوری ساخت، بسیار سنگین‌تر از شیشه‌های عادی هستند.
3. سیستم تعلیق (Suspension System): وزن اضافی ناشی از مواد ضدگلوله (که می‌تواند صدها کیلوگرم باشد) فشار زیادی به سیستم تعلیق، ترمزها و شاسی خودرو وارد می‌کند. بنابراین، باید قطعات سیستم تعلیق و کمک‌فنرها با نمونه‌های قوی‌تر تعویض یا تقویت شوند.
4. تایرهای ران‌فلت (Run-Flat Tires): استفاده از تایرهایی که در صورت پنچری یا سوراخ شدن توسط گلوله، بتوانند برای مسافتی مشخص، خودرو را با سرعت پایین حرکت دهند و امکان خروج از منطقه خطر را فراهم کنند.

به طور کلی، تجهیزات امنیتی باعث افزایش شدید وزن خالص (Curb Weight) خودرو می‌شوند که مستقیماً بر روی شتاب، مصرف سوخت و هندلینگ (قابلیت کنترل خودرو) تأثیر منفی می‌گذارد. هزینه ۸ میلیون تومانی در سال ۱۳۸۹ برای پراید (که معادل قیمت یک پراید صفر بوده)، نشان می‌دهد که احتمالاً این تجهیزات از نوع سطح محافظتی پایین (Low-Level Protection) و حداقل‌های امنیتی بوده‌اند و به هیچ وجه قابل مقایسه با استانداردهای بین‌المللی تجهیزات ضدگلوله بر روی خودروهای لوکس مانند مرسدس بنز S500 نیست.

جمع‌بندی نهایی

آنچه از این تحلیل فنی و اقتصادی می‌توان دریافت، این است که صرف هزینه ۸ میلیون تومانی برای ارتقاء امنیتی یک پراید در سال ۱۳۸۹، یک اقدام ارزان نبوده است؛ بلکه از نظر قدرت خرید در آن زمان، هزینه‌ای معادل یک دستگاه پراید صفر کیلومتر را در بر داشته است. در شرایط امروز نیز، این مبلغ با معیارهایی چون طلا و سکه، به ارقامی چند میلیارد تومانی می‌رسد. این واقعیت اقتصادی، فارغ از هرگونه موضع‌گیری سیاسی، نشان‌دهنده اهمیت و بزرگی این هزینه در بافت اقتصادی آن سال‌ها است.